Δημήτριος Βεζανής 1904-1968 Σκέψεις και μαρτυρίες
Ο γράφων, νεαρός τότε κομμουνιστής -και μάλιστα παθιασμένος- διαβάζοντας, όσα μπορούσε γύρω από τη μαρξική θεωρία του κράτους, συνέτασσε μια σειρά ερωτημάτων-αντιρρήσεων, αντιτιθέμενος στα όσα “αστικά” μας έλεγε ο καθηγητής.
Έτσι, λοιπόν, κάθε Παρασκευή εμφανιζόμουν στο “φροντιστήριο” του ελευθέρου διαλόγου υποστηρίζοντας τη μαρξική θεωρία, την οποία βεβαίως γνώριζα υποτυπωδώς.
Ο Βεζανής αισθανόταν ευχάριστα σ’ αυτό το ιδεολογικό – πολιτικό κοντράρισμα και έτσι είχε καθιερωθεί στο “φροντιστήριο” αυτό να πρωταγωνιστεί ο γράφων με “τη βιομηχανία των ερωτήσεων”, που είχαν ως πηγές τη μαρξική βιβλιογραφία, η οποία στήριζε την Κομμουνιστική Κοινωνία.
Από τότε θυμάμαι τις οργίλες αντιρρήσεις του δασκάλου που μου απαντούσε: “Ποιος σας είπε κύριε ότι ο κομμουνισμός θα καταργήσει το φθόνο, τη ζήλεια, τα ερωτικά πάθη, την κακότητα του ανθρώπου, το ατομικό συμφέρον;”
Έπρεπε να περάσουν έξι σχεδόν δεκαετίες για ν’ αναγνωρίσω πόσο δίκαιο είχε ο δάσκαλος και μάλιστα τόσο πολύ ώστε να οδηγηθώ το 2010 στην έκδοση του έργου μου: “Η κομμουνιστική Ουτοπία” (από εκδ. “Κάδμος” και το 2013 από εκδ. “Πελασγός”).
Στο έργο μου αυτό αναπτύσσω τα όσα απέρριπτα τότε και μάλιστα με μεγάλο πάθος αλλά και μέγα λάθος.
Ανεξάρτητα όμως απ’ όλα αυτά εκείνες οι ιδεολογικές -κατά βάσιν- αντιπαλότητές μας, μας έφεραν πιο κοντά μαθητή και δάσκαλο και μας οδήγησαν σε μία αλληλοεκτίμηση, η οποία θα επιβεβαιωθεί μετά από μία δεκαπενταετία περίπου, όπως θα καταδειχθεί σε άλλο σημείο αυτής της μαρτυρικής κατάθεσης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ Α.
Συνοπτικά βιογραφικά στοιχεία
Η επιστημονική του σταδιοδρομία
Εργογραφία
Εθνική Δράση του Δ. Βεζανή, ο οποίος φέρεται από λάθος και ως μέλος της “Χ”
Ο Δ. Βεζανής και η Κύπρος
Ο Δ. Βεζανής και η Εθνική Επιτροπή Κυπριακού Αγώνος
Επιμύθιο και στήριξη του δασκάλου σε προσωπική μου περιπέτεια
Ο Κωστής Παλαμάς, ο νεαρός Βεζανής και ο Μαρξισμός
Ο Παλαμάς και ο Ζαχαριάδης
ΜΕΡΟΣ Β.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Δ. ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ
επιστημονικού βοηθού του ΔΗΜ. ΒΕΖΑΝΗ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Δημήτριος Βεζανής και Μιχάλης Στασινόπουλος. Οι παλιοί συμμαθητές!
Με Ιδεολογία Ελληνική. Νεοέλληνες Πνευματικοί Ήρωες
ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ
ΑΝΑΤΥΠΩΣΕΙΣ
“Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΠΡΟΣ” (17-5-51)
“ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ” (1945)
“ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ” (1948)
“Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΙΜΟΣ ΚΑΜΠΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ” (23-1-67)
– ο πρόλογος στο βιβλίο του Δ. Σ. Σούτσου “Ίων Δραγούμης: ένας προφήτης του Ελληνικού Εθνικισμού”
– η ομιλία του με τίτλο “Περικλής Γιαννόπουλος: ένας προφήτης του Ελληνισμού”
Το βιβλίο αυτό συμβάλλει στην περαιτέρω ανάδειξη της κοσμοθεωρίας και της διορατικής σκέψεως του καθηγητή Δημητρίου Βεζανή και φωτίζει περισσότερο την κοσμοθεωρία του Ελληνικού Εθνικισμού.
Εθνικισμός, ένα κίνημα κατ’ εξοχήν λαϊκόν
Ο καθηγητής της Γενικής Πολιτειολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και του Συνταγματικού Δικαίου στην Πάντειο Σχολή Δημήτριος Βεζανής (1904-1968) ήταν από τους πρωτοπόρους της εθνικιστικής ιδεολογίας στην Ελλάδα και πίστευε ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένα ισχυρό κράτος το οποίο θα έθετε ως κεντρικό του σκοπό την προάσπιση και διαφύλαξη του Ελληνικού Έθνους και την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Κατά τον Βεζανή προσφορότερο πολίτευμα για τον επιτυχέστερο προσανατολισμό της Ελληνικής Πολιτείας για την επίτευξη αυτού του σκοπού ήταν ένα πολίτευμα είτε δημοκρατικό αλλά με έντονα στοιχεία αυταρχισμού, είτε ένα καθαρά αυταρχικό καθεστώς, παρά και τις δικές του εγγενείς αδυναμίες. Όποιο όμως και αν ήταν τελικά το πολίτευμα θα έπρεπε να επιτύχει να αλλάξει τόσο το πνεύμα του λαού όσο και των διοικούντων. Χωρίς αυτή την ηθική και πνευματική επανάσταση, ο Βεζανής θεωρούσε ότι η απλή αλλαγή πολιτειακών τύπων και θεσμών δεν θα έφερνε ουσιαστικό αποτέλεσμα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΒΕΖΑΝΗ
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ
ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ, ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ και ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ
ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ και ΦΥΛΕΤΙΣΜΟΣ
ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ και ΠΑΙΔΕΙΑ
ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ και ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Ο ΑΓΩΝΑΣ της ΚΥΠΡΟΥ για την ΕΝΩΣΗ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ
ΓΕΝΙΚΑ περί ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΩΝ
Ο ΣΚΟΠΟΣ του ΚΡΑΤΟΥΣ
ΤΥΠΟΙ ΚΡΑΤΩΝ
ΤΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ
Η ΕΘΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ο ΑΝΩΤΑΤΟΣ ΑΡΧΩΝ
ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ και ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ ΩΣ ΕΘΝΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΕΝΑΝ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΚΟΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ
ΟΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ
ΕΘΝΟΣ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ και ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΕΘΝΟΣ και ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΕΚΚΛΗΣΙΑ και ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Η ΔΙΑΜΑΧΗ με τον καθηγητή Δ. ΤΣΑΚΩΝΑ
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ κατά τον Δ. ΒΕΖΑΝΗ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ
ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ
ΟΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΟΡΑ
ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ, ΦΑΣΙΣΜΟΣ και ο Δ. ΒΕΖΑΝΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΕΖΑΝΗ
ΛΟΙΠΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Επιλεγμένα κείμενα από τον «Εθνικιστικό Σύνδεσμο»
Ο τακτικός καθηγητής Γενικής Πολιτειολογίας και Συνταγματικού Δικαίου στην Πάντειο Ανώτατη Σχολή Πολιτικών Επιστημών Δημήτριος Σ. Βεζανής (1904-1968) έχει μία εξέχουσα θέση μεταξύ των διανοητών του Ελληνικού Εθνικισμού.
Στο παρόν βιβλίο συγκεντρώνονται και παρατίθενται κάποια δυσεύρετα κείμενά του τα οποία εκδόθηκαν από τον “Εθνικιστικό Σύνδεσμο”, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του οποίου υπήρξε ο Δημήτριος Βεζανής.
Πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνονται:
– το κείμενο “Αι Εθνικαί μας Διεκδικήσεις”
– η ομιλία με τίτλο “Εθνικισμός”
– η ανάλυση με τίτλο “Το δράμα των Δυτικών”
– ο πρόλογος στο βιβλίο του Δ. Σ. Σούτσου “Ίων Δραγούμης: ένας προφήτης του Ελληνικού Εθνικισμού”
– η ομιλία του με τίτλο “Περικλής Γιαννόπουλος: ένας προφήτης του Ελληνισμού”
Το βιβλίο αυτό συμβάλλει στην περαιτέρω ανάδειξη της κοσμοθεωρίας και της διορατικής σκέψεως του καθηγητή Δημητρίου Βεζανή και φωτίζει περισσότερο την κοσμοθεωρία του Ελληνικού Εθνικισμού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αι εθνικαί μας διεκδικήσεις
Εθνικισμός
Το δράμα των Δυτικών
Ίων Δραγούμης
Περικλής Γιαννόπουλος: ένας προφήτης του Ελληνισμού
Ιωάννης Συκουτρής: ένας αποχαιρετισμός
Κατάλογος εκδόσεων Εθνικιστικού Συνδέσμου
Θεωρία του κράτους
Πρόλογος
Κεφάλαιο Ι
Η σημερινή προβληματική της θεωρίας του Κράτους
Κεφάλαιο ΙΙ
Κριτική ανάλυσις των περί Κράτους συγχρόνων θεωριών
Κεφάλαιο ΙΙΙ
Η θετική θεωρία του Κράτους
Συμπλήρωμα εις το περί εννοίας του Δικαίου Κεφάλαιον
Κράτος και έθνος
Έθνος είναι ένας λαός ο οποίος έχει έναν ποιοτικό διαφορισμό, ο οποίος έγκειται εις ορισμένους δεσμούς, οι οποίοι είναι: κοινή καταγωγή, κοινή γλώσσα, κοινή παράδοση, κοινή θρησκεία και ο οποίος λόγω της συμβιώσεώς του αυτής, έχει το αίσθημα μιας κοινής αποστολής…
…το έθνος δεν είναι μόνο το σύνολο των ζώντων τους οποίους συνδέουν δεσμοί, αλλά είναι το σύνολο των γενεών, παρελθουσών, παρουσών και μελλουσών… έτσι φτάνουμε εις την βαθυτέραν έννοια του έθνους, ότι είναι το σύνολον των γενεών…
…Είναι αναμφισβήτητον, ότι όσον περισσότερον εθνικοποιημένος είναι ο λαός, τόσον η δύναμις και η απόδοσις του Κράτους είναι μεγαλυτέρα…
…Το Έθνος αποτελεί κάτι το οποίον δύναται και πρέπει να καλλιεργείται από το Κράτος συνειδητώς, με όλα τα μέσα τα οποία διαθέτει… Το Σχολείον, ο Στρατός, η Νεολαία, πρέπει να εμπνέονται και να καθοδηγούνται από την έννοια του Έθνους. Μόνον η καλλιέργεια της ιδέας του Έθνους είναι εκείνη η οποία ημπορεί να αποτρέψει την νεολαίαν από του να πέσει εις τας ανατρεπτικάς θεωρίας… Φρονώ ότι το σχολείον, εις το σημείον αυτό πρέπει να παίξει τον πρώτον ρόλον. Και ιδιαιτέρως, βάσιν εις την ανάπτυξιν του εθνικού αισθήματος πρέπει να παράσχει η Ελληνική Ιστορία, η οποία πρέπει να διδάσκεται ως πρώτον και κύριον μάθημα και να διέπρται από μίαν καθαράν γνησίαν εθνικιστικήν γραμμήν…
…Η πρώτη αντίρρησις, η οποία προβάλλεται κατά της υπάξεως Διεθνούς Δικαίου είναι, ότι δια να υπάρχει ένα Διεθνές Δίκαιον, θα πρέπει να υπάρχει μία υπερπολιτεία, ένα ανώτερον κράτος αφωδιασμένον με τόση δύναμιν και εξουσίαν, ώστε να είναι εις θέσιν να επιβάλλει αναμφισβητήτως την θέλησίν του εις όλας τας επι μέρους πολιτείας, εις όλα τα επιμέρους κράτη…
…Δεν δυνάμεθα να ονομάσωμεν κανόνα Δικαίου και δεν δυνάμεθα να χαρακτηρίσωμεν κανόνας Διεθνούς Δικαίου, τους κανόνας οι οποίοιότε μεν επιβάλλονται, ότε δε δεν επιβάλλονται… Δεν δυνάμεθα να ονομάσωμεν κανόνα Δικαίου, έναν κανόνα του οποίου η εφαρμογή εξαρτάται από το συμφέρον και από την δύναμιν, διότι τότε θα έπρεπε να είπωμεν και να καταλήξωμεν εις το συμπέρασμα, ότι και εις την ζούγκλαν υπάρχει Δίκαιον, εφ όσον και εκεί ο εκάστοτε ισχυρότερος επιβάλλεται εις βάρος των ασθενεστέρων!…
…Κράτος εννοούμε ένα Οργανισμόν Κοινωνικόν διαβιούντα εν υψίστη ουσία και επιβάλλοντα τας θελήσεις του επί ενός κοινωνικού συνόλου. Αυτό το σύνολον των θελήσεων, αι οι οποία επιβάλλονται δια της δυνάμεως του εξαναγκασμού, καλούνται Δίκαια, η δε υψίστη πηγή της εξουσίας ονομάζεται Κράτος. Αυτό το Κράτος έχει την ιδιότητα της κυριαρχίας.
Ο Παλαμάς φιλόσοφος
Η ποίησις του Παλαμά δεν είναι κατασκευή στίχων για ορισμένο σκοπό αλλά δημιουργία με την υψηλοτέρα της έννοια διότι συνδυάζει την δημιουργία των υψηλοτέρων αισθητικών στιγμών με τα λεπτότερα και βαθύτερα νοητικά δημιουργήματα. Και μέσα από τα θαυμάσια και υπέροχα αυτά καλλιτεχνήματα λάμπουν γι αυτούς που θέλουν και μπορούν να δουν τις πιο λεπτές και πιο βαθειές αλήθειες. Η ελληνικότητα του έργου του Παλαμά φαίνεται ακριβώς στο σημείο της κρυστάλλινης σκέψεως, στην έλλειψη του σκιερού και συγκεχυμένου. Το έργο του Παλαμά φιλοσοφικώς θεωρούμενον προσθέτει νέο μεγαλειώδη ελληνικό ναό στο πνευματικό στερέωμα…
Και κανένας άλλος ολοκληρωτικός χαρακτηρισμός για τον ποιητή είναι πιο επιτυχής από εκείνο τον οποίο έδινε ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος στον Απόλλωνα τον Φωτοδότη:
“Ούτε λέγει, ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει”
Ανατύπωση της έκδοσης του 1930, 294 σελίδες.
Πολιτειακές και εθνικές αναλύσεις
Σε αυτή τη δεύτερη έκδοση με επιλογές διαλέξεων και κειμένων του καθηγητή Πολιτειολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Δημήτριου Βεζανή, παρουσιάζονται αναλύσεις των ιδεών του μεγάλου φιλοσόφου Αριστοτέλη, όπως αυτές διατυπώθηκαν στο εξαίρετο έργο του με τον τίτλο «Πολιτικά».
Αναλύονται επίσης η δημοκρατία ως πολίτευμα και παρουσιάζονται οι αδυναμίες της και οι τρεις βασικοί της εχθροί. Εξαιρετικά σημαντικός είναι όμως και ο λόγος που εκφώνησε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το 1956, ανήμερα της εορτής των Τριών Ιεραρχών με θέμα την Θρησκεία και το Έθνος. Στον λόγο αυτό εξετάζεται το γιατί η θρησκευτική πίστη και η πίστη στο έθνος μπορούν να συνυπάρχουν, χωρίς η μία να αντιμάχεται την άλλη.
Η αιώνια νεότης των Ελλήνων
Περί διακρίσεως και σχέσεων μεταξύ «Νομικού» και «Νομοθετικού» ορισμού και χαρακτηρισμού
Η διοικητική μας οργάνωσις
Η κρίσις του δημοκρατισμού
Θρησκεία και Έθνος
Η περί διακρίσεως των εξουσιών του Αριστοτέλους