Δεν μπορούμε να κάνουμε βήμα στην μελέτη της τέχνης μας, δίχως να παραδεχθούμε την συνάφεια της με την τέχνη των Ελλήνων. Στην πραγματικότητα, η σύγχρονη τέχνη μας είναι μονάχα ένας κρίκος στην αλυσίδα της καλλιτεχνικής εξελίξεως ολόκληρης της Ευρώπης, η οποία έχει ως αφετηρία της τους Έλληνες.
Το ελληνικό πνεύμα, όπως εκδηλώθηκε στο απόγειο του στο πολίτευμα και στην τέχνη βρήκε την πιο ταιριαστή έκφραση του στον Απόλλωνα, τον ουσιαστικό κυρίαρχο και εθνικό θεό των ελληνικών φυλών, αφού ξεπέρασε την ωμή θρησκεία της ασιατικής πατρίδος και τοποθέτησε τον ωραίο, δυνατό και ελεύθερο άνθρωπο στην κορυφή της θρησκευτικής του συνειδήσεως. Ο Απόλλων ο οποίος εφόνευσε τον Πύθωνα, τον δράκοντα του χάους, και εξόντωσε τους ματαιόδοξους υιούς της αλαζονικής Νιόβης με τα φονικά του όπλα, μετέδιδε σ’ αυτούς που τον ρωτούσαν,τους αρχαίους νόμους του ελληνικού πνεύματος και της ουσίας του. Έτσι, μέσω της ιέρειας του στους Δελφούς αντιμετώπιζε όποιον ευρίσκετο σε κάποια βασανιστική κατάσταση,με τον ανέφελο κατοπτρισμό της εσωτερικής αμετάβλητης ελληνικής φύσεως. Ο Απόλλων υπήρξε ο απεσταλμένος του θελήματος του Διός στην ελληνική γη, υπήρξε ο ίδιος ο ελληνικός λαός. Τον Απόλλωνα δεν πρέπει να τον θυμόμαστε από την περίοδο της ακμής του ελληνικού πνεύματος,μόνον ως τον λεπτεπίλεπτο χορευτή των Μουσών, όπως μας τον διέσωσε η μεταγενέστερη πλουσιοπάροχη γλυπτική τέχνη.
Είναι με τα χαρακτηριστικά μιας εύθυμης σοβαρότητος,ωραίο αλλά και ισχυρό, που πρέπει να τον θυμόμαστε,όπως μας τον παρουσίασε ο μεγάλος τραγικός Αισχύλος. Έτσι τον γνώρισε η σπαρτιατική νεολαία, την στιγμή που μια λεπτή σιλουέτα μετεμορφώνετο με τον χορό και την άθληση σε δύναμη και χάρη την στιγμή που οι αγαπημένοι του τοποθετούσαν το παιδί πάνω στο άλογο και το παρακινούσαν σε τολμηρές περιπέτειες βαθιά μέσα στην χώρα την στιγμή που ένα βλαστάρι έμπαινε στις τάξεις των συντρόφων,των οποίων μοναδική απαίτηση ήταν η ομορφιά και η ευγένεια που μόνες αυτές αποτελούσαν την ισχύ και τον πλούτο του.
Έτσι τον γνώρισε ο Αθηναίος,όταν όλες οι ορμές του ωραίου σώματος του και του ακούραστου πνεύματος του τον οδηγούσαν στην αναγέννηση της ιδίας του της υπάρξεως μέσα από την έκφραση της τέχνης όταν όταν η ηχηρή φωνή γινόταν χορωδία,για να εξυμνήσει τις πράξεις του θεού και ταυτοχρόνως να δώσει στους χορευτές τον ζωντανό ρυθμό του χορού,που μόνος του παρίστανε με την χαριτωμένη και θαραλλέα κίνηση όλες τις πράξεις όταν στήριζε την μεγαλόπρεπη σκεπή πάνω σε αρμονικώς τοποθετημένες κολώνες,τοποθετούσε σε αυξανόμενες κατά ύψος σειρές τα μεγάλα ημικύκλια του αμφιθεάτρου και σχεδίαζε τις αβρές λεπτομέρειες του. Και έτσι είδε τον υπέροχο Θεό και ο ενθουσιασμένος από τον Διόνυσο τραγικός ποιητής, όταν από όλα τα στοιχεία των τεχνών που αυθόρμυτα ανέβλυζαν εντός του, σαν από φυσική εσωτερική ανάγκη,δημιουργούσε τον θαρραλέο λόγο που καθηλώνει τον μεγαλόπρεπο ποιητικό στόχο,όπου όλοι έπρεπε να συγκεντρωθούν σαν σε μία μοναδική εστία, για να τέξουν το υψηλότερο έργο τέχνης που μπορεί κανείς να φανταστεί, το Δράμα.
Οι πράξεις των θεών και των ανθρώπων,τα πάθη και οι ηδονές τους έμειναν αποτυπωμένα στο ανώτερο πλάσμα,τον Απόλλωνα,σοβαρά και πρόσχαρα ως αιώνιος ρυθμός και αρμονία κάθε κινήσεως και υπάρξεως. Έπαιρναν σάρκα και οστά.Διότι όλα όσα εκινούντο και ζούσαν εντός τους και εντός των θεατών,έβρισκαν την τέλεια έκφρασή τους εκεί όπου το μάτι και το αυτί,η καρδιά και το πνεύμα συλλαμβάνοντας όλα τα πράγματα σε μία μορφή ζωντανή και άμεση, έβλεπαν στην πραγματικότητα υλικώς και πνευματικώς όσα η φαντασία δεν εχρειάζετο πλέον να σχηματίσει. Μία τέτοια ημέρα παραστάσεων τραγωδίας, ήταν μία θεϊκή εορτή,καθώς εδώ εξεφράζετο ο Θεός σαφής και ευδιάκριτος. Ο ποιητής αποτελούσε τον Αρχιερέα του,ο οποίος εβρίσκετο πράγματι ζωντάνος μέσα στο αριστούργημά του,οργάνωνε την σειρά του χορού, επετύγχανε την συνύπαρξη τον φωνών σε χορωδία,και διεκύρηττε με ηχηρές λέξεις τα φθέγματα της θεϊκής σοφίας. Αυτό ήταν το Ελληνικό αριστούργημα.Αυτός ήταν ο Απόλλων μετουσιωμένος σε αληθινή ζώσα τέχνη.
Αυτός ήταν ο αληθινός λαός στην ανώτατη αλήθεια και ομορφιά του. Κάθε μέλος αυτού του λαού,κάθε του προσωπικότητα ήταν πλούσια σε ατομικότητα, ιδιοφυία και ακούραστη δραστηριότητα. Στην περάτωση κάθε επιχειρήσεώς του διέκρινε μονάχα την αφετηρία μιας άλλης επιχειρήσεως.
Ριχάρδος Βάγκνερ, Ο Ιουδαϊσμός στην μουσική
Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις