Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος 1936-1939

Μολονότι έχουν περάσει τόσα χρόνια, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος παραμένει μία από τις σύγχρονες συγκρούσεις που προκαλεί πλήθος αντιπαραθέσεων, ενώ τα φαντάσματα εκείνων των χρόνων εξακολουθούν να μας στοιχειώνουν. Πολύ συχνά, περιγράφεται ως διαμάχη ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά, αλλά αυτή είναι μια παραπλανητική απλούστευση.
Ο Antony Beevor δεν χαρτογραφεί μόνο την πορεία του πολέμου υπό το φως νέων πληροφοριών, αλλά διαφωτίζει τις παθιασμένες εσωτερικές συγκρούσεις στους κόλπους των δύο αντίπαλων στρατοπέδων. Ορισμένοι υποστηρικτές της Δημοκρατίας πιστεύουν, ότι μια νίκη της αριστεράς στην Ισπανία θα είχε κατατροπώσει το φασισμό και θα είχε σώσει την Ευρώπη από τη φρίκη που έμελλε να βιώσει τα αμέσως επόμενα χρόνια. Από την άλλη πλευρά πάλι, οι εθνικιστές υποστηρίζουν, ότι ο εμφύλιος ήταν στην ουσία το προοίμιο του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στο δυτικό πολιτισμό και τη σοβιετική δικτατορία. Από πολλούς μάλιστα θεωρείται ως ο πρώτος γύρος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σχεδόν ένας πόλεμος δι’ αντιπροσώπων με ναζιστική, φασιστική και σοβιετική παρέμβαση. Στην ουσία, το πρώτο θύμα του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου υπήρξε η αλήθεια. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Τελικά οι πόλεμοι καταγράφονται όπως θέλει ο μύθος: Ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι, γεννά συνέπειες και αποτελεί ένας είδος αλήθειας. Εκατοντάδες ξένοι εθελοντές συνέρρευσαν στην Ισπανία επειδή πίστευαν ότι έπαιρναν μέρος στην υπεράσπιση της διεθνούς εργατικής τάξης, “ενώνοντας την ανθρώπινη φυλή”. Περίπου 17.000 πέθαναν. Τουλάχιστον 5.000 Ισπανοί πέθαναν ως εθελοντές για τον Χίτλερ στη Ρωσία, πιστεύοντας ότι συνέχιζαν μία αντι-μπολσεβικική σταυροφορία. Αν και οι εμπειρίες και στις δύο πλευρές ήταν παραπλανητικές, πολλοί συμμετέχοντες και θεατές σφυρηλάτησαν νέες φιλίες και συνειδητοποίησαν ότι ο πραγματικός παγκόσμιος αγώνας δεν θα ήταν εκείνος της Αριστεράς εναντίον της Δεξιάς, αλλά της δημοκρατίας εναντίον των υπολοίπων. Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος δεν ήταν αληθινά ένα πρελούδιο ή μέρος αγώνα, αλλά εσφαλμένες ερμηνείες τον παρουσίασαν ως σύμπτυξη και των δύο. Όταν τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Ισπανία είχε απομονωθεί από τους συμμάχους της. Καθώς ο Ψυχρός Πόλεμος εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, η Ισπανία δεν είχε σχέση. Μέχρι την δεκαετία του ’60, όταν η ιστορία της Ισπανίας συνέχισε ξανά την κανονική πορεία της και η χώρα άρχισε να μοιάζει με την υπόλοιπη Ευρώπη, η Ισπανία ήταν τόσο “διαφορετική” όσο τη διαφήμιζαν τα τουριστικά φυλλάδια. Έτσι, σταδιακά αποσπάστηκε από την περίοδο των Παγκόσμιων Πολέμων και ο εμφύλιος πόλεμος αντιμετωπίστηκε ως μια χαρακτηριστικά ισπανική τραγωδία. Σήμερα βρισκόμαστε σε μια νέα φάση της ιστοριογραφίας της σύγκρουσης, η οποία βασίζεται σε ένα νέο είδος λογοτεχνίας στην Ισπανία, σύμφωνα με το οποίο παιδιά και εγγόνια των θυμάτων αναλαμβάνουν ταξίδια μέσω της μνήμης σε αναζήτηση των νεκρών. Από αυτόν τον μετα-ιδεολογικό πόλεμο, ο Antony Beevor συνάγει ανθρώπινα μαθήματα.