Ο τελευταίος Ευρωπαίος

Από τη στιγμή που για πρώτη φορά αφυπνίστηκα (…) η ηθική μου αντίδραση σε κάθε μεγάλο πολιτικό γεγονός ήρθε πάντα ενστικτώδικα και χωρίς την παραμικρή προσπάθεια εκ μέρους μου. Οι κρίσεις μου δεν ταλαντεύτηκαν ποτέ. Μια και είμαι εντελώς απολιτικός άνθρωπος, ξαφνιάστηκα κι ο ίδιος πολλές φορές από τη σταθερότητα των αντιδράσεών μου και συχνά απόρησα για τις πηγές αυτού του ηθικού ένστικτου, για τους δασκάλους και τους καθοδηγητές που (…) με βοήθησαν ώστε να είμαι πάντα σίγουρος για την κρίση μου και μου πρόσφεραν μια ασυνήθιστη δύναμη αντίστασης στις μαζικές ψυχώσεις και στις κάθε είδους ψυχολογικές επιδημίες. Ο άνθρωπος πρέπει να υπερασπίζεται αυτά που δίδαξε κι έγραψε και, μετά από βασανιστική μελέτη του ερωτήματος, πρέπει να πω: τρεις ισχυρές επιρροές (…) μ’ έκαναν αυτό που είμαι. Είναι ο χριστιανισμός και η πλήρης έλλειψη σωβινιστικού πνεύματος στο σπίτι που μεγάλωσα, η μελέτη των μεγάλων Κινέζων στοχαστών, και τελευταίο αλλά όχι έσχατο το έργο του μοναδικού ιστορικού που μελέτησα με εμπιστοσύνη και σεβασμό: του Γιάκομπ Μπούρκχαρντ.