Η παρακμή της Δύσης (β’ τόμος)

Η κυκλική θεωρία του Σπέγκλερ δεν καταργεί μόνο το γνώριμο σχήμα περιοδολόγησης της παγκόσμιας ιστορίας: αρχαιότητα – μεσαίωνας – νεώτεροι χρόνοι δεν προτείνει απλώς μια διαφορετική ερμηνεία της Αναγέννησης, αφού τίποτε από όσα έχουν παρακμάσει δεν μπορεί να αναγεννηθεί δεν παραμερίζει μόνο την ευρωκεντρική ερμηνεία της παγκόσμιας ιστορίας, που συμπιέζει όλον τον υπόλοιπο κόσμο στα εννοιολογικά κλισέ της. Ίσως το πιο προκλητικό χαρακτηριστικό της, το οποίο εξόργισε τόσο τους φιλελεύθερους όσο και την Αριστερά, όπως ασφαλώς και τους συντηρητικούς που πιστεύουν ότι μπορούν να συντηρούν εσαεί τις “αξίες” τους, είναι η κυκλική-οργανική θνησιγένεια όλων των μορφών του πολιτισμού, η άρνηση του προοδευτισμού, της πίστης στη συνεχή – ευθύγραμμη, τεθλασμένη ή κυματοειδή – πρόοδο. Ο παραλίγο γεωμετρικός προοδευτισμός της Αριστεράς δεν είναι ένας σεισμόπληκτος που κατά το μεγαλύτερο μέρος κατέρρευσε με τη διόλου παταγώδη αυτοανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι καθώς επίσης και η αναφανδόν αντιπροοδευτική δομή των κομμουνιστικών καθεστώτων έδειξαν με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι η αριστερή πρόοδος σχεδόν ταυτίζεται με την τεχνική πρόοδο, την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και – κατά προέκταση, αν και ανομολόγητα και αθέλητα – με τη δυναμική της αγοράς, που διαιωνίζει τον κοινωνικό δαρβινισμό. Είναι η πρόοδος στην κυριαρχία πάνω στη φύση, όχι μόνο την εξωτερική, που διαμαρτύρεται μέσω φυσικών καταστροφών και με τη φωνή των “οικολόγων” , αλλά και την εσωτερική φύση, την ανθρώπινη ψυχή, η οποία χαζεύει ανήμπορη – όπως οι φελλαχολαοί, θα έλεγε ίσως ο Σπέγκλερ – τα νεορρωμαϊκά θεάματα, στα οποία ανήκουν και οι απανωτοί πόλεμοι από τη στρατόσφαιρα. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που ο Σπένγκλερ διαβάζεται πάλι περισσότερο υπό τη σκιά της παγκοσμιοποιημένης ηττοπάθειας. Το σκάνδαλο για τους ιστοριογράφους, που με εξαίρεση τον Άρνολντ Τόυνμπη δεν τον ακολούθησαν, είναι το αβάσταχτο βάρος των επιβεβαιώσεων που δυστυχώς επιφύλαξαν τα ογδόντα χρόνια από τη συνολική έκδοση της “Παρακμής της Δύσης” στις προγνώσεις του Σπένγκλερ. Οι απειράριθμοι αναγνώστες που απολαμβάνουν τη δυνατή, νιτσεϊκή του γλώσσα και παρακολουθούν τη “ματιά του κυνηγού” με την οποία παίρνει σβάρνα πολιτισμούς, τέχνες, μεγαλουπόλεις, λαούς, αυτοκρατορίες, τρόποι ζωής έρχονται και παρέρχονται, ανθούν και παρακμάζουν. Οι “αλήθειες” του Σπένγκλερ που μας προκαλούν πόνο – ο καθένας θα αναγκασθεί να καταπιεί τέτοιες “πικρές αλήθειες” – δεν αναιρούνται με επιχειρήματα. Η λαχτάρα και η ελπίδα ότι μπορεί να σπάσει η μοιραία κυκλική πορεία της ως τώρα ιστορίας, αφού ακόμη και η γραμμική δεν είναι ανοδική, ο ισχυρισμός ότι μπορεί να επιτευχθεί στο μέλλον κάτι που ως τώρα δεν αποδεικνύεται με επιστημονικά επιχειρήματα, αλλά με ιστορικές πράξεις των συνειδητών και υπεύθυνων υποκειμένων, μιας και δεν αποτολμά κανείς αυτή τη στιγμή τη λέξη επανάσταση. Μόνο τότε θα διαψευσθεί πραγματικά η θεωρία του Σπέγκλερ. Μπροστά σε μια τέτοια ανθρωπιά θα ωχριά ακόμη και η γλαφυρή οξυδέρκειά του. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Περιεχόμενα
1. Προέλευση και γεωγραφική περιοχή
2. Πόλεις και λαοί
3. Προβλήματα του αραβικού πολιτισμού
4. Το κράτος
5. Ο μορφολογικός κόσμος της οικονομικής ζωής
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων