Ανθρωπολογία

Η φιλοσοφία με τη “σχολαστική έννοια” του όρου επιδιώκει τη “συστηματική ενότητα” της γνώσης, δηλαδή “τη λογική της τελειότητα” (“Κριτική του καθαρού Λόγου”, Ακ. III, σ. 542). “Με την κοσμική έννοια” όμως “είναι η επιστήμη της σύνδεσης κάθε γνώσης με τον τελικό σκοπό του ανθρωπίνου Λόγου”, και από την άποψη αυτή “ο φιλόσοφος δεν είναι ένας τεχνίτης του Λόγου, αλλά ο νομοθέτης του”. […] “Το πεδίο της φιλοσοφίας μ’ αυτή την κοσμοπολιτική έννοια περιλαμβάνει τα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Τι μπορώ να γνωρίσω; 2. Τι οφείλω να πράξω; 3. Τι επιτρέπεται να ελπίζω; 4. Τι είναι ο άνθρωπος; Το πρώτο ερώτημα αντιστοιχεί στη “Μεταφυσική”, το δεύτερο στην “Ηθική”, το τρίτο στη “Θρησκεία” και το τέταρτο στην “Ανθρωπολογία”. Μπορούμε όμως να τα αναγάγουμε όλα στην Ανθρωπολογία, αφού τα τρία πρώτα ερωτήματα συνδέονται με το τελευταίο” (Λογική, Ακ. IX, σ. 24-25). 

Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
Περί του τρόπου να γνωρίσουμε τόσο τον εσωτερικό όσο και τον εξωτερικό κόσμο του ανθρώπου
ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ
Περί αυτοσυνείδησης
Περί εγωισμού
Παρατήρηση. Σχετικά με την εθιμοτυπία της εγωιστικής γλώσσας
Περί της ελεύθερης συνείδησης των παραστάσεών μας
Περί της αυτοπαρατήρησης
Περί των παραστάσεων που διαθέτουμε χωρίς να έχουμε συνείδηση γι’ αυτές
Περί της σαφήνειας και της ασάφειας που υπάρχει στη συνείδηση των παραστάσεών μας.
Περί της αισθητικότητας σε αντιδιαστολή προς τη νόηση
Παρατήρηση
Απολογία για την αισθητικότητα
Δικαιολόγηση της αισθητικότητας σε σχέση με την πρώτη κατηγορία / τη δεύτερη κατηγορία / την τρίτη κατηγορία
Περί της δύναμης που διαθέτουμε σε σχέση με τη γνωστική ικανότητα εν γένει
Περί του έντεχνου παιχνιδιού με την κατ’ αίσθηση επίφαση
Περί της επίφασης που επιτρέπεται στην ηθική
Περί των πέντε αισθήσεων
Περί της αίσθησης της αφής
Περί ακοής
Περί της αίσθησης της όρασης
Περί της αίσθησης της γεύσης και της όσφρησης
Γενική παρατήρηση για τις εξωτερικές αισθήσεις
Ερωτήματα
Περί της εσωτερικής αίσθησης
Περί των αιτίων που αυξάνουν ή μειώνουν την ένταση των αισθητηριακών εντυπώσεων
1. Η αντίθεση
2. Ο νεωτερισμός
3. Η εναλλαγή
4. Η επίταση ως την κορύφωση
Περί της αναστολής, της εξασθένησης και της πλήρους απώλειας της ικανότητας του αισθάνεσθαι
Περί της φαντασίας
Περί των διαφόρων ειδών της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας
Α. Περί της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας του σχηματισμού εικόνων
Β. Περί της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας όσον αφορά τον συνειρμό
Γ. Περί της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας όσον αφορά τη συγγένεια
Περί της ικανότητας προβολής στο παρόν του παρελθόντος και του μέλλοντος μέσω της φαντασίας
Α. Η μνήμη
Β. Περί της ικανότητας πρόβλεψης (praevisio)
Γ. Περί του μαντικού χαρίσματος (Facultas divinatrix)
Περί της ακούσιας επινόησης όταν είναι κανείς υγιής, δηλαδή περί του ονείρου
Περί της ικανότητας χαρακτηρισμού (Facultas signatrix)
Παράρτημα
Περί της γνωστικής ικανότητας, στον βαθμό που θεμελιώνεται στη νόηση
Ανθρωπολογική αντιπαραβολή των τριών ανωτέρων γνωστικών ικανοτήτων
Περί των αδυναμιών και ασθενειών της ψυχής σε σχέση με τη γνωστική ικανότητα
Α. Γενική διαίρεση
Β. Περί των αδυναμιών του πνεύματος σε ό,τι αφορά τη γνωστική ικανότητα
Γ. Περί των ασθενειών του πνεύματος
Σποραδικές παρατηρήσεις
Περί των χαρισμάτων της γνωστικής ικανότητας
Σχετικά με την ειδοποιό διαφορά της συγκριτικής και της λεπτολογικής ευστροφίας
Α. Περί της δημιουργικής ευστροφίας
Β. Περί της οξυδέρκειας ή του χαρίσματος για την έρευνα
Γ. Περί της πρωτοτυπίας της γνωστικής ικανότητας ή της μεγαλοφυΐας
ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΑΡΕΣΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗΣΗΣ
Διαίρεση
Περί της κατ’ αίσθηση ευαρέστησης
Α. Περί του αισθήματος του ευχάριστου ή της κατ’ αίσθηση ευαρέστησης κατά τη διάρκεια της εντύπωσης που δημιουργεί ένα αντικείμενο
Επεξήγηση με παραδείγματα
Περί της πλήξης και της διασκέδασης
Β. Περί του αισθήματος του ωραίου, δηλαδή της εν μέρει αισθητηριακής, εν μέρει διανοητικής ευαρέστησης κατά τη διαλογιστική εποπτεία, δηλαδή περί της καλαισθησίας
Παρατήρηση
Η καλαισθησία έχει την τάση για την εξωτερική προβολή της ηθικότητας
Ανθρωπολογικές παρατηρήσεις για την καλαισθησία
Α. Περί της καλαισθησίας στη μόδα
Β. Περί της καλαισθησίας στην τέχνη
Περί της πολυτέλειας
ΒΙΒΛΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΘΥΜΕΙΝ
Περί των συγκινήσεων σε αντιπαραβολή με το πάθος
Περί των συγκινήσεων ειδικά
Α. Περί της διακυβέρνησης του πνεύματος σε σχέση με τις συγκινήσεις
Β. Διάφορες συγκινήσεις θεωρούμενες καθ’ εαυτές
Περί της δειλίας και της γενναιότητας
Περί των συγκινήσεων που αυτοαναιρούνται σε ό,τι αφορά τον σκοπό τους (Impotentes animi motus)
Περί των συγκινήσεων με τις οποίες η φύση ευνοεί μηχανικά την υγεία […]
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΟΛΟΓΙΑ
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων