Ezra Pound Ποιητική τέχνη
Το έθνος που δεν αποκοµίζει το µέγιστο από τα καλύτερα έργα των καλλιτεχνών του είναι εξ ορισµού ανόητο. Ο καλλιτέχνης είναι ένας από τους ελάχιστους που παράγουν. Ο καλλιτέχνης, ο αγρότης και ο τεχνίτης παράγουν πλούτο. Οι υπόλοιποι είναι απλοί µεταπράτες και τον καταναλώνουν. Η καθαρή αξία της καλής τέχνης για τον τόπο στον οποίο παράγεται έχει υπολογιστεί λογαριθµικά. […] Όταν γινόταν η συζήτηση για την πώληση του έργου τού Χολµπάιν Η δούκισσα του Μιλάνου σε έναν Αµερικανό, η Αγγλία αγόρασε τον πίνακα έναντι τριακοσίων πενήντα χιλιάδων δολαρίων. Υπολόγισαν ότι πολλοί θα επισκέπτονταν το Λονδίνο για να δουν τον πίνακα, ότι τα έσοδα από τα εισιτήρια των ντόπιων επισκεπτών ήταν υψηλότερα από τους τόκους των χρηµάτων. […] Οι πίνακες, η γλυπτική και η αρχιτεκτονική αποδίδουν χρήµα. Το ίδιο θα µπορούσε να πει κανείς και για τη λογοτεχνία και για την ποίηση, δεδοµένου ότι, όπου υπάρχουν οι πνευµατικές προϋποθέσεις για την παραγωγή και τη διατήρηση της καλής γραφής, εκεί η κοινωνία είναι ευχάριστη και η αξία των ακινήτων ανεβαίνει. Ο κ. Φ. Μ. Χιούφερ έχει πει ότι η διαφορά ανάµεσα στο Λονδίνο και σε άλλες πόλεις βρίσκεται στο ότι “δεν υπάρχει κανένας που ζει στο Λονδίνο µόνο και µόνο επειδή θέλει να κάνει αρκετά χρήµατα για να µπορέσει να ζήσει κάπου αλλού”.
ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ
Προειδοποίηση
Εργαστηριακές συνθήκες
Η ιδεογραμμική μέθοδος
Τι είναι λογοτεχνία;
Προσέγγιση
Σε τι χρησιμεύει η γλώσσα;
Πυξίδα, εξάντας ή ορόσημα
Τεστ και ασκήσεις έκθεσης
Δεύτερη σειρά οδηγιών
Και άλλες οδηγίες
Μερικές ακόμη οδηγίες
Βάση
Ελευθερία
Άσκηση
19ος αιώνας
Μελέτη
Αντίληψη
Ο δάσκαλος
Προτιμήσεις
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ
DICHTEN = CONDENSARE
ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ
Ο σοβαρός καλλιτέχνης
Η αποστολή του δασκάλου
Η παράδοση
Η Αναγέννηση
Ειρωνεία, Λαφόργκ, σάτιρα
Το σκληρό και το μαλακό στη γαλλική ποίηση
Ο Σουίνμπερν και οι βιογράφοι του
Ο ύστερος Γέητς
Οδυσσέας
Τζόυς
Τ. Σ. Έλιοτ
Ευρετήριο
Αιωνία Ελλάς, μία ποιητική νοσταλγία
Είδαμε ποιοι είναι οι Έλληνες. Καιρός να δούμε ποίοι ήσαν οι Έλληνες. Έτσι θα κατακτήσουμε το δικαίωμα να ονειρευτούμε το μέλλον τους, την παλιννόστηση στην δόξα. Η συνεισφορά των Ελλήνων στην ανθρωπότητα; Η απάντηση δεν έχει τέλος ούτε καν αρχή. Οι Έλληνες, δηλαδή η φυλετικώς μεσογειακή βιοπολιτισμική οντότητα που κατοικοεδρεύει στην κορυφή της χερσονήσου του Αίμου τις τελευταίες τουλάχιστον τέσσαρες χιλιετίες, ήσαν οι Προμηθείς της ανθρωπότητος. Τι θα έπρεπε να πρωτοαναφέρω; Την Ελληνική Πρωτόγλωσσα; Την Φιλοσοφία, τον κοινωνικό και πολιτικό προβληματισμό; Την Γεωμετρία; Την εφεύρεση της επιστημονικής μεθοδολογίας από τιτάνες όπως ο Αριστοτέλης; Τις αναρίθμητες Προσωπικότητες; Την Τέχνη; Την Τραγωδία; Την απολλώνεια ιδέα του μέτρου και της αρμονίας; Την «ερωτική» θέαση του Κόσμου; Τους Παρθενώνες και τις Άγιες Σοφίες; Τις δεκάδες αυτοκρατορίες και κοσμοκρατορίες από την εποχή των Μινωιτών και των Μυκηναίων; Τους τόσους διακριτούς υποπολιτισμούς μέσα στον χρόνο; Είναι πολλά… Δεν μπορούν να εξυμνηθούν από ένα τέτοιο τεύχος στην έκβαση που αρμόζει στο κάθε τί. Τουλάχιστον ελπίζω να προέβην σε μία θεμιτή ποσόστωση της ευρυτάτης θεματολογίας. […] (Απόσπασμα από το σημείωμα του συγγραφέως)
Περιεχόμενα
1. Σημείωμα του Συγγραφέως
2. Νοησιαρχία
3. Ευχαριστήριον
4. Ο Αετός
5. Το Αίμα
6. Λαλιά θεών
7. Δεν γεννήθηκες τυχαίως
8. Προμηθέως Πυρ
9. Ανταίος
10. Προς τον Ίκαρο
11. Μία μέρα στο νησί του Μίνωος
12. Οδύσσεια
13. Ελληνική Θάλασσα
14. Ολύμπιον Πνεύμα
15. Λεωνίδες
16. Αρμονία
17. Απολλώνια Αισθητική
18. Λόγος
19. Φιλαλήθεια
20. Κίμων
21. Αλκιβιάδου Κατάβασις
22. Ο Μέγιστος των Ελλήνων
23. Αρείων Επέλασις
24. Magna Graecia
25. Υπολογιστής Αντικυθήρων
26. Από την Μυκήνη στην Ρώμη
27. Νίκη
28. Ιουλιανός
29. Βελισάριος
30. Μέγας Ηράκλειος
31. Ο όλεθρος τον Ματζικέρτ
32. Η Ελληνική Κατάρα
33. Ιωάννης Βατάτζης
34. Μαρμαρωμένος Βασιλιάς
35. Ιερός Λόχος
36. Φοίνιξ
37. Καποδίστριας
38. Τραγικό Φιλότιμο
39. Ο Ζητιάνος
40. Κωνσταντίνος Σμολένσκης
41. Χριστόδουλος Σώζος
42. Ανατολική Ρωμυλία
43. Πόντος
44. 1922
45. 4-8-1836
46. Ωδή στον αμαυρωθέντα Εθνάρχη
47. Αγία Σκέπη
48. Γεώργιος Σκρέκας
49. Γεώργιος Γρίβας
50. Νεοέλληνας Μεταπολιτευτής
51. Αριστερός Διανοούμενος
52. Μονόλογος μεθύσου
53. Πανδώρας Πίθος
54. Άγος Ερυσίχθονος
55. Η σπηλιά της λήθης
56. Αιώνιοι ραγιάδες
57. Νεοέλληνας Ψηφοφόρος
58. Ζωή στο Έθνος, θάνατο στο κράτος!
59. Ο πατριώτης
60. Φεύγω
61. Χρυσοί Μάρτυρες
62. Το Κάλεσμα
63. Πισοδέρι, 17/6/2018
64. ΝΕΜΕΣΙΣ
65. Κωνσταντίνος Κατσίφας
66. Τα πρόβατα
67. Χείμαρρος
68. Τις πταίει;
69. Αξίζει λοιπόν;
70. Μνημειώδης Ελλάς
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Άμλετ
Η έκδοση βραβεύτηκε το 2016 από τα κρατικά βραβεία για τη μετάφραση.
Ο ΑΜΛΕΤ είναι το έργο που κατεξοχήν κατοικείται από ίσκιους αγνοουμένων, είτε το έγραψε ο Σαίξπηρ για να περιθάλψει κάποιον δικό του ακριβό και ανομολόγητο αγνοούμενο είτε όχι. Μολαταύτα, όσο κι αν βλέπουμε στον Άμλετ ένα έργο πένθους από τα πιο συγκινητικά και πιο ανήσυχα στη λογοτεχνία, δεν θα καταφέρουμε ποτέ να διεισδύσουμε “στην καρδιά του μυστηρίου” του Σαίξπηρ. Δεν χρειάζεται, άλλωστε. Το φάσμα των συναισθημάτων μας για όλα όσα είναι για μας βαθύτερα από το δάκρυ θα εμπλουτίζεται πάντα από αυτή τη βαθιά δομημένη αδιαφάνεια του σαιξπηρικού ήρωα. Εκείνος θα κερδίζει τη δυσκολότερη μάχη της έκφρασης και θα πεθαίνει τον δυσκολότερο θάνατο. “Τ’ άλλα είναι σιωπή”. Το δικαίωμά μας σ’ αυτή τη σιωπή, τη σιωπή μιας βαθύτερης κατανόησης του εαυτού μας και του άλλου, το κατέκτησε για λογαριασμό όλων μας ο Άμλετ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Inauguratio
Προλεγόμενα
Η τραγωδία του Άμλετ, πρίγκιπα της Δανίας
Πρόσωπα του δράματος
Πρώτη Πράξη
Σκηνές 1 – 5
Δεύτερη Πράξη
Σκηνές 1 – 2
Τρίτη Πράξη
Σκηνές 1 – 4
Τέταρτη Πράξη
Σκηνές 1 – 7
Πέμπτη Πράξη
Σκηνές 1 – 2
Αφανισμένες Ατλαντίδες – Η θλιβερή μπαλάντα του διωγμού
Στην παρούσα συλλογή ποιημάτων η Σίτσα Καραϊσκάκη παρομοιάζει τον ξεριζωμό του ελληνικού πληθυσμού από το σύμπλεγμα των Μοσχονήσων με τον μύθο της χαμένης Ατλαντίδας. «Για κείνα τα νησιά που ως Ατλαντίδες χάθηκαν» μας λέει σε ένα στίχο της. Το ποίημα «Νησί που πλέεις μακρυά» αναφέρεται στην πατρίδα της ποιήτριας, το Μοσχονήσι. Το ποίημα με τίτλο «Νησιοτοπούλα» είναι γραμμένο για το νησί «Νησοπούλα» του συμπλέγματος των Μοσχονήσων. Περιέχεται επίσης ένα ποίημα με τίτλο «Εκατόνησα», δηλαδή αναφέρεται στα Μοσχονήσια με το αρχαίο τους όνομα και την καταγωγή του ονόματός τους από το όνομα της θεάς Εκάτης. Αναφέρει στο ποίημα αυτό κι ονόματα μερικών νήσων του συμπλέγματος όπως το Δασκαλειό (το οποίο ονομάζεται και Ψαριανό), το Σεφέρι και το Γυμνό. Το ποίημα «Το Ψηφί» μιλάει για την νησίδα που φέρει το όνομα αυτό. Στο ποίημα «Σμύρνη», η ποιήτρια αναφέρεται στον επικό ποιητή Όμηρο αποκαλώντας τον Μελησιγένη διότι θεωρείται πως αυτό ήταν το πραγματικό του όνομα. Πήρε το όνομα αυτό επειδή, σύμφωνα με τον μύθο, γεννήθηκε κοντά στις όχθες του ποταμού Μέλητα της Σμύρνης. Στα υπόλοιπα ποιήματα η Καραϊσκάκη περιγράφει γεγονότα που είδε κατά την Καταστροφή όταν ήταν παιδί. Στίχοι που στάζουν αίμα και φέρουν έντονα τα στοιχεία της χριστιανικής παράδοσης από τη ζωή των Μικρασιατών. Τα γεγονότα της Καταστροφής τα παρομοιάζει με τις εικόνες που περιγράφονται στην «Αποκάλυψη» του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή. Δεν παρέλειψε, επίσης, να υμνήσει την αυτοθυσία του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου ο οποίος δεν εγκατέλειψε τη Σμύρνη και το ποίμνιό του. Οι Τούρκοι του ξερίζωσαν τη γενειάδα, του έβγαλαν τα μάτια, του έκοψαν τη μύτη και τα αυτιά στις 27 Αυγούστου του 1922. Σήμερα θεωρείται άγιος από την Εκκλησία της Ελλάδος και προστάτης των Μικρασιατών.
Ελεγείες, ύμνοι, ποιήματα
Ο ΦΡΗΝΤΡΙΧ ΧΕΛΝΤΕΡΛΙΝ, κορυφαίος λυρικός ποιητής του ευρωπαϊκού ρομαντισμού, τον οποίο σφράγισε ανεξίτηλα με το έργο του, γεννήθηκε στο Lauffen της Σουαβίας το 1770. Σπούδασε Θεολογία στο περίφημο θεολογικό σεμινάριο του Τύμπινγκεν, όπου συνδέθηκε φιλικά και πνευματικά με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γερμανικής ρομαντικής σκέψης, Χέγκελ και Σέλλινγκ. Η ανήσυχη και γεμάτη από την αγωνία της πραγμάτωσης του πνεύματος ζωή του σφραγίστηκε από την τραγική μοίρα της συσκότισης του μυαλού του, η πορεία προς την οποία συμπίπτει με την περίοδο της μεγάλης ποιητικής ανθοφορίας (1800-1805), μετά το τέλος της οποίας ο ποιητής θα εξακολουθήσει να ζει αποσυρμένος πια οριστικά από την ενεργό συμμετοχή στον κόσμο της κρατούσης λογικής μέχρι το θάνατό του, το 1843. Το έργο του, η στοχαστική και λυρική οξυδέρκεια του οποίου άσκησε απαράμιλλη επιρροή σε πολλούς από τους σημαντικότερους ποιητές και στοχαστές της νεότερης εποχής, παρέμεινε ουσιαστικά άγνωστο μέχρι τις αρχές του αιώνα, οπότε άρχισε να μελετάται και να εκδίδεται συστηματικά. Κεντρική αναφορά του ποιητή υπήρξε η εκστατική πνευματική σχέση του με την Ελλάδα, η οποία διατρέχει το σύνολο σχεδόν της ποιητικής του αναζήτησης, με κορυφαία έκφραση τα ποιήματα της μεγάλης ανθοφορίας, τα οποία προσεγγίζει κυρίως η παρούσα μετάφραση. Σε έναν παράλληλο άξονα κινούνται και τα κείμενα του επιμέτρου, όπου, εκτός από τις περίφημες επιστολές του ποιητή στο φίλο του Boehlendorff, τα κείμενα των Philippe Lacoue-Labarthe, Martin Heidegger και Peter Szondi δίνουν ενδεικτικά κάποιες από τις προοπτικές που ανοίγει το έργο του Χέλντερλιν στο σύγχρονο φιλοσοφικό στοχασμό.
Περιεχόμενα
Σημείωμα της μεταφράστριας
ΕΛΕΓΕΙΕΣ, ΥΜΝΟΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
1. Αιδημοσύνη / Blodigkeit
2. Θρήνοι του Μένωνος για τη Διοτίμα / Menons Klagen um Diotima
3. Ο Οδοιπόρος / Der Wanderer
4. Στουτγάρδη / Stuttgart
5. Άρτος και Οίνος / Brot und Wein
6. Επιστροφή στην πατρίδα / Heimkunft
7. Tο Αρχιπέλαγος / Der Archipelagus
8. Ηλικίες της ζωής / Lebensalter
9. Τα μισά της ζωής / Halfte des Lebens
10. Σαν σε ημέρα εορτής… / Wie wenn am Feiertage…
11. Στην πηγή του Δούναβη / Am Quell der Donau
12. Η αποδημία / Die Wanderung
13. Ο Ρήνος / Der Rhein
14. Γερμανία / Germanien
15. Ο μοναδικός / Der Einzige
16. Πάτμος / Patmos
17. Γιορτή ειρήνης / Friedensfeier
18. Ανάμνηση / Andenken
19. Ο Ίστρος / Der Ister
20. Μνημοσύνη / Mnemosyne
21. Σ’ ευφρόσυνο γλαυκό… / In lieblicher Blaue…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
1. Δύο επιστολές στον C. U. v. Bohlendorff
2. PHILIPPE LACOUE-LABARTHE: Ο Holderlin και οι Έλληνες
3. MARTIN HEIDEGGER: Tο Ποίημα
4. PETER SZONDΙ: Tο άλλο βέλος – Περί της γενέσεως των όψιμων ύμνων του Χέλντερλιν
5. Χρονολόγιο
Επτά και ένα Cantos
Στην έκδοση αυτή αντιγράφω εννιά από τα Cantos του Έζρα Πάουντ, μάλιστα ούτε εννιά ακριβώς αφού το ένα (το XVI) είναι απόσπασμα και όχι ολόκληρο το ποίημα. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να κάνω κάτι περισσότερο από το να κοινοποιήσω τον τρόπο με τον οποίο εγώ διαβάζω τον ποιητή, και την αγωνία πού μεσ’ απ’ αυτόν εισπράττω. Αντιγράφω, δεν μεταφράζω, και έξαλλου δεν θα μ’ ενδιέφερε η μετάφραση τουλάχιστον στην περίπτωση του Πάουντ. Στο τέλος παρατίθεται ένας στοιχειώδης σχολιασμός πού ίσως διευκρινίζει ορισμένα κρίσιμα κατά τη γνώμη μου σημεία της ποιητικής ανάπτυξης, είτε πραγματολογικά είτε μέσω των ποιητικών τους αναφορών και των εννοιολογικών τους αντιστίξεων, προσφέροντας κάποια αναγνωστική άνεση. Τα περισσότερα από τα σχόλια δόθηκαν με τη μορφή αποσπασμάτων συγκεκριμένων ερμηνευτικών εργασιών για την ποιητική των Cantos. Με τον τρόπο αυτόν, εκτός των άλλων προσπάθησα να υποδείξω μερικά ακόμη αξιόλογα κείμενα στα όποια μπορεί να καταφύγει ο αναγνώστης. (Από την έκδοση)
Περιεχόμενα
Canto IV
Από το Canto XVI
Canto XVII
Canto XXIX
Canto XXXIX
Canto XLV
Canto XLIX
Canto XCII
Σημειώσεις
Ερωτικός Εσπερινός
Όλες τους ένδοξες στις μέρες τους.
Τώρα φιγούρες ξέθωρες από τον χρόνο
και την σκόνη της τριβής.
Ερωτόκριτος
Το έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα «Ερωτόκριτος» γράφτηκε στις αρχές του ΙΖ’ αιώνα από τον Βιντσέντζο Κορνάρο, μέλος εξελληνισμένης βενετοκρητικής οικογένειας, με το όνομα του οποίου σώζονται και ιταλικά ποιήματα. […] Ο «Ερωτόκριτος» στην πλοκή του συνδυάζει στοιχεία του μεσαιωνικού μυθιστορήματος «Paris et Vienne», παρμένα από μια πεζή ιταλική μετάφραση, και στοιχεία από τους Ιταλούς αναγεννησιακούς επικούς, κυρίως τον Ariosto. Το ποίημα του Κορνάρου, γοητευτική σύνθεση ιδεών, συναισθημάτων, εικόνων, και ενός ακριβολόγου και σφριγηλού ύφους και στίχου, θεωρείται σήμερα ως μια από τις μεγαλύτερες δημιουργίες της Αναγέννησης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα.
Η Θεία Κωμωδία
[…] Η “Θεία Κωμωδία” είναι η καλύτερη βιογραφική πηγή του Δάντη. Στο έπος αυτό μας εξομολογάται ο ίδιος πώς γεννήθηκε σε καλό αστερισμό, πώς αγαπούσε με πάθος τη μελέτη, πώς σεβόταν τους δασκάλους του, και πάνω απ’ όλους το Βιργίλιο· μας αναφέρει τους φίλους της νιότης του και το μεγάλο του έρωτα στη Βεατρίκη· έπειτα τις περιπλάνησές του στ’ ανθρώπινα πάθη, πώς σώθηκε από την αμαρτία και πήρε την “ίσια στράτα”· πώς έλαβε σφοδρό μέρος στην πολιτική της πατρίδας του και πόθησε την ένωση και την ευτυχία της Ιταλίας. Τέλος, πώς διώχτηκε, πώς υπόφερε στην εξορία, πώς δοκίμασε “τι άρμυρό ‘ναι το ξένο ψωμί” και τι σκληρό “ν’ ανεβοκατεβαίνεις ξένες σκάλες”. Στο έπος του αυτό ο εξορισμένος περήφανος ποιητής μπιστεύτηκε όλες του τις πίκρες, τις ελπίδες και τα πάθη. Αφού δεν μπορούσε πια, ως θα ‘θελε, να φανερώσει και να σώσει την ψυχή του με την πράξη, προσπαθούσε να τη φανερώσει και να τη σώσει με την ποίηση. […]