Ο νεοελληνικός διαφωτισμός
Η φιλοσοφική παραγωγή του νεοελληνικού Διαφωτισμού, το ίδιο όπως και οι υπόλοιπες θεωρητικές και ιδεολογικές του εκφάνσεις, τεκμηριώνει ιδιόμορφα τον τρόπο, με τον οποίο ένα τμήμα του τοτινού ελληνισμού πήρε συνείδηση του εαυτού του, ζητώντας να ανδρωθεί και να καθορίσει αυτόβουλα τις τύχες του. Αυτό αρχικά γίνεται μέσω της προσπάθειας να μετακενωθούν τα ευρωπαϊκά “Φώτα” στον ελληνόφωνο χώρο. Η φιλοσοφική μελέτη του νεοελληνικού Διαφωτισμού δείχνει ποιες μορφές πήρε η προσπάθεια αυτή, αλλά και σε τι εμπόδια πρόσκοψε.
Έχει λοιπόν όχι μόνο θεωρητικό, αλλά και -ακόμη περισσότερο- ιστορικό ενδιαφέρον. Σε τούτο τον τόμο επιχειρείται μια σφαιρική παρουσίαση των θεμελιωδών φιλοσοφικών ιδεών του νεοελληνικού Διαφωτισμού, τόσο στην ενότητα όσο και στον εσώτερο διαφωτισμό τους, ενώ παράλληλα οι ιδέες αυτές τοποθετούνται στο ευρωπαϊκό τους πλαίσιο. Έτσι ανοίγονται νέες προοπτικές ερμηνείας και κατανόησης ενός σύνθετου φαινομένου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
– Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
– Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ
– ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΥΛΙΣΜΟΥ
– Ο ΨΑΛΙΔΑΣ, Ο ΠΑΜΠΛΕΚΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
– ΤΟ ΗΛΙΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΛΗΘΥΣ ΤΩΝ ΚΟΣΜΩΝ
– ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΥ
– ΤΟ ΗΘΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
– Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΤΕΣΙΑΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
– Ο ΚΟΡΑΗΣ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
– Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΛΕΣΒΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΥ
– Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΩΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΝΝΟΙΩΝ
Ο νέος εθνικο-λαϊκισμός
“Πέρα από την αποφασιστική συνεισφορά του Π.-Α. Ταγκιέφ στην κατανόηση του νέου ακροδεξιού λαϊκισμού, το παρόν δοκίμιο μας βοηθά να κατανοήσουμε και την “αυθόρμητη” κινητοποίηση των (Ελλήνων) “Αγανακτισμένων” ως μιζεραμπιλιστικής κινητοποίησης. Για τον Ταγκιέφ, δεν μπορούμε μόνον μέσω της ερμηνευτικής κατηγορίας του λαϊκισμού να καταλάβουμε επαρκώς το εν λόγω φαινόμενο. Χρειάζεται η προσφυγή στην κατηγορία της “θυματοποίησης”, η επικέντρωση του αναλυτικού μας ενδιαφέροντος στην “επίδειξη” της συμπόνιας και της απροϋπόθετης εξύμνησης των “αθώων θυμάτων”, χρειάζεται να δούμε την εν λόγω κινητοποίηση απογοητευμένων και απελπισμένων μερίδων των λαϊκών και μεσαίων τάξεων που κατέρχονται της κοινωνικής κλίμακας ως αυτή που είναι: θρηνητική, κορεσμένη από δίκαια ή άδικα “παράπονα των θυμάτων”, αλλά και από “μίσος” κατά των “αποπάνω”, των “διεφθαρμένων” (“όλοι σάπιοι”, “όλοι ίδιοι”), της “κλεπτοκρατίας”, χωρίς πραγματική εξεγερσιακή δυναμική”. (Ανδρέας Πανταζόπουλος)
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Ανδρέας Πανταζόπουλος
Εισαγωγή του συγγραφέα
“Άκρα Δεξιά” και “λαϊκισμός”: Κοινοί τόποι και εσφαλμένες προβολές
Δημοκρατία, δημαγωγία, ευρωπαϊκοί νεολαϊκισμοί
Παρακμή της ευρωπαϊστικής ουτοπίας, άνοδος των λαϊκιστικών προσδοκιών
Ορίζοντας τον λαϊκισμό
Ποικιλίες λαϊκισμού
Από τους λαϊκισμούς διαμαρτυρίας και τους ταυτοτικούς λαϊκισμούς στους δεξιούς νεολαϊκισμούς
Δεξιοί και αριστεροί λαϊκισμοί
Η λαϊκιστική αυταπάτη
“Πραγματικά ερωτήματα, κακές απαντήσεις”;
Αγανάκτηση, μιζεραμπιλισμός και λαϊκισμός
Λαϊκιστική Ευρώπη ή Ευρώπη της άκρας δεξιάς;
Ενώπιον της ανόδου των νέων λαϊκιστικών δεξιών στην Ευρώπη, τι να κάνουμε;
Συνοπτική Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Όρων
Πολιτικές ιδεολογίες
Γραμμένη μέσα από μια διεθνή προοπτική και εκτεινόμενη από τις παραδοσιακές ιδεολογίες του 19ου αιώνα, όπως ο φιλελευθερισμός, ο συντηρητισμός και ο σοσιαλισμός μέχρι τις πιο σύγχρονες όπως ο φεμινισμός, ο οικολογισμός και το πολιτικό Ισλάμ, προσφέρει μια σαφή έκθεση τόσο της ιστορικής εξέλιξης κάθε ιδεολογίας, όσο και του αντίκτυπου που είχε η καθεμία από αυτές στα σύγχρονα πολιτικά κινήματα, κόμματα και στις σύγχρονες διακυβερνήσεις. Υπογραμμίζονται οι ξεχωριστές ιδέες και αξίες των διαφόρων ιδεολογιών, μαζί με τις ανταγωνιστικές, και ορισμένες φορές αλληλοσυγκρουόμενες παραδόσεις που έχουν δημιουργήσει.
Αυτή η νέα έκδοση περιλαμβάνει νέα πλαίσια, στα οποία αναλύονται οι βασικές αντιθέσεις μέσα στους κόλπους κάθε ιδεολογίας. Επίσης αξιολογεί τις προοπτικές των ιδεολογιών στον 21° αιώνα, ενώ εστιάζει στον αντίκτυπο που δημιουργείται για την πολιτική ιδεολογία και τις βασικές ιδεολογικές παραδόσεις από εξελίξεις όπως η παγκοσμιοποίηση, η πρόοδος της μετανεωτερικότητας και των “μετα-ισμών”, καθώς και οι μεταβολές στην παγκόσμια τάξη, συμπεριλαμβανομένης και της εμφάνισης της παγκόσμιας τρομοκρατίας. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
Περιεχόμενα
Εισαγωγή: Κατανοώντας την ιδεολογία
Φιλελευθερισμός
Συντηρητισμός
Σοσιαλισμός
Εθνικισμός
Αναρχισμός
Φασισμός
Φεμινισμός
Οικολογισμός
Θρησκευτικός φονταμενταλισμός
Επίλογος: Ιδεολογία χωρίς τέλος;
Πολιτική θεωρία – Μια εισαγωγή
«Το “Πολιτική Θεωρία” είναι μια διαυγής και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εισαγωγή στην πολιτική θεωρία. Ο Heywood καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα ιδεών και ζητημάτων και είναι ιδιαίτερα καλός στη συνοπτική παρουσίασή τους, καθιστώντας τα προσβάσιμα σε εκείνους που μελετούν την πολιτική θεωρία για πρώτη φορά. Ανεξάρτητα με το πόσο σημαντική ή πόσο αφηρημένη είναι η έννοια, πάντα καταφέρνει να την κάνει κατανοητή και να εξηγεί τη σημασία της για τον πραγματικό κόσμο της πολιτικής». (Peter Jones, University of Newcastle)
«Πρόκειται για μια υπέροχη εισαγωγή στο πεδίο της πολιτικής θεωρίας… ο Heywood έχει καταγράψει τους τομείς με τόση σαφήνεια και έχει συνδυάσει τη διαυγή σκέψη του με έναν τόσο κατανοητό λόγο που η παρουσίασή του είναι αποτελεσματική, μια ιδανική εισαγωγή για νέους σπουδαστές στην πολιτική σε πανεπιστημιακό επίπεδο». (Jessica Saraga, The Times Educational Supplement)
«Πρόκειται για ένα συναρπαστικό και εξαιρετικά περιεκτικό κείμενο που είναι άριστα οργανωμένο και γραμμένα με υπέροχη σαφήνεια. Ο Heywood μεταφέρει όχι μόνο την αδιαμφισβήτητη γνώση του αλλά και τον ενθουσιασμό του για το θέμα …σε ένα βιβλίο 400 σελίδων, που αξίζει να αγοράσετε». Peter Dorey, Talking Politics)
Αυτή η πλήρως αναθεωρημένη και επικαιροποιημένη τέταρτη έκδοση ενός εξαιρετικά επιτυχημένου κειμένου σε αυτόν τον επιστημονικό τομέα εξετάζει τις βασικές παραδόσεις στην πολιτική σκέψη ενώ τις συσχετίζει με τον σύγχρονο κόσμο.
Κάθε κεφάλαιο συζητά μια ομάδα σχετικών μεταξύ τους όρων και εννοιών, και ρίχνει φως στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται από διαφορετικούς στοχαστές και σχολές σκέψης. Το βιβλίο συστηματικά χτίζει την κατανόηση τόσο της κλασικής όσο και της σύγχρονης θεωρίας επανεξετάζοντας ένα ευρύ φάσμα σημαντικών στοχαστών, από την εποχή του Αριστοτέλη, του Ρουσό, του Μαρξ και του Μιλ μέχρι σήμερα. Αυτή η έκδοση καλύπτει περαιτέρω τις παγκόσμιες διαστάσεις της πολιτικής σκέψης -με ένα νέο κεφάλαιο για διεθνή ζητήματα όπως η ασφάλεια και ο πόλεμος- και τις μη δυτικές προσεγγίσεις σε πολιτικές αντιπαραθέσεις και διαμάχες.
Ο Andrew Heywood είναι ο συγγραφέας μπεστ-σέλερ όπως Πολιτική, Παγκόσμια Πολιτική και Πολιτικές Ιδεολογίες, που χρησιμοποιούνται από εκατοντάδες χιλιάδες σπουδαστές σε ολόκληρο τον κόσμο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση
1 Τι είναι η Πολιτική Θεωρία;
2 Ανθρώπινη Φύση, Άτομο και Κοινωνία
3 Πολιτική, Κυβέρνηση και το Κράτος
4 Κυριαρχία, το Έθνος και Διεθνικότητα
5 Εξουσία, Αρχή και Νομιμότητα
6 Δημοκρατία, Αντιπροσώπευση και Δημόσιο Συμφέρον
7 Δίκαιο, Τάξη και Δικαιοσύνη
8 Δικαιώματα, Υποχρεώσεις και Ιδιότητα του Πολίτη
9 Ελευθερία, Ανοχή και Ταυτότητα
10 Ισότητα, Κοινωνική Δικαιοσύνη και Πρόνοια
11 Ιδιοκτησία, η Αγορά και Σχεδιασμός
12 Ασφάλεια, Πόλεμος και Παγκόσμια Τάξη
13 Παράδοση, Πρόοδος και Ουτοπία
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Ονομάτων
Ευρετήριο Όρων
Συντηρητισμός – Ιστορικό περιεχόμενο και παρακμή
Περιεχόμενα
Ι. Η έννοια του συντηρητισμού
1. Ο συντηρητισμός στο κοινωνικοπολιτικό και πνευματικό φάσμα των νεότερων χρόνων
2. Ο “συντηρητισμός” ως σύγχρονο πολιτικό σύνθημα
II. Το κοινωνικοϊστορικό περιεχόμενο και το σχήμα της σκέψης του αντιαπολυταρχικού συντηρητισμού
1. Προοπτικές
2. Η αντίληψη περί δικαίου της societas civilis και η σύγχρονη έννοια της κυριαρχικής εξουσίας με φόντο την κοσμοθεωρία της
3. Ο αγώνας της societas civilis κατά της σύγχρονης κυριαρχικής εξουσίας
α. Οι ευγενείς, το κράτος και οι αμφιρρέπειες του συντηρητισμού
β. Νόμιμη και μη νόμιμη απολυταρχία
γ. Το δικαίωμα της αντίστασης και ο συντηρητικός ακτιβισμός
δ. Ο κοινωνικοπολιτικός χαρακτήρας του συστήματος των τάξεων
4. Κεντρικά ιδεολογικά μοτίβα του αντιαπολυταρχικού συντηρητισμού
α. Προοπτικές και εννοιολογική ιστορία της “συντήρησης”
β. Η πρωτοκαθεδρία της αυτοφυούς societas έναντι της κυβερνητικής εξουσίας και η θεωρία του συμβολαίου της (όψιμης) Σχολαστικής
γ. Η ενότητα ηθικής και πολιτικής και ο κρατικός λόγος
δ. Η ύβρις του αυτόνομου Λόγου και η επίκληση της παράδοσης και της ιστορίας
ε. Η ομάδα, τα άτομα και η παγκόσμια τάξη
στ. Πρώιμη κριτική του σύγχρονου κράτους και της καπιταλιστικής οικονομίας
5. Ιδιαιτερότητες της αγγλικής εξέλιξης από τη σκοπιά του ανταγωνισμού μεταξύ της παραδοσιακής αντίληψης περί δικαίου και της σύγχρονης ιδέας της κυριαρχικής εξουσίας
III. Ο αντεπαναστατικός συντηρητισμός και η αναδιατύπωση της αντίληψης περί δικαίου της societas civilis μετά το 1789
1. Προοπτικές
2. Η συνείδηση της συνέχειας στους συντηρητικούς ή η επανάσταση ως συνέχιση της απολυταρχίας
3. Δίκαιο, κυριαρχική εξουσία και κρατική ισχύς στη συντηρητική σκέψη μετά το 1789
α. Η απόρριψη της κατασκευασιμότητας του δικαίου και οι συνεπαγωγές της
β. Η απόρριψη της ιδέας της σύγχρονης κυριαρχικής εξουσίας
και το ζήτημα του χωρισμού των εξουσιών
γ. Οι αρμοδιότητες και τα όρια της βασιλικής ή κρατικής εξουσίας
δ. Αντίδραση και δικτατορία
4. Η ιδέα της societas civilis στον αγώνα κατά του σύγχρονου κράτους
α. Οι συντηρητικές έννοιες του κράτους και της κοινωνίας. Η ενότητα ηθικής και πολιτικής και η απόρριψη του κρατικού λόγου
β. Η συντηρητική ιδέα του έθνους
5. Συντηρητισμός και φιλελευθερισμός
α. Η συντηρητική αξιολόγηση του φιλελευθερισμού και των δυνατοτήτων μιας συμμαχίας μαζί του
β. Το αγγλικό πρότυπο: Αλλαγές και αμφισημίες στην αξιολόγησή του
6. Οι κοσμοθεωρητικές παρεκτάσεις της μονιστικής αντίληψης για το κράτος και την κοινωνία
α. Θεολογικά
β. Ανθρωπολογικά
γ. Ιστοριοφιλοσοφικά
7. Συντηρητική κριτική του καπιταλισμού και του πολιτισμού
α. Πολιτική και οικονομία. Η έννοια της ιδιοκτησίας και η επιρρέπεια του καπιταλισμού σε κρίσεις
β. Η ανθρωπολογική και πολιτιστική πτυχή
8. Ο συντηρητισμός, οι διανοούμενοί του και οι ιδέες του Διαφωτισμού
IV. Η διάλυση του συντηρητισμού και η διανομή της κληρονομιάς του
1. Η αφομοίωση των ευγενών από την κοινωνία και η αποδέσμευση των συντηρητικών από το ιδανικό της societas civilis
α. Η εξέλιξη στη Γαλλία
β. Η εξέλιξη στην Αγγλία
γ. Η εξέλιξη στη Γερμανία
δ. Η απορρόφηση του συντηρητισμού από τον φιλελευθερισμό ενόψει του σοσιαλιστικού κινδύνου
2. Οι συντηρητικοί και η κοινωνική πολιτική κατά τον 19ο αιώνα
3. Η αισθητικοποίηση και η διαφορετική ερμηνεία μοτίβων της συντηρητικής σκέψης σε πολιτικά κινήματα διανουμένων
α. Προοπτικές
β. Άγγλοι πρόδρομοι
γ. Action Francaise
δ. “Συντηρητική επανάσταση”
4. Η διάσπαρτη κληρονομιά του συντηρητισμού
α. Η συντεχνιακή ιδέα
β. Η κριτική του πολιτισμού και η “αριστερά”
γ. Η δικτατορία και η “δεξιά”
5. Τελική παρατήρηση
Κατάλογος των αναφερόμενων βιβλίων
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων
Ευρετήριο εννοιών
Το τέλος του πετρελαίου και η αρχή της νέας αμερικανικής γεωστρατηγικής
Το αμερικανικό στρατοβιομηχανικό σύμπλεγμα έχει ξεκινήσει μια επανάσταση «καθαρών» ενεργειακών τεχνολογιών, επιδιώκοντας να επιτύχει ένα άλμα πολεμικών ικανοτήτων και να δημιουργήσει έναν μηχανισμό προβολής ισχύος, ικανό να επαναδιεκδικήσει την αμερικανική ηγεμονία στον πλανήτη. Ένα νέο εκστρατευτικό μοντέλο και μια νέα πολεμική μεθοδολογία γεννιούνται, βασισμένα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ταυτοχρόνως, η σύνθετη αυτή ενεργειακή επανάσταση στοχεύει στο να ενισχύσει την αμερικανική «ήπια ισχύ», αντιστρέφοντας τη «δαιμονική» εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών που είχε δημιουργηθεί στα χρόνια της προεδρίας Μπους, να υπονομεύσει τη διαδικασία ευρωρωσικής προσέγγισης, αποτρέποντας την ενεργειακή σύζευξη Δυτικής Ευρώπης και Ρωσίας και να απεγκλωβίσει την αμερικανική γεωστρατηγική από το «κελί» της Μέσης Ανατολής.
Η θρησκειοποίηση των ανησυχιών για την κλιματική αλλαγή στις χώρες της Δύσης συνδυάζεται με αυτή την ενεργειακή επανάσταση και επιτρέπει στις ΗΠΑ να αφήσουν πίσω το «σκοτεινό» τους παρελθόν, να εμφανιστούν σαν ο σωτήρας του πλανήτη και να οδηγήσουν το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, που μαστίζεται σήμερα από την πλέον σοβαρή κρίση του, σε μια «επίθεση στον ουρανό», δημιουργώντας έναν νέο οικονομικό χώρο.
Η αμερικανική αυτοκρατορία αντεπιτίθεται, θέλοντας αυτή τη φορά να μας κάνει να «αγαπήσουμε τον Μεγάλο Αδελφό»…