Η ψυχολογία της σύγχρονης εποχής
«Η χρονιά του 1918 στάθηκε μια φωτεινή ημερομηνία στις σελίδες της Ιστορίας μας. Ύστερα από μια σειρά επιτυχιών που έμοιαζαν να προδικάζουν έναν οριστικό θρίαμβο για τους επιτιθέμενους κατά της Γαλλίας και των συμμάχων της, ξαφνικά, η Γερμανία κατρακύλησε μέσα σ’ έναν κατακλυσμό που στο διάβα του παρέσυρε τις πιο παλιές μοναρχίες της Ευρώπης.
Ποτέ γεγονότα τόσο αντιφατικά και μαζί τόσο απρόβλεπτα δε διαδέχτηκαν το ένα το άλλο και μάλιστα σ’ ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Στην εποχή των θαυμάτων θα πιστεύαμε σαν σίγουρο ότι ανώτερες και μυστηριώδεις δυνάμεις είχαν παρέμβει για ν’ αλλάξουν την πορεία του πεπρωμένου».
Ο διάσημος κοινωνιολόγος μελετά από την ψυχολογική τους πλευρά μερικά από τα προβλήματα που δημιούργησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Πολιτικά, στρατιωτικά, κοινωνικά, οικονομικά ζητήματα καταλήγουν στην ψυχολογία. Τα λάθη των Γερμανών στην ψυχολογία των λαών όπλισαν εναντίον τους έθνη που το μόνο που ήθελαν ήταν να παραμείνουν ουδέτερα. Ιδέες απολυταρχισμού και ηγεμονίας συγκρούστηκαν με τις ιδέες της ανεξαρτησίας. Ο κόσμος εξελίχθηκε και γεννήθηκαν νέες αρχές… (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΟΙ ΝΕΕΣ ΩΡΕΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
1. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ
2. ΟΙ ΗΘΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
3. ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΙΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΜΕΡΙΚΩΝ ΛΑΩΝ
5. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ
1. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
2. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΝ-ΓΕΡΜΑΝΙΣΜΟΥ
3. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΟΥ ΠΕΤΥΧΑΝ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣΑΝ
4. ΠΩΣ ΔΙΑΛΥΘΗΚΑΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΧΙΜΑΙΡΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΩΝ
5. ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΙΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΤΡΙΤΟ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΑΧΕΣ
1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΜΑΧΩΝ
2. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
3. ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗ ΡΟΥΤΙΝΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΛΑΘΕΜΕΝΕΣ ΙΔΕΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
4. ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
5. ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΙΣΗ ΤΩΝ ΠΙΣΤΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ
1. ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΣΤΕΙΣ
2. Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ
3. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΟΥΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η ΝΕΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΘΥΕΛΛΑ
1. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΒΛΕΨΕΩΝ
2. Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ ΚΙ ΟΙ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ
3. Η ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΜΟΥΝΙΣΜΟΥ
4. ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΘΥΕΛΛΑΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΤΟ: ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΙΜΑΙΡΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
1. ΒΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΤΥΠΩΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΙΡΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
2. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΠΕΠΡΩΜΕΝΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
3. ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΟΤΗΤΩΝ ΚΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ
4. ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΟΥ ΕΤΑΤΙΣΜΟΥ
5. ΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
1. ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
2. ΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
3. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ
4. ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ
5. ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ
Η ψυχολογία των μαζών
Ένα έργο που αξίζει ειδικά σήμερα να διαβαστεί από όλους, και ιδιαίτερα τους νέους, καθώς στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο εμφανίζονται οχλοκρατίες […] που είναι έτοιμες να απεμπολήσουν όλες τις κατακτήσεις του δυτικού πολιτισμού. […] Οι εξτρεμιστικές σε όλο το πολιτικό φάσμα τοποθετήσεις που τροφοδοτούνται από το μίσος για τον άλλο φανερώνουν ότι οι λόγοι σαγήνευσης των ανθρώπων από τον όχλο είναι πάντα επικίνδυνα παρόντες. (Από τον πρόλογο της Φωτεινής Τσαλίκογλου)
Γραμμένη το 1895, η Ψυχολογία των μαζών θεωρείται μέχρι και σήμερα ένα από τα βιβλία που άλλαξαν τον κόσμο στις αρχές του 20ού αιώνα. Έργο μνημειώδες, παραμένει πρωτοπόρο στον τομέα της Κοινωνικής Ψυχολογίας, ως το πρώτο που προσέγγισε το φαινόμενο των μαζών από μια νέα οπτική γωνία και φώτισε τον δυνάμει καταστροφικό ρόλο τους στη σύγχρονη ιστορία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Πρόλογος της Φωτεινής Τσαλίκογλου
Πρόλογος του Γκιστάβ Λε Μπον
Εισαγωγή: Η εποχή των μαζών
ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Η ψυχή των μαζών
Κεφάλαιο 1. Γενικά χαρακτηριστικά των μαζών. Ψυχολογικός νόμος της διανοητικής τους ενότητας
Κεφάλαιο 2. Αισθήματα και ηθικότητα των μαζών
Α. Παρορμητικότητα, αστάθεια και οξυθυμία των μαζών
Β. Ροπή προς την υποβολή και ευπιστία των μαζών
Γ. Υπερβολή και υπεραπλούστευση των συναισθημάτων των μαζών
Δ. Μισαλλοδοξία, αυταρχικότητα και συντηρητισμός των μαζών
Ε. Ηθικότητα των μαζών
Κεφάλαιο 3. Ιδέες, συλλογισμοί και φαντασία των μαζών
Α. Οι ιδέες των μαζών
Β. Οι συλλογισμοί των μαζών
Γ. Η φαντασία των μαζών
Κεφάλαιο 4. Θρησκευτικές μορφές που ενδύονται όλες οι πεποιθήσεις των μαζών
ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ: Οι απόψεις και οι πεποιθήσεις των μαζών
Κεφάλαιο 1. Μακρινοί παράγοντες των πεποιθήσεων και γνωμών των μαζών
Α. Η φυλή
Β. Οι παραδόσεις
Γ. Ο χρόνος
Δ. Οι πολιτικοί και κοινωνικοί θεσμοί
Ε. Η εκπαίδευση και η παιδεία
Κεφάλαιο 2. Άμεσοι παράγοντες των γνωμών των μαζών
Α. Οι εικόνες, οι λέξεις και τα συνθήματα
Β. Οι ψευδαισθήσεις
Γ. Η εμπειρία
Δ. Η λογική
Κεφάλαιο 3. Οι καθοδηγητές των μαζών και τα μέσα πειθούς τους
Α. Οι καθοδηγητές των μαζών
Β. Τα μέσα δράσης των καθοδηγητών: η απόφανση, η επανάληψη, η μετάδοση
Γ. Το γόητρο
Κεφάλαιο 4. Όρια του ευμετάβλητου των πεποιθήσεων και των γνωμών των μαζών
Α. Οι σταθερές πεποιθήσεις
Β. Οι ρευστές γνώμες των μαζών
ΤΡΙΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Ταξινόμηση και περιγραφή των διαφόρων κατηγοριών των μαζών
Κεφάλαιο 1. Ταξινόμηση των μαζών
Α. Ετερογενείς μάζες
Β. Ομογενείς μάζες
Κεφάλαιο 2. Οι λεγόμενες εγκληματικές μάζες
Κεφάλαιο 3. Οι ένορκοι των κακουργιοδικείων
Κεφάλαιο 4. Οι εκλογικές μάζες
Κεφάλαιο 5. Τα κοινοβούλια
Πολιτική ψυχολογία
Η Πολιτική Ψυχολογία του Gustave Le Bon εκδόθηκε το 1910 στη Γαλλία. Πρόκειται για τη δεύτερη, μετά την Ψυχολογία των μαζών, στοχαστική καινοτομία του πληθωρικού Γάλλου συγγραφέα. Ο ίδιος, που «ανακάλυψε» τις μάζες, έγραψε και το πρώτο βιβλίο με θεματικό άξονα την ψυχολογία των πολιτικών, και εγκαινιάζει, έτσι, το σχετικό κλάδο της επιστήμης της Κοινωνικής Ψυχολογίας, δίνοντας, ταυτόχρονα, ένα ουμανιστικό πρότυπο διαχείρισης της πολιτικής ζωής. Στην ιδιαίτερη οπτική του Le Bon, η υψηλότερη πράξη ουμανισμού βρίσκεται στην προώθηση της ατομικής ύπαρξης στο έσχατο όριο των δυνατοτήτων της, στα πλαίσια μιας υγιώς οροθετημένης ανάπτυξης, με γνώμονα τη μέριμνα για τον άνθρωπο καθεαυτόν και ως μονάδα δημιουργίας. Αυτό επιχειρεί να υποβάλλει με την εμμονή του στην ισχυροποίηση της θέλησης΄ καθήκον που εναποθέτει στην ευθύνη της εκπαίδευσης. Το στοχαστικό του όραμα αγκαλιάζει αδιάκριτα άτομα και λαούς. Το δείγμα του της γραφής, με τους τονισμούς και ενίοτε τις υπερβολές του, ρεαλιστικό αλλά σπάνια κυνικό, εξέθεσε στην εποχή του και αποκαλύπτει σήμερα τα νόθα τέκνα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού΄ την υποκρισία των λόγων των πολιτικών και την αφλογιστία της πράξης των πολιτών του δυτικού κόσμου των δύο τελευταίων αιώνων.