Ο Μαρσελλίνο συναντά τον Χριστό
Σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Τσοπάνη Δρος Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Θρησκειών
Ἡ νουβέλα «Marcelino, Pan y Vino» ἡ ὁποία γράφτηκε τὸ 1952 ἀπὸ τὸν Ἱσπανὸ συγγραφέα José María Sánchez-Silva, βασίζεται σὲ ἕναν μεσαιωνικὸ ἱσπανικὸ θρῦλο καὶ ἀφηγεῖται τὴν ἱστορία ἑνὸς ὀρφανοῦ ἀγοριοῦ ποὺ συνάντησε τόν Θεό. Ἡ ἱστορία τοῦ Μαρσελλίνο δὲν εἶναι τίποτε περισσότερο ἀπὸ ἕναν ὕμνο στὴν παιδικὴ ἀθωότητα. Μέσα ἀπὸ τίς σελίδες της ὁ συγγραφέας παρουσιάζει τὴν ἄδολη πίστη ποὺ κάνει τὴ ζωὴ ἐνδιαφέρουσα, ἀπρόβλεπτη καὶ γεμάτη χαρά, μιὰ ζωὴ στὴν ὁποία ἡ πραγματικότητα εἶναι ἕνα διαρκὲς θαῦμα. Στὴν ἱστορία τοῦ Μαρσελλίνο ψηλαφεῖται ἀνάγλυφα μιὰ πανάρχαια ἀλήθεια ποὺ διδάσκει ὅτι ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἔσβησε ποτὲ τὴ δίψα της στὴν πηγὴ τῆς Λογικῆς καὶ τῆς Φιλοσοφίας ἀλλὰ σὲ ἐκείνην τῆς Μεταφυσικῆς. Γιὰ νὰ ζήσει ὁ κόσμος χρειάζεται τὴν ἁγιότητα.
Οι αυταπάτες των αθεϊστών
Μια φορά κι έναν καιρό, η Μητέρα Εκκλησία είχε στην κηδεμονία της ένα χαϊδεμένο και καθόλου φιλοπερίεργο παιδί: την ανθρωπότητα της Δύσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της κηδεμονίας, ο πολιτισμός περιέπεσε σε τέλμα, η επιστήμη μαράζωσε. Κάθε λίγο και λιγάκι γίνονταν θρησκευτικοί πόλεμοι, καίγονταν μάγισσες στην πυρά από τους ιεροεξεταστές, κι η ανθρωπότητα της Δύσης στέναζε κάτω από την κτηνώδη υποδούλωσή της στο δόγμα, την προκατάληψη και την ανίερη συμμαχία κράτους-εκκλησίας. Κάθε έρευνα σταμάτησε, η γραμματεία της κλασικής αρχαιότητας παραδόθηκε στις φλόγες της πίστης κι ακόμα και τα μεγάλα επιτεύγματα της «ελληνικής επιστήμης» ξεχάστηκαν… Όλα τα σκέπασε το σκοτάδι… Κατόπιν, εξαιτίας των «θρησκευτικών πολέμων», που κατακερμάτισαν τη χριστιανοσύνη, επήλθε η πλήρης άνθιση του Διαφωτισμού και μαζί της η κυριαρχία του λόγου και της προόδου! Αναδύθηκε το κοσμικό έθνος-κράτος και μαζί του μια νέα και επαναστατική αίσθηση ανθρώπινης αξιοπρέπειας!… Η ανθρωπότητα της Δύσης διασώθηκε από την αιματοβαμμένη μισαλλοδοξία της θρησκείας! Τώρα, επιτέλους, ο άνθρωπος κατέκτησε την ενηλικίωσή του σε όλους τους τομείς, στην επιστήμη, την πολιτική και την ηθική…
Αυτό είναι ένα απλοϊκό και μαγευτικό παραμύθι, που εύκολα μπορεί κανείς να το παρακολουθήσει, καθότι προσφέρει μια νοικοκυρεμένη ερμηνεία των πραγμάτων. Το μόνο του μειονέκτημα είναι ότι τυχαίνει να είναι εσφαλμένο σε κάθε χαρακτηριστική του λεπτομέρεια… (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Πίστη, Λογική και Ελευθερία: Μια οπτική από το παρόν
1. Το ευαγγέλιο της απιστίας
2. Η εποχή της ελευθερίας
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η μυθολογία της κοσμικής εποχής: Ξαναγράφοντας το χριστιανικό παρελθόν με νεωτερικό μελάνι
1. Πίστη και λογική
2. Η νύχτα της λογικής
3. Η καταστροφή του παρελθόντος
4. Ο θάνατος και η αναγέννηση της επιστήμης
5. Μισαλλοδοξία και διωγμός
6. Μισαλλοδοξία και πόλεμος
7. Μια εποχή σκοταδιού
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Χριστιανική Επανάσταση: Η ανάδυση της ανθρωπιάς
1. Η μεγάλη ανταρσία
2. Μια ένδοξη θλίψη
3. Ένα απελευθερωτικό μήνυμα
4. Το πρόσωπο του απρόσωπου
5. Ο θάνατος κι η γέννηση των κόσμων
6. Θεία ανθρωπότητα
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ Αντίδραση και υποχώρηση: Η σύγχρονη εποχή και η έκλειψη της ανθρωπιάς
1. Η κοσμική ιδεολογία και τα θύματά της
2. Μάγοι και Άγιοι
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Σταύρος Ζουμπουλάκης, “Δε σου μιλώ για περασμένα, μιλώ για την αγάπη”
Σημειώσεις
Ταό Τε Κινγκ
Το ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ είναι ένα από τα παλιότερα κλασσικά βιβλία της Κίνας και το κυριότερο βιβλίο των ταοϊστών. Ο ορθόδοξος κομφουκισμός και ο ταοϊσμός ήταν οι δύο πόλοι της κινεζικής θρησκείας και φιλοσοφίας – ο πρώτος θα ήταν ανυπόφορα πνιγερός χωρίς τον δεύτερο. Μαζί, μπορούμε να πούμε, πως κυριολεκτικά έπλασαν την Κίνα. Ο ταοϊσμός σαν πιο ευλύγιστος διείσδυσε στον βουδδισμό και έδωσε τελικά το Ζεν της Ιαπωνίας. Το ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ είναι σοφό και λιγόλογο. Αν και ο μύθος αποδίδει το βιβλίο αυτό στον Λάο Τσου, τον Γέρο-σοφό, στην πραγματικότητα είναι προϊόν μιας μακραιώνιας προφορικής παράδοσης. Γράφτηκε γύρω στον τρίτο αιώνα π.Χ. αλλά πολλά από τα αποφθέγματα είναι πολύ πιο παλιά. Με την εξαίρεση της Βίβλου το ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ έχει μεταφραστεί περισσότερο από κάθε άλλο ιερό κείμενο. Είναι πολύμορφο σαν τα μαγικά ή τα θρησκευτικά σύμβολα που επιδέχονται διάφορες ερμηνείες, πολλές απ’ τις οποίες είναι παραδεχτές.
Το ένδοξο Κοράνιο
Το πρώτο ελληνικό Κοράνιο που φέρει την εγκυρότητα της μετάφρασης από ανώτατο αξιωματούχο του Ισλάμ (Σεΐχ-ουλ-Ισλάμ).
Εφαρμόζοντας ένα μοναδικό σύστημα ερμηνείας, ο Σεΐχ-ουλ-Ισλάμ Δρ. Μουχάμμαντ Ταχίρ-ουλ-Κάντρι, εξέχων μελετητής και αναγνωρισμένη αυθεντία του Ισλάμ, έχει δημιουργήσει μια πλήρως επεξηγηματική μετάφραση του Κορανίου, η οποία την ίδια στιγμή διατηρεί αυστηρή γλωσσική ακρίβεια σε σχέση με το πρωτότυπο αραβικό κείμενο.
Η μετάφραση πλαισιώνεται από παρενθετικές ερμηνείες που εναρμονίζονται με τη σύνταξη των μεταφρασμένων προτάσεων, οι οποίες συμφωνούν επίσης με τις δομές του αραβικού κειμένου και συμμορφώνονται με τις προφητικές παραδόσεις και τις καθιερωμένες ερμηνευτικές αρχές. Το αποτέλεσμα είναι μια όμορφα αποδιδόμενη μετάφραση, η οποία προσφέρει σαφήνεια και ακρίβεια στο νόημα χωρίς την ανάγκη μακροσκελών υποσημειώσεων.
Η μετάφραση, ενώ διατηρεί την ερμηνευτική της ποιότητα, μένει αυστηρά προσηλωμένη στο αραβικό κείμενο του Κορανίου, χωρίς τροποποιήσεις ή συμπτωματικές αλλοιώσεις.
Η προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε επιτρέπει μια σειρά άλλων σημαντικών πλεονεκτημάτων, στα οποία περιλαμβάνεται η συμμόρφωση με την επιβεβαιωμένη και τρέχουσα επιστημονική γνώση, η έκφραση των πολλαπλών επιπέδων του κορανικού νοήματος και η διαφώτιση των εσωτερικών πνευματικών διαστάσεων πολλών εδαφίων.
Εκπονημένη από τον συγγραφέα της περίφημης Φατουά για την τρομοκρατία και τις επιθέσεις αυτοκτονίας, η μετάφραση αποσαφηνίζει το συχνά παρεξηγημένο νόημα του τζιχάντ δίνοντας το εννοιολογικό πλαίσιο των εδαφίων που επιτάσσουν τον ένοπλο αγώνα και διαλύοντας τις μεγάλες παρανοήσεις που έχουν δημιουργηθεί σχετικά με αυτό το ζήτημα εκ μέρους τόσο των μουσουλμάνων (ειδικά εκείνης της μερίδας που υποστηρίζει τον βίαιο εξτρεμισμό) όσο και των μη μουσουλμάνων.
Ειδική προσοχή έχει επιδειχθεί στα εδάφια που πραγματεύονται τις σχέσεις με τους Εβραίους, τους χριστιανούς και άλλους μη μουσουλμάνους, με σκοπό τη διαμόρφωση μιας διαθρησκειακής δραστηριότητας και σχέσης στα πλαίσια μιας ευρύτερης κοινωνίας
Το εσωτερικό φως
Από τα πλατωνικά κείμενα και τα νεοπλατωνικά στα ινδικά, τα ιουδαϊκά, τα σουφικά, από το όραμα του Παύλου στις ησυχαστικές εμπειρίες της θέας του Θαβωρίου φωτός, στην πνευματική ζωή των ανθρώπων συναντούμε το φαινόμενο της εμπειρίας του θεϊκού φωτός, που με την σειρά του πιστοποιεί την ενεργό παρουσία του φωτός στην ζωή του ανθρώπου και συγχρόνως δηλώνει το άνοιγμα του ανθρώπου από τον κόσμο του σκότους και της άγνοιας σε ένα κόσμο πνευματικό.
Το ιερό και το βέβηλο
Το υποσυνείδητο προμηθεύει ασταμάτητα το σύγχρονο άνθρωπο με αμέτρητα σύμβολα, και κάθε σύμβολο έχει να μεταφέρει ένα συγκεκριμένο μήνυμα, να φέρει εις πέρας μια συγκεκριμένη αποστολή, η οποία σκοπεύει στο να προστατεύσει ή να επαναφέρει την ψυχική του ισορροπία. Το σύμβολο δεν καθιστά μόνο τον κόσμο «ανοικτό», αλλά εγγυάται στον άνθρωπο και την πρόσβασή του στο σύμπαν. Τα σύμβολα ξυπνούν το προσωπικό βίωμα και το μετατρέπουν σε πνευματική πράξη, σε μια μεταφυσική αντίληψη του κόσμου. Μπροστά από ένα οποιοδήποτε φανερό σύμβολο του κοσμικού χώρου και της κοσμολογικής ζωής, ένας άνθρωπος βρίσκει την πρόσβαση στην ύψιστη πνευματικότητα, επειδή, κατανοώντας το σύμβολο, είναι σε θέση να ζήσει παγκόσμια. Η θρησκευτική θεώρηση του κόσμου και η ιδεολογία της επιτρέπουν στον άνθρωπο να αξιολογήσει όλο αυτό το προσωπικό του βίωμα και να το «ανοίξει» προς το παγκόσμιο. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ο ΙΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
2. Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΘΟΙ
3. ΙΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
4. ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
5. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΗΜΜΑ
ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΩΝ
Το ιερό Κοράνι
Το Κοράνι είναι το αρχαιότερο και, μέχρι σήμερα, το τελειότερο έργο της κλασικής αραβικής πεζογραφίας. Για τους μουσουλμάνους είναι ο αλάθητος λόγος του Θεού, ένα αντίγραφο του Βιβλίου του Θεού, το οποίο υπάρχει στον ουρανό και αποκαλύφθηκε στον Προφήτη Μωάμεθ από το Πνεύμα του Θεού, τον αρχάγγελο, δηλαδή, Γαβριήλ.
Οι αποκαλύψεις του Κορανίου αρχικά απλώς εντυπώνονταν στη μνήμη εκείνων στους οποίους τα αφηγείτο ο Μωάμεθ, ενώ κάποια εδάφια γράφονταν πάνω σε φύλλα φοινικιάς, σε πέτρες και κάθε άλλο υλικό που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί· τα υλικά αυτά έμπαιναν σε ένα ειδικό καλάθι, τη φύλαξη του οποίου είχε αναλάβει μία από τις συζύγους του Προφήτη, η Χάφζα.
Μόνο μετά τον θάνατο του Προφήτη ανέλαβε ο Αμπού Μπεκρ, ο πρώτος χαλίφης (διάδοχος του Μωάμεθ), την τακτοποίηση και τη συρραφή των αποκαλύψεων. Η συγκέντρωση των αποσπασμάτων ολοκληρώθηκε την εποχή του δεύτερου χαλίφη, του Ομάρ, και ο τόμος που συνετέθη, αντιγράφτηκε και πλήθος αντιγράφων κυκλοφόρησε στον μουσουλμανικό κόσμο.
Παρεισέφρησαν όμως τόσα λάθη και έγιναν τόσες παρεμβολές, οι οποίες δημιουργούσαν αντιφάσεις, ώστε ο Οθμάν ή Οσμάν, ο τρίτος χαλίφης, επί βασιλείας του (644-656) συγκέντρωσε όλα τα αντίγραφα αυτά και, αφού ο ίδιος αποφάσισε ποιο είναι το πραγματικό Κοράνι, διέταξε να καούν τα υπόλοιπα. Μέχρι σήμερα, η έκδοση αυτή παραμένει ο επίσημος λόγος του Θεού.
Το τραγούδι του Θεού
Το κλασσικό ιερό κείμενο του Ινδουισμού Μπάγκαβαντ Γκίτα σε νέα μετάφραση και σχόλια
Ύψιστε… «Τι είναι ο ανώτερος εαυτός; Τι είναι κάρμα; Τι είναι η υλική φύση, και τι η θεϊκή; Και πώς την ώρα του θανάτου Σε γνωρίζουν αυτοί που έχουν πειθαρχήσει τον εαυτό τους;» Και ο Κρίσνα αποκρίθηκε… «Ο ανώτερος εαυτός είναι η εσωτερική φύση του ατόμου. Κάρμα, η δημιουργική δύναμη της δράσης που φέρνει τα όντα στην ύπαρξη. Η υλική φύση, είναι η μεταβλητή κατάσταση της ύπαρξης. Η θεϊκή είναι ο ανώτερος εαυτός. Και, την ώρα του θανάτου, εκείνος που με θυμάται αφήνοντας το σώμα του, πηγαίνει στη δική Μου κατάσταση ύπαρξης. Γι’ αυτό δεν υπάρχει καμία αμφιβολία».
Γραμμένο περί τον 5ο αιώνα π.Χ. η Μπάγκαβαντ Γκίτα (το Τραγούδι του Θεού) αποτελεί μέρος του επικού ποιήματος Μάχαμπαράτα που μέχρι σήμερα παραμένει ένας ζωντανός φάρος πνευματικής γνώσης όπως και αρωγός στα μεγάλα ζητήματα της ζωής, της εσωτερικής εργασίας και του θανάτου. Πάνω από όλα όμως, προσφέρει την μέθοδο για να πραγματώσει κάποιος το θεϊκό βίωμα ως καθημερινό τρόπο ύπαρξης, απελευθερώνοντας έτσι το άτομο στο μεγαλείο του ανώτερου Εαυτού.