Γενεαλογία της ηθικής

Όσο πιο φυσιολογική είναι η νοσηρότητα στον άνθρωπο — και δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε αυτή τη φυσιολογικότητα— τόσο περισσότερο πρέπει να εκτιμάμε τις σπάνιες περιπτώσεις της ψυχικής και σωματικής ρώμης, τις πετυχημένες περιπτώσεις του ανθρώπου, τόσο περισσότερο πρέπει να προστατεύουμε τους καλοσυγκροτημένους από τον μολυσμένο αέρα των αρρώστων. Το κάνουμε αυτό;… Οι άρρωστοι είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους υγιείς· η συμφορά για τους δυνατούς δεν έρχεται από τους πιο δυνατούς αλλά από τους πιο αδύναμους. Το ξέρουμε αυτό;… Σε γενικές γραμμές, δεν είναι ο φόβος μπροστά στον άνθρωπο αυτό που θα ήθελε κανείς να λιγοστέψει: διότι αυτός ο φόβος αναγκάζει τους δυνατούς να είναι δυνατοί και, σε ορισμένες περιπτώσεις, φοβεροί — διατηρεί τον καλοσυγκροτημένο / επιτυχημένο τύπο ανθρώπου. Αυτό που πρέπει να φοβάται κανείς, αυτό που λειτουργεί πιο μοιραία από οποιοδήποτε άλλο μοιραίο, δεν είναι ο μεγάλος φόβος, αλλά η μεγάλη αηδία απέναντι στον άνθρωπο παρόμοια, ο μεγάλος οίκτος για τον άνθρωπο. Αν υποτεθεί ότι ενώνονταν αυτά τα δύο μια μέρα, τότε θα ερχόταν άφευκτα κάτι άκρως δυσοίωνο στον κόσμο: η «τελευταία θέληση» του ανθρώπου, η θέλησή του για μηδέν, ο μηδενισμός. Και πράγματι, πολλά έχουν γίνει προς αυτήν την κατεύθυνση. Όποιος μπορεί να μυρίζει όχι μόνο με τη μύτη του αλλά και με τα μάτια και τα αφτιά του, νιώθει, σχεδόν παντού όπου πάει σήμερα, κάτι σαν ατμόσφαιρα τρελοκομείου ή νοσοκομείου — μιλώ, φυσικά, για τις πολιτισμένες περιοχές, για κάθε είδος «Ευρώπης», που υπάρχει σήμερα στη γη. Οι αρρωστιάρηδες είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος του ανθρώπου: όχι οι κακοί, όχι τα «αρπακτικά ζώα». Οι εκ των προτέρων αποτυχημένοι, νικημένοι, τσακισμένοι —αυτοί είναι οι πιο αδύναμοι οι οποίοι υπονομεύουν περισσότερο τη ζωή μεταξύ των ανθρώπων, δηλητηριάζουν και θέτουν εν αμφιβόλω με τον πιο επικίνδυνο τρόπο την εμπιστοσύνη μας στη ζωή, στον άνθρωπο.