Οι αναμνήσεις του Ντερκ Ράσπε
Η σύντομη, τραγική, γεμάτη αντιφάσεις ζωή του συγγραφέως βρίσκει ίσως δικαίωση σ’ αυτό το χειμαρρώδες βιβλίο. Το έργο αυτό, γράφτηκε το 1944, λίγους μήνες πρίν την αυτοκτονία του. Αυτοβιογραφικό, όπως καί τα περισσότερα έργα του, αυτό το γεμάτο πικρία κείμενο αναφέρεται κατ’ αρχήν στην ζωή ενός ζωγράφου, του Βάν Γκόγκ. Ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον ήρωά του. Το δράμα του, το όραμα του τραγικού καλλιτέχνη γίνεται καί δικό του. Μέσα από την απλή καί άμεση γραφή του, σκιαγραφεί την αγωνία μιάς ψυχής, τις αμφιβολίες της, την ακατάπαυστη πάλη της σαρκός -του Κακού- με το πνεύμα καί την Αγάπη, μοναδικό σκοπό καί όπλο του Καλλιτέχνη.
Οι δαιμονισμένοι
Δεν είναι το βιβλίο ενός Ανθρώπου, δεν είναι το βιβλίο ενός Λαού και μιας Εποχής – είναι το Ημερολόγιο της Ψυχής του Κόσμου. Ποτέ και σε κανένα έργο λογοτεχνικό, κοινωνιολογικό, φιλοσοφικό, δεν παρουσιάστηκε ακέραιη η Ανθρωπότητα, έτσι και τόσο γυμνή αντίκρυ στη Φύση, στον Θεό, στον εαυτό της. Το πρόβλημα, το αιώνιο πρόβλημα της ζωής και της καταγωγής της και του σκοπού της, το πρόβλημα της ελευθερίας της βούλησης και των ορίων της, το πρόβλημα του θανάτου και της εκλογής του, ποτέ κανείς δεν το βίωσε τόσο καυστικά, τόσο τραγικά, όσο οι Δαιμονισμένοι. Μέσα στο συμπαντικό χάος περιδινούνται, συγκρούονται, συντρίβονται κι αρμονίζονται σαν ήλιοι οι ψυχές των Δαιμονισμένων, οι ανθρώπινες ψυχές, οι ψυχές μας, φλεγόμενες απ’ την ίδια τους τη φλόγα, φωτίζοντας με τη φλόγα τους τον εαυτό τους και το αιώνια ανανεούμενο και μεγαλυνόμενο θαύμα του Κόσμου. Σ’ αυτό το έργο ο Ντοστογιέβσκη μας περιγράφει, ή -για να κυριολεκτούμε- ζει, με το γνώριμο πυρετικό τρόπο του, την ίδια την αεικίνητη και ταραγμένη ζωή του, ζει τις ιδέες και αντιλήψεις του για τον Θεό και τον κόσμο, για την κοινωνία και τους λαούς, για την επικρατούσα τάξη πραγμάτων και την επανάσταση. Οι Δαιμονισμένοι είναι το πύρινο Ημερολόγιο της Ψυχής της Οικουμένης.
Όνειρο φθινοπωρινού ηλιοβασιλέματος – του Gabriele D’ Annunzio
Το έργο διαδραματίζεται στη Βενετία του 18ου αιώνα. Η χήρα ενός Δόγη καλεί μια μάγισσα επειδή ο νέος Δόγης, δηλαδή ο εραστής της για τον οποίο δολοφόνησε τον πραγματικό Δόγη, τον σύζυγό της, βρίσκεται τώρα σε έναν οίκο ανοχής, διασκεδάζοντας με μια σκληρή πόρνη. Η μάγισσα, με ένα μαγικό τελετουργικό που βασίζεται στο κερί και τα μαλλιά του άτυχου άνδρα, βάζει φωτιά στον οίκο ανοχής.
Σε ένα ακόμα έργο του D’ Annunzio τα έντονα πάθη αποτελούν τα βασικά στοιχεία: Έρωτας, ζήλεια, βεντέτα, θάνατος.
Όσα παίρνει ο άνεμος
Το Όσα Παίρνει ο Άνεμος, ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία της παγκόσμιας Λογοτεχνίας, διακρίνεται για την ποιητική του νοσταλγία, την περιγραφική του χάρη και την υποβλητική του ατμόσφαιρα.
Η Μάργκαρετ Μίτσελ με φόντο τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο σκιαγραφεί ανάγλυφα αθάνατους χαρακτήρες.
Η Σκάρλετ, γυναίκα κακομαθημένη και πεισματάρα, ζητά επίμονα σιγουριά, μη διστάζοντας να χρησιμοποιεί κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο, αναιρεί, ωστόσο, τον εαυτό της λαχταρώντας να προσκολληθεί σε μια χιμαιρική αγάπη, να τα θυσιάσει όλα σε τούτη την αγάπη και στο πατρικό της χώμα.
Και ο Μπάτλερ είναι ίδιος με τη Σκάρλετ.
Μα σαν άντρας εκδηλώνεται με ριψοκίνδυνο κυνισμό. Μέσα του το σκοτάδι παλεύει με το φως και στο τέλος το σκοτάδι διαλύεται.
Όσα παίρνει ο άνεμος (δίτομο)
Το “Όσα παίρνει ο άνεμος”, από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία όλων των εποχών, είναι ένα μυθιστόρημα που η χρονολογία δράσης του τοποθετείται στα χρόνια του αμερικανικού εμφύλιου πολέμου. Με την οπτική ενός Νότιου, η Μάργκαρετ Μίτσελ αποδίδει μοναδικά την κορυφαία και σκληρότερη πολιτική και ηθική σύγκρουση των Αμερικανών και την προσπάθεια των ανθρώπων να επιβιώσουν και να ζήσουν. Μέσα από τους φλεγόμενους αγρούς και τις πόλεις του αμερικανικού Νότου, του μεγάλου πρωταγωνιστή του έργου, αναδύεται μια χώρα που δεν θα είναι πια ποτέ η ίδια και σκιαγραφούνται αθάνατοι χαρακτήρες που κανείς αναγνώστης δεν θα ξεχάσει ποτέ.
Παν
Σύμφωνα με το μύθο,ο θεός Παν ήταν άρρηκτα δεμένος με τη Φύση και τα πλάσματά της.Όμοια με τον Πάνα και ο ήρωας αυτού του βιβλίου περνά τη ζωή του υμνώντας την Πλάση κι εξαρτώντας την επιβίωσή του από αυτή. Ο υπολοχαγός Γκλαν ζει σε μια ξύλινη καλύβα μέσα στο δάσος.Κυνηγά ή ψαρεύει μόνο όσο χρειάζεται για να συντηρηθεί και συγκινείται βαθιά από το μεγαλείο της φύσης γύρω του. Συγκινείται όμως κι από τη μικρή κι άμυαλη Εδουάρδα.Κι είναι αυτός ο έρωτάς του, ο ανομολόγητος μα τόσο βαθύς,που τον κάνει ό,τι θέλει.Πώς θα αποφασίσει να γράψει,τελικά, ο Γκλαν την ιστορία της ζωής του; Φύση κ Έρωτας συνδυάζονται με αριστουργηματικό τρόπο και συγκινούν βαθιά.Άραγε πού θα μπορούσε να φτάσει κανείς για την αγάπη;
Παραμύθι χωρίς όνομα
Το αλληγορικό παραμύθι της Πηνελόπης Δέλτα διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό βασίλειο, τη χώρα των Μοιρολάτρων, όπου βασιλεύει ο βασιλιάς Αστόχαστος. Η κακή διοίκηση, η αδράνεια και η ανευθυνότητα έχουν οδηγήσει σε οικονομική και ηθική κατάρρευση την άλλοτε ευημερούσα χώρα. Η διαφθορά ανθεί, η δικαιοσύνη είναι διαβρωμένη και οι κρατικοί αξιωματούχοι εκμεταλλεύονται την αποδιοργάνωση για το δικό τους συμφέρον, ενώ ο λαός ζει μέσα στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Η κατάσταση αυτή προκαλεί τη θλίψη και την αγανάκτηση του βασιλόπουλου, του Συνετού, που ξεκινά έναν αγώνα για την ανόρθωση του κράτους και την αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των κατοίκων του. Η επίθεση ενός γειτονικού εχθρού στο αποδυναμωμένο και ανίκανο να αντιδράσει βασίλειο κάνει επιτακτικότερη την ανάγκη αναδιοργάνωσης. Ο Συνετός κατορθώνει να εμπνεύσει πίστη και εμπιστοσύνη στον λαό του, να ξυπνήσει το φιλότιμό του, να γεννήσει την ελπίδα και τελικά να τον οδηγήσει στη νίκη.
Περί τέχνης
«Έζησα ανάμεσα σε ζωγράφους», έγραψε ο Γκαίτε, «και έμαθα όπως αυτοί να βλέπω τα αντικείμενα με μάτι καλλιτέχνη… Το μάτι ήταν το κατ’ εξοχήν όργανο με το οποίο αντιλαμβανόμουν τον κόσμο».
Ο Γκαίτε ίδρυσε δύο βραχύβια περιοδικά τέχνης και επί έξι χρόνια διοργάνωνε ετήσιους ζωγραφικούς διαγωνισμούς στην Βαϊμάρη. Ζωγράφιζε και ο ίδιος και τα γραπτά του δείχνουν πως ήταν μεγάλος τεχνοκρίτης.
Τα κείμενα του παρόντος τόμου χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Δοκίμια γενικής αισθητικής, μελέτες για την τέχνη της κλασικής αρχαιότητας και παρατηρήσεις για τη Μεσαιωνική και Αναγεννησιακή τέχνη.
Περιεχόμενα
Πρόλογος: Ο Γκαίτε και η τέχνη – Βασίλης Τομανάς
I. Κείμενα γενικής αισθητικής
II. Κλασική τέχνη
III. Μεσαιωνική και αναγεννησιακή τέχνη
Πόλεμος και ειρήνη
Κανένα ντοκουμέντο, ιστορικό ή καλλιτεχνικό, δε μας δίνει τόσο ζωντανά και τόσο ανάγλυφα τη ζωή, το χαρακτήρα και την ψυχολογία του Ρώσου και του ρωσικού λαού της προεπαναστατικής εποχής, όσο το έργο του Λ. Τολστόη “Πόλεμος και Ειρήνη”. Η βαθιά και αναλυτική αυτή ανατομία της ατομικής και ομαδικής ψυχής κάνει το βιβλίο να ενδιαφέρει κάθε άνθρωπο, οποιουδήποτε γεωγραφικού πλάτους και οποιασδήποτε εποχής. Έργο που υψώνεται επιβλητικό ορόσημο ζωής και αξεπέραστο πρότυπο τέχνης. Ένας απέραντος πίνακας της παγκόσμιας ψυχής, όπου αποτυπώνονται οι τιτανικές συγκρούσεις, τα πάθη, οι μικρότητες και το μεγαλείο του Ανθρώπου. Η μεγαλοφυέστερη μυθιστορηματική σύνθεση-καθρέφτης μιας από τις πιο γόνιμες σε κοινωνικές και θρησκευτικές ζυμώσεις εποχής της Ιστορίας και οδηγός της κάθε εποχής.
Σημειώματα στο περιθώριο – Ο ποιητής μιλά για τη ζωή και την τέχνη
Από τη σημερινή σκοπιά, στα “Σημειώματα στο περιθώριο” μοντέρνες δεν είναι μόνο οι απόψεις του Παλαμά, αλλά και η φόρμα με την οποία μας παραδίδονται. Ο προγραμματικά διακοπτόμενος και αποσπασματικός χαρακτήρας των σημειωμάτων, η συνεχής διαπλοκή βίου και έργου, οι εναλλαγές τόνου και η συσσώρευση ετερόκλητου υλικού αποτελούν στοιχεία που καθιστούν τα παλαμικά marginalia ιδιαίτερα ελκυστικά για τον σύγχρονο αναγνώστη. Αν ποιητικά είναι ο χαμηλόφωνος Παλαμάς των σύντομων λυρικών ποιημάτων εκείνος που φαίνεται να κερδίζει τις τελευταίες δεκαετίες το αναγνωστικό ενδιαφέρον, τότε κατ’ αναλογίαν και κριτικά μπορούμε να στραφούμε στον Παλαμά της συνεπτυγμένης ποιητικής, την οποία συνθέτουν τα σημειώματα αυτά, αρθρωμένης σπονδυλωτά σε παραδειγματικά τεμνόμενες παραγράφους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Εισαγωγή
Κωστή Παλαμά – Σημειώματα στο περιθώριο
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Αθησαύριστα σημειώματα από το περιοδικό
Ο Νουμάς
Αθησαύριστα σημειώματα από το περιοδικό
Οι Νέοι
Σημειώσεις
Ευρετήριο ονομάτων