ECCE HOMO (Ίδε ο άνθρωπος)
Προβλέποντας πως πρέπει να απευθύνω σε λίγο στην ανθρωπότητα την πιο δύσκολη απαίτηση απ’ όσες της υποβλήθηκαν ποτέ, μου φαίνεται απαραίτητο να πω ποιος είμαι. Κατά βάθος, αυτό θα έπρεπε να είναι ήδη γνωστό, γιατί δεν είμαι από εκείνους που δεν έχουν αφήσει “μαρτυρία”. Όμως, η δυσαναλογία μεταξύ του μεγάλου μεγέθους του εγχειρήματός μου και της μικρότητας των συγκαιρινών μου βρήκε έκφραση στο ότι ούτε με άκουσε κανείς ποτέ ούτε με είδε. Ζω από την πίστωση που έκανα ο ίδιος στον εαυτό μου, πιθανόν να είναι απλώς μια προκατάληψη το ότι ζω… Μου αρκεί να μιλήσω μ’ έναν από τους “μορφωμένους” που έρχονται το καλοκαίρι στο Όμπερ Ενγκαντίν για να πιστέψω ότι δεν ζω… Υπό τις συνθήκες αυτές, υπάρχει ένα καθήκον εναντίον του οποίου εξεγείρονται κατά βάθος οι συνήθειές μου, κι ακόμη περισσότερο η περηφάνια των ενστίκτων μου, δηλαδή το καθήκον να πω: Ακούστε με! Γιατί είμαι αυτός κι αυτός. Προπαντός μη με παίρνετε για κάποιον άλλο! […]
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ
ECCE HOMO
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΙ ΤΟΣΟ ΣΟΦΟΣ
ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΙ ΤΟΣΟ ΕΞΥΠΝΟΣ
ΓΙΑΤΙ ΓΡΑΦΩ ΤΟΣΟ ΚΑΛΑ ΒΙΒΛΙΑ
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
ΟΙ “ΠΑΡΑΚΑΙΡΟΙ”
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ, ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ
ΧΑΡΑΥΓΗ
Η ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΕΤΣΙ ΜΙΛΗΣΕ Ο ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ
ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ
Η ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ
ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΒΑΓΚΝΕΡ
ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΙ ΜΙΑ ΜΟΙΡΑ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Αθήνα 1896 Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες
Ανάμεσα στους θεατές που παρακολουθούσαν από τις κερκίδες του Παναθηναϊκού Σταδίου τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, ο Σαρλ Μωρράς δεν κρύβει τα φιλελληνικά του αισθήματα. Δύσπιστος απέναντι στην αναβίωση του θεσμού, περισσότερο εθνικιστής και διόλου κοσμοπολίτης, θα δει την Αθήνα της εποχής του με το βλέμμα του ανθρώπου που πιστεύει ότι η Ελλάδα υπήρξε ο μεγάλος ιδρυτικός μύθος του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης αυτού του χρονικού οι απόψεις του ιδεολογικού ταγού της γαλλικής δεξιάς – γιατί έτσι είναι περισσότερο γνωστός ο Μωρράς – δεν διαφέρουν και τόσο από την κυρίαρχη νεοελληνική ιδεολογία. Όμως πέρα από τις απόψεις εκείνο που μετράει είναι η γοητεία της ματιάς που, παρότι παραμένει απαιτητική, δεν παύει να παρατηρεί με τρυφερότητα και αίσθημα συνενοχής την αθηναϊκή ζωή της εποχής – συνενοχή που φτάνει ως και στην υποστήριξη του αιτήματος για την επιστροφή των Ελγινείων πολλές δεκαετίες πριν τη διατυπώσει επισήμως το ελληνικό κράτος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Εισαγωγή – Τάκης Θεοδωρόπουλος
Πρόλογος
Κεφάλαιο πρώτο: Οι Ολυμπιακοί Αγώνες
Επιστολή πρώτη
Επιστολή δεύτερη
Επιστολή τρίτη
Επιστολή τέταρτη
Επιστολή πέμπτη
Επιστολή έκτη
Η σύγχρονη πόλη
Κεφάλαιο δέυτερο: Η αρχαία Αθήνα
Κεφάλαιο τρίτο: Η γέννηση της λογικής – Σημειώσεις από το Βρετανικό Μουσείο
Σημειώσεις
Αισθητική
– Με ποιο τρόπο οι τοιχογραφίες των μαχών στην Ιλιάδα γέννησαν δέκα ρήματα, που σημαίνουν “βλέπω”;
– Τι σχέση έχει ο Χριστός με την ζωγραφική και η Παρθένος Μαρία με τη Νιόβη;
– Τι είπε ο προφήτης του Ισλάμ, όταν είδε μια εικόνα περισσότερο ρεαλιστική απ’ όσο έπρεπε;
– Γιατί οι νεαροί “ζητιάνοι του Μουρίλλο” έχουν τόσο καλή υγεία και διάθεση;
– Ποιο ήταν το πιο ωραίο κομπλιμέντο, που ειπώθηκε για τη Σιμέν στον “Ελ Σιντ”;
– Γιατί τα πτηνά κατέστρεφαν με το ράμφος τους τα σταφύλια που απεικόνιζε ο Ζεύξης;
– Τι κόλπο είχε βρει στα γεράματα ο Οράτιος, ώστε να δέχονται οι γυναίκες τις προσκλήσεις του;
– Τι έμελλε να πάθει ο ιππότης Μοντγκόμερυ από την Ζαν ντ’ Αρκ;
Όλα τούτα τα ερωτήματα είναι ανταύγειες και φωτοσκιάσεις μέσα από μισάνοιχτη πόρτα, που παρακινούν τον αναγνώστη να διαβεί το κατώφλι της Αισθητικής του Hegel. Σε μια εποχή που υπάρχει ακόμη ομορφιά γύρω μας, αλλά η αισθητική χάνεται και τα κριτήριά της φθίνουν, ένα από τα κλασικότερα έργα γίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ – ΡΕΠΟΥΜΠΛΙΚΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ – ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ – ΠΟΙΗΣΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΩΡΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΩΡΑΙΟΥ
ΔΙΑΙΡΕΣΗ
Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΩΡΑΙΟΥ Ή ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΩΡΑΙΟΥ
ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Ή ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΙΔΕΩΔΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΩΡΑΙΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΟΥ ΓΕΝΙΚΩΣ
Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΩΣ
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Η ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΩΣ
Ο ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Η ΙΠΠΟΣΥΝΗ
Η ΤΥΠΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΩΝ
Η ΠΟΙΗΣΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΕΧΝΗΣ ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΖΟ
Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΕΝΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΟΡΩΝ – ΚΛΕΙΔΙΩΝ
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Ανάμεσα στην Γαλλική Επανάσταση και τον φασισμό
Ανατομία της Δεξιάς
Η κριτική μιας σύμμεικτης ιδεολογίας καθαρού λόγου και «παράνοιας». Οδηγός η ρήση του Νίτσε: Για να δει κανείς τα πράγματα στην ολότητά τους απαιτούνται δύο μάτια: ένα αγάπης και ένα μίσους.
Ανθρωπολογία
Η φιλοσοφία με τη “σχολαστική έννοια” του όρου επιδιώκει τη “συστηματική ενότητα” της γνώσης, δηλαδή “τη λογική της τελειότητα” (“Κριτική του καθαρού Λόγου”, Ακ. III, σ. 542). “Με την κοσμική έννοια” όμως “είναι η επιστήμη της σύνδεσης κάθε γνώσης με τον τελικό σκοπό του ανθρωπίνου Λόγου”, και από την άποψη αυτή “ο φιλόσοφος δεν είναι ένας τεχνίτης του Λόγου, αλλά ο νομοθέτης του”. […] “Το πεδίο της φιλοσοφίας μ’ αυτή την κοσμοπολιτική έννοια περιλαμβάνει τα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Τι μπορώ να γνωρίσω; 2. Τι οφείλω να πράξω; 3. Τι επιτρέπεται να ελπίζω; 4. Τι είναι ο άνθρωπος; Το πρώτο ερώτημα αντιστοιχεί στη “Μεταφυσική”, το δεύτερο στην “Ηθική”, το τρίτο στη “Θρησκεία” και το τέταρτο στην “Ανθρωπολογία”. Μπορούμε όμως να τα αναγάγουμε όλα στην Ανθρωπολογία, αφού τα τρία πρώτα ερωτήματα συνδέονται με το τελευταίο” (Λογική, Ακ. IX, σ. 24-25).
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
Περί του τρόπου να γνωρίσουμε τόσο τον εσωτερικό όσο και τον εξωτερικό κόσμο του ανθρώπου
ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ
Περί αυτοσυνείδησης
Περί εγωισμού
Παρατήρηση. Σχετικά με την εθιμοτυπία της εγωιστικής γλώσσας
Περί της ελεύθερης συνείδησης των παραστάσεών μας
Περί της αυτοπαρατήρησης
Περί των παραστάσεων που διαθέτουμε χωρίς να έχουμε συνείδηση γι’ αυτές
Περί της σαφήνειας και της ασάφειας που υπάρχει στη συνείδηση των παραστάσεών μας.
Περί της αισθητικότητας σε αντιδιαστολή προς τη νόηση
Παρατήρηση
Απολογία για την αισθητικότητα
Δικαιολόγηση της αισθητικότητας σε σχέση με την πρώτη κατηγορία / τη δεύτερη κατηγορία / την τρίτη κατηγορία
Περί της δύναμης που διαθέτουμε σε σχέση με τη γνωστική ικανότητα εν γένει
Περί του έντεχνου παιχνιδιού με την κατ’ αίσθηση επίφαση
Περί της επίφασης που επιτρέπεται στην ηθική
Περί των πέντε αισθήσεων
Περί της αίσθησης της αφής
Περί ακοής
Περί της αίσθησης της όρασης
Περί της αίσθησης της γεύσης και της όσφρησης
Γενική παρατήρηση για τις εξωτερικές αισθήσεις
Ερωτήματα
Περί της εσωτερικής αίσθησης
Περί των αιτίων που αυξάνουν ή μειώνουν την ένταση των αισθητηριακών εντυπώσεων
1. Η αντίθεση
2. Ο νεωτερισμός
3. Η εναλλαγή
4. Η επίταση ως την κορύφωση
Περί της αναστολής, της εξασθένησης και της πλήρους απώλειας της ικανότητας του αισθάνεσθαι
Περί της φαντασίας
Περί των διαφόρων ειδών της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας
Α. Περί της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας του σχηματισμού εικόνων
Β. Περί της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας όσον αφορά τον συνειρμό
Γ. Περί της κατ’ αίσθηση επινοητικής ικανότητας όσον αφορά τη συγγένεια
Περί της ικανότητας προβολής στο παρόν του παρελθόντος και του μέλλοντος μέσω της φαντασίας
Α. Η μνήμη
Β. Περί της ικανότητας πρόβλεψης (praevisio)
Γ. Περί του μαντικού χαρίσματος (Facultas divinatrix)
Περί της ακούσιας επινόησης όταν είναι κανείς υγιής, δηλαδή περί του ονείρου
Περί της ικανότητας χαρακτηρισμού (Facultas signatrix)
Παράρτημα
Περί της γνωστικής ικανότητας, στον βαθμό που θεμελιώνεται στη νόηση
Ανθρωπολογική αντιπαραβολή των τριών ανωτέρων γνωστικών ικανοτήτων
Περί των αδυναμιών και ασθενειών της ψυχής σε σχέση με τη γνωστική ικανότητα
Α. Γενική διαίρεση
Β. Περί των αδυναμιών του πνεύματος σε ό,τι αφορά τη γνωστική ικανότητα
Γ. Περί των ασθενειών του πνεύματος
Σποραδικές παρατηρήσεις
Περί των χαρισμάτων της γνωστικής ικανότητας
Σχετικά με την ειδοποιό διαφορά της συγκριτικής και της λεπτολογικής ευστροφίας
Α. Περί της δημιουργικής ευστροφίας
Β. Περί της οξυδέρκειας ή του χαρίσματος για την έρευνα
Γ. Περί της πρωτοτυπίας της γνωστικής ικανότητας ή της μεγαλοφυΐας
ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΑΡΕΣΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗΣΗΣ
Διαίρεση
Περί της κατ’ αίσθηση ευαρέστησης
Α. Περί του αισθήματος του ευχάριστου ή της κατ’ αίσθηση ευαρέστησης κατά τη διάρκεια της εντύπωσης που δημιουργεί ένα αντικείμενο
Επεξήγηση με παραδείγματα
Περί της πλήξης και της διασκέδασης
Β. Περί του αισθήματος του ωραίου, δηλαδή της εν μέρει αισθητηριακής, εν μέρει διανοητικής ευαρέστησης κατά τη διαλογιστική εποπτεία, δηλαδή περί της καλαισθησίας
Παρατήρηση
Η καλαισθησία έχει την τάση για την εξωτερική προβολή της ηθικότητας
Ανθρωπολογικές παρατηρήσεις για την καλαισθησία
Α. Περί της καλαισθησίας στη μόδα
Β. Περί της καλαισθησίας στην τέχνη
Περί της πολυτέλειας
ΒΙΒΛΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΘΥΜΕΙΝ
Περί των συγκινήσεων σε αντιπαραβολή με το πάθος
Περί των συγκινήσεων ειδικά
Α. Περί της διακυβέρνησης του πνεύματος σε σχέση με τις συγκινήσεις
Β. Διάφορες συγκινήσεις θεωρούμενες καθ’ εαυτές
Περί της δειλίας και της γενναιότητας
Περί των συγκινήσεων που αυτοαναιρούνται σε ό,τι αφορά τον σκοπό τους (Impotentes animi motus)
Περί των συγκινήσεων με τις οποίες η φύση ευνοεί μηχανικά την υγεία […]
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΟΛΟΓΙΑ
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων
Άνοδος και πτώση των ελίτ
Ο Βιλφρέντο Παρέτο έχει τύχει πολλαπλών αναγνώσεων και αποτιμήσεων. Το βέβαιο είναι ότι με τις εργώδεις θεωρητικές παρεμβάσεις του και τα συγγράμματά του θέλησε να διαφυλάξει και να διευρύνει την ελευθερία της πατρίδας του. Κοντολογίς, το σύνολο του έργου του μπορεί να ιδωθεί σαν μια προειδοποίηση, σαν ένα σήμα κινδύνου, για όσες εύκολες ή ευχάριστες πολιτικές και ιδεολογίες ωθούν ένα κοινωνικό σύστημα σε παρακμή κι έναν λαό στην ανελευθερία ή στη δουλεία.
Γιώργος Μερτίκας
Η συμπόνια για τους φτωχούς και τους καταφρονεμένους όταν ζεις μέσα στην πολυτέλεια ευφραίνει τις αισθήσεις. Πολλοί γαιοκτήμονες δηλώνουν σοσιαλιστές, κι έτσι τρέφονται από δυο παχνιά την ίδια στιγμή. Το σοσιαλιστικό μέλλον είναι τόσο μακρινό, και ποιος μπορεί να προβλέψει πότε θα έλθει! Εν τω μεταξύ είναι ευχάριστο να απολαμβάνει κανείς τα πλούτη του και να συζητά περί ισότητας, να επιζητεί γνωριμίες, δημόσια αξιώματα, ενίοτε να βρίσκει καλές ευκαιρίες για να κερδοσκοπήσει δίνοντας γι’ αντάλλαγμα λόγια και μελλοντικές υποσχέσεις. Υπάρχει πάντοτε βέβαιο κέρδος όταν σε μία συναλλαγή λαμβάνεις ένα υλικό περιουσιακό στοιχείο και δίνεις μία συναλλαγματική για μια τόσο αβέβαιη και μακρινή ημερομηνία λήξης.
Περιεχόμενα
Εισαγωγικό σημείωμα
ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΙΤ
Μια εφαρμογή των κοινωνιολογικών θεωριών
Η ανοδική περίοδος της θρησκευτικής κρίσης
Η παρακμή της παλαιάς ελίτ
Η άνοδος της νέας ελίτ
Το υποκειμενικό φαινόμενο
ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ι. Γενικεύσεις
II. Η κατάρρευση της κεντρικής κυριαρχίας
III. Ο πλουτοκρατικός κύκλος
IV. Τα αισθήματα
V. Παράρτημα
Αποφθέγματα Λακωνικά, Τα παλαιά των Λακεδαιμονίων επιτηδεύματα, Λακαινών αποφθέγματα
Γενεαλογία της ηθικής
Όσο πιο φυσιολογική είναι η νοσηρότητα στον άνθρωπο — και δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε αυτή τη φυσιολογικότητα— τόσο περισσότερο πρέπει να εκτιμάμε τις σπάνιες περιπτώσεις της ψυχικής και σωματικής ρώμης, τις πετυχημένες περιπτώσεις του ανθρώπου, τόσο περισσότερο πρέπει να προστατεύουμε τους καλοσυγκροτημένους από τον μολυσμένο αέρα των αρρώστων. Το κάνουμε αυτό;… Οι άρρωστοι είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους υγιείς· η συμφορά για τους δυνατούς δεν έρχεται από τους πιο δυνατούς αλλά από τους πιο αδύναμους. Το ξέρουμε αυτό;… Σε γενικές γραμμές, δεν είναι ο φόβος μπροστά στον άνθρωπο αυτό που θα ήθελε κανείς να λιγοστέψει: διότι αυτός ο φόβος αναγκάζει τους δυνατούς να είναι δυνατοί και, σε ορισμένες περιπτώσεις, φοβεροί — διατηρεί τον καλοσυγκροτημένο / επιτυχημένο τύπο ανθρώπου. Αυτό που πρέπει να φοβάται κανείς, αυτό που λειτουργεί πιο μοιραία από οποιοδήποτε άλλο μοιραίο, δεν είναι ο μεγάλος φόβος, αλλά η μεγάλη αηδία απέναντι στον άνθρωπο παρόμοια, ο μεγάλος οίκτος για τον άνθρωπο. Αν υποτεθεί ότι ενώνονταν αυτά τα δύο μια μέρα, τότε θα ερχόταν άφευκτα κάτι άκρως δυσοίωνο στον κόσμο: η «τελευταία θέληση» του ανθρώπου, η θέλησή του για μηδέν, ο μηδενισμός. Και πράγματι, πολλά έχουν γίνει προς αυτήν την κατεύθυνση. Όποιος μπορεί να μυρίζει όχι μόνο με τη μύτη του αλλά και με τα μάτια και τα αφτιά του, νιώθει, σχεδόν παντού όπου πάει σήμερα, κάτι σαν ατμόσφαιρα τρελοκομείου ή νοσοκομείου — μιλώ, φυσικά, για τις πολιτισμένες περιοχές, για κάθε είδος «Ευρώπης», που υπάρχει σήμερα στη γη. Οι αρρωστιάρηδες είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος του ανθρώπου: όχι οι κακοί, όχι τα «αρπακτικά ζώα». Οι εκ των προτέρων αποτυχημένοι, νικημένοι, τσακισμένοι —αυτοί είναι οι πιο αδύναμοι οι οποίοι υπονομεύουν περισσότερο τη ζωή μεταξύ των ανθρώπων, δηλητηριάζουν και θέτουν εν αμφιβόλω με τον πιο επικίνδυνο τρόπο την εμπιστοσύνη μας στη ζωή, στον άνθρωπο.
Γενεαλογία της ηθικής – Οι διθύραμβοι του Διονύσου
«… Μας είναι απαραίτητη μια κριτική των ηθικών αξιών, κι αυτό που πρέπει να εξεταστεί κατ’ αρχήν είναι αυτή τούτη η αξία των αξιών και, για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε να γνωρίσουμε κάτω από ποιες συνθήκες και μέσα σε ποιες περιστάσεις γεννήθηκαν, αναπτύχθηκαν και παραμορφώθηκαν – την ηθική σαν συνέπεια, σαν φάρμακο, σαν σύμπτωμα, σαν προσωπίδα, σαν ταρτουφισμό, σαν αρρώστια, σαν παρεξήγηση· αλλά και την ηθική σαν αίτιο, σαν φάρμακο, σαν διεγερτικό, σαν ανασταλτικό, σαν δηλητήριο, να τη γνωρίσουμε όπως ποτέ και κανένας ως τα σήμερα. Την αξία αυτών των «αξιών» ως τώρα τη θεωρούσαν δεδομένη, πραγματική, αναμφισβήτητη, πέρα από κάθε προβληματισμό· ως σήμερα δεν είχαν την παραμικρότερη αμφιβολία και τον παραμικρότερο δισταγμό να τοποθετήσουν, σαν αξία ανώτερη, ψηλότερα τον «καλό» από τον «κακό», θεωρώντας τον ανώτερο ως αξία με τη σημασία της προόδου, της χρησιμότητας, της γόνιμης επίδρασης σ’ ό,τι αφορά στην ανάπτυξη, γενικά, του ανθρώπου (χωρίς να ξεχνούμε, φυσικά, και το μέλλον του ανθρώπου)». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
“ΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΚΑΚΟΣ”, “ΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΦΑΥΛΟΣ”
“Η ΕΝΟΧΗ”, “Η ΚΑΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ” ΚΑΙ ΤΑ ΟΜΟΙΑ ΤΟΥΣ
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΙΔΑΝΙΚΑ;
ΟΙ ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Daniel Halevy: Η “ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ” ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ