Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης

Το χρονικό του Βιλλαρδουίνου παρουσιάζει διπλό ενδιαφέρον, από ιστορική και φιλολογική άποψη. Σαν μαρεσάλης της Ρωμανίας, ο Γοδεφρείδος είχε τη δυνατότητα να συμβουλευθεί όλα τα σχετικά με τη Σταυροφορία έγγραφα, και το γεγονός αυτό δίνει μια «επισημότητα» στο χρονικό του. Ο συγγραφέας δεν είναι ένας ιππότης «δεύτερης σειράς» όπως, για παράδειγμα, ο Ροβέρτος του Κλαρί, που κι αυτός καταγράφει τα γεγονότα της ίδιας εκστρατείας· είναι, αντίθετα, και παρών στην πρώτη σειρά της μάχης και των διαπραγματεύσεων, και επίσημος αξιωματούχος από τα χέρια του οποίου περνάνε τα έγγραφα τα σχετικά με οποιοδήποτε στρατιωτικό ή διοικητικό γεγονός. Παρ’ όλο ότι ο Βιλλαρδουίνος έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στα γεγονότα, και μάλιστα από τη δική μας οπτική γωνία ρόλο καθαρά εχθρικό, η διήγησή του χαρακτηρίζεται σε γενικές γραμμές σαν αξιόπιστη. Δεν πρέπει να νομιστεί φυσικά ότι μιλάμε για την επιστημονική αμεροληψία των σημερινών ιστορικών. Τον ΙΓ’ αιώνα η καταγραφή γεγονότων, ακόμα κι όταν ο συγγραφέας προβάλει την προσωπική του κρίση και προσπαθεί να ανιχνεύσει τα αίτια των γεγονότων, δεν έχει και πολλά κοινά γνωρίσματα μ’ αυτό που ονομάζουμε ιστορική συγγραφή σήμερα. Αλλά και ο σημερινός ιστορικός επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως τη μέθοδο που ακολουθεί, τον κοινωνικό του περίγυρο και τον τρόπο επιλογής των γεγονότων, που καθιστούν αδύνατη την απόλυτα αντικειμενική συγγραφή. Πόσο μάλλον λοιπόν ένας χρονικογράφος του Μεσαίωνα, που, εκτός από την κοινωνική του τοποθέτηση και ιδεολογία (ο Βιλλαρδουίνος ανήκε στην τάξη των ευγενών, και σ’ αυτούς απευθύνεται το έργο του), τις αρχές και τα ιδεώδη της εποχής του (τόλμη, ανδρεία, νομιμοφροσύνη, πίστη), ήταν επίσης και πρωταγωνιστής των γεγονότων τα οποία περιγράφει. Αυτό δεν τον εμποδίζει όμως να καταδικάσει τις θηριωδίες και την απληστία των συμπολεμιστών του. Έτσι, ενώ σε γενικές γραμμές αντιμετωπίζει εχθρικά τους Έλληνες αντιπάλους του και δεν του είναι δυνατόν να κατανοήσει την νοοτροπία τους, τόσο διαφορετική από τη δική του, η κρίση του απέναντι στους συμπατριώτες και συμπολεμιστές του είναι συνήθως και αυστηρή και έγκυρη: ενώ επαινεί, κάπως στερεότυπα, είν’ αλήθεια, την ανδρεία και την γενναιοφροσύνη των περισσότερων απ’ αυτούς, δεν διστάζει να κατακρίνει, με αυστηρό πολλές φορές τόνο, ακόμα και τους ισχυρότερους άρχοντες, όταν, κατά τη γνώμη του, αυτοί, είτε από λανθασμένες εκτιμήσεις, είτε από κάποιο ελάττωμα (συνήθως ηθικό κατά το Γοδεφρείδο) διαπράττουν κάτι που βρίσκεται έξω από τα «παραδεδεγμένα» της εποχής με αρνητικά για τη Σταυροφορία αποτελέσματα. 

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Ι. Η τακτική του φεουδαρχικού στρατεύματος κατά τον ΙΓο αιώνα
ΙΙ. Ο συγγραφέας και το έργο του
ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΙ
1. Βιλλαρδουίνοι
2. Κόμητες Καμπανίας
3. Κόμητες Φλάνδρας και Αιννώ
4. Άγγελοι
5. Μονφερράτοι
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
Ι. Πρόσωπα
ΙΙ. Τόποι, εθνικότητες
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ