Ο άνθρωπος του εχθρού (εξαντλημένο – μεταχειρισμένο)
Εξαντλημένο. Σε πολύ καλή κατάσταση με μικρά σημαδάκια από στυλό στα περιθώρια (όχι υπογραμμίσεις).
Ο άνθρωπος που πίστευε ότι ο φασισμός είναι ποίηση σώπασε. Μια ριπή έκοψε τη φωνή του Γάλλου συγγραφέα που ενστερνιζόταν με πάθος τη «γαλλογερμανική συνεργασία». Ως αρχισυντάκτης της δεξιάς εφημερίδας “Je Suis Partout” και ως μυθιστοριογράφος υπηρετούσε τους σκοπούς της γερμανικής προπαγάνδας κατά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Ενόσω ο στρατάρχης Πετέν, ως αρχηγός της κυβέρνησης του Βισί, είχε ανταλλάξει χειραψία με τον Χίτλερ στο Μοντουάρ, ο Ρομπέρ Μπραζιγιάκ οραματιζόταν μια εθνικοσοσιαλιστική Γαλλία, χωρίς την παρουσία εβραϊκών στοιχείων. Τα γραπτά του συνιστούσαν ολοφάνερες καταδόσεις, που οδήγησαν σε πολλές συλλήψεις Εβραίων, αλλά και Γάλλων αντιστασιακών. Με την απελευθέρωση του Παρισιού, επήλθε η περίοδος της Κάθαρσης – Epuration – στη Γαλλία οι ομάδες της αντίστασης και ο Ντε Γκολ οργάνωσαν τις δικές τους επιτροπές, οι οποίες σύστησαν ταχύτατα νέα δικαστήρια. Ο Μπραζιγιάκ κλήθηκε να απολογηθεί για τη συμπεριφορά του ενώπιον του γαλλικού λαού. Ήταν όμως πολιτικά ορθό να αποδοθούν ευθύνες σε έναν διανοούμενο για σύμπραξη με τον εχθρό και από ποιους; Όρθιος στο εδώλιο του κατηγορουμένου ο Ρομπέρ Μπραζιγιάκ, με την απαράμιλλη ρητορική του δεινότητα, υπερασπίστηκε μέχρι τέλους τις γερμανόφιλες θέσεις του, που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη. Ο εισαγγελέας διατύπωσε ακόμα και την κατηγορία ότι ο ναζισμός έλκυε τον κατηγορούμενο τόσο έντονα λόγω των καταπιεσμένων ομοφυλοφιλικών του τάσεων. Τελικά κρίθηκε ένοχος εσχάτης προδοσίας και καταδικάστηκε σε θάνατο δια τουφεκισμού. Εκτελέστηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1945. (. . .)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΩΣ Ο ΜΠΡΑΖΙΓΙΑΚ ΕΓΙΝΕ ΦΑΣΙΣΤΑΣ
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΜΠΡΑΖΙΓΙΑΚ
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ
Ο ΜΠΡΑΖΙΓΙΑΚ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ
Ο ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΜΑΡΣΕΛ ΡΕΜΠΟΥΛ
Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΖΑΚ ΙΖΟΡΝΙ
ΟΙ ΕΝΟΡΚΟΙ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΜΠΡΑΖΙΓΙΑΚ
Η ΠΟΛΥΚΡΟΤΗ ΔΙΚΗ
Η ΑΙΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Η ΑΙΤΗΣΗ ΧΑΡΙΤΟΣ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΑΙ
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΚΗ
Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ
Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΠΡΑΖΙΓΙΑΚ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Ο βίος του Χριστού
ὁ ἴδιος: «ἐνόσω ζῶ καὶ ἀναπνέω καὶ σωφρονῶ, δὲν θὰ παύσω πάντοτε, ἰδίως δὲ κατὰ τὰς πανεκλάμπρους ταύτας ἡμέρας, νὰ ὑμνῶ μετὰ λατρείας τὸν Χριστόν μου, νὰ περιγράφω μετ᾿ ἔρωτος τὴν φύσιν καὶ νὰ ζωγραφῶ μετὰ στοργῆς τὰ γνήσια ἑλληνικὰ ἤθη». Σήμερα τό σπίτι του στή Σκιάθο ἔχει γίνει μουσεῖο, ὅπου διατηροῦνται ὅλα τά πράγματά του. Ἐκεῖ βρίσκονται τό μελανοδοχεῖο καί ἡ πένα τοῦ ἁγίου της ἑλληνικῆς λογοτεχνίας. Αὐτά ἦταν τά μέσα, μέ τά ὁποῖα ἐξωτερίκευσε τόν ἐσωτερικό του κόσμο. Χάρις σ’ αὐτά μποροῦμε σήμερα ν’ ἀπολαύσουμε αὐτή τήν ὑπέροχη μετάφραση. Μπορεῖ νά ἔχει ἐπέμβει αὐθαίρετα στό πρωτότυπο, δίνοντας τήν ὀρθόδοξη ὀπτική της χριστιανικῆς πίστης, ἀλλά εἶναι πραγματικά ἕνα ἀπολαυστικό βιβλίο γιά τή ζωή τοῦ Χριστοῦ. Καθώς τό διαβάζει ὁ ἀναγνώστης ξεχνᾶ τόν συγγραφέα τοῦ βιβλίου, τόν
Farrar. Ἡ ταυτότητα τοῦ Παπαδιαμάντη ἐπισκιάζει τόν συγγραφέα.
Ο Γρίβας και η «Χ» – Το χαμένο αρχείο
Στην κατάλληλη ώρα -και ίσως καθυστερημένα- έρχεται το παρόν βιβλίο του παλαιού συνεργάτου της «Νέας Θέσεως» Σπύρου Παπαγεωργίου -δημοσιογράφου και συγγραφέως- να αποκαταστήσει, ύστερα από 60 χρόνια, την κακοποιημένη ιστορική αλήθεια σχετικώς με την «Χ». Η «Νέα Θέσις» χαίρει διότι αυτή η αλήθεια αποκαθίσταται πλήρως, ύστερα από τις έρευνες του συγγραφέως, ο οποίος ευτύχησε να ανασύρει το «χαμένο αρχείο» της. Ο αναγνώστης θα αντιληφθεί από την ανάγνωση της εργασίας αυτής, πόσος μόχθος και ερευνητικός ζήλος αναλώθηκε για τη συγγραφή του βιβλίου. Έτσι εκπληρώνεται ένα εθνικό χρέος, να τιμηθούν οι γνωστοί και άγνωστοι ήρωες και μάρτυρες της «Χ», οι οποίοι, υπό δυσχερέστατες συνθήκες, έχυσαν το αίμα τους για την Ελλάδα.
Ο Εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα
Το ναζιστικό κόμμα, με το εγχείρημά του περί νέου ανθρώπου, προσπάθησε να δώσει σε αυτό τον άνθρωπο όχι μόνο ένα ανανεωμένο σώμα αλλά και μια νέα προσωπικότητα: ένα ήθος σφυρηλατημένο από την προπαγάνδα (“να υπηρετείς τον Φύρερ και το κράτος”), μια σκέψη δομημένη σύμφωνα με τα αξιώματα της ιδεολογίας (υπάρχει σύγκρουση των φυλών), αλλά και μια ταυτότητα συγκροτημένη από μια ιστορία, την ιστορία της ομάδας στην οποία εκείνος ανήκει. Ο ναζισμός ως ιδεολογία συνοδεύεται από έναν ιστορικό λόγο ο οποίος φιλοδοξεί να αφηγηθεί το παρελθόν της φυλής. Αυτή η ιστορία της φυλής έγινε κατά κανόνα αντιληπτή ως αποκλειστικά γερμανοκεντρική.
Ωστόσο, οι αναφορές στην Αρχαιότητα είναι πολυάριθμες στον δημόσιο λόγο, ενώ η αρχιτεκτονική του καθεστώτος αναβιώνει τον ρωμαϊκό μνημειακό κλασικισμό και η ναζιστική αγαλματοποιία ανακαλύπτει ξανά το ελληνικό γυμνό: η επανεφεύρεση της ιστορίας, η φυλετική ταυτότητα και η φυλετική ιστορία του ναζιστικού υποκειμένου αποκτούν αξία με την προσάρτηση ενός παρελθόντος τόσο λαμπρού όσο το παρελθόν της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας.
Από τις δήθεν βόρειες μεταναστεύσεις προς τη Μεσόγειο έως τη διάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η ιστορία της Αρχαιότητας ξαναδιαβάζεται υπό το πρίσμα της φυλετικής θεωρίας: ό,τι μεγάλο παρήγαγε, δημιούργησε, στοχάστηκε η Αρχαιότητα υπήρξε έκφραση του αρίου πνεύματος, ενώ η παρακμή των ηθών και των κρατών της οφείλεται στον εκφυλισμό του αίματος, που τραγικά και εσφαλμένα επιτράπηκε να νοθευτεί. Στον εθνικοσοσιαλιστικό λόγο περί Αρχαιότητας διακρίνεται μια βαθιά περιφρόνηση για την ιστορία. Ο εθνικοσοσιαλισμός δεν μοιάζει να ενδιαφέρεται τόσο να ζήσει, όσο να πεθάνει. Οι πρωταγωνιστές του Τρίτου Ράιχ είχαν εγκαταλείψει την τάξη της ιστορίας για να ενταχθούν στην τάξη του μύθου. Ο Goebbels, αντιγράφοντας εδώ τον Bismarck, έλεγε ότι “θα μείνουμε στην ιστορία ως οι μεγαλύτεροι ήρωες ή ως οι τελευταίοι εγκληματίες”, ότι θα τους αποδιδόταν υπερβολική σημασία: ο Hitler είναι ο Σατανάς, ο Himmler, ο Heydrich και ο Goebbels οι αρχάγγελοι του κακού, όπως διαβάζουμε μερικές φορές. Μεταθέτοντας όμως τις θλιβερές μορφές του Τρίτου Ράιχ στη ριζική ετερότητα του τέρατος, του τρελού ή του διαβόλου, υποκύπτοντας στους πειρασμούς της δαιμονολογίας ή μιας παράξενης θεολογίας του απόλυτου κακού, παίζουμε το παιχνίδι που ήθελαν ο Hitler και ο Goebbels να παίξουν οι επόμενες γενιές: να αποδώσουν δηλαδή στα πρόσωπά τους μια ιερότητα, έστω και αρνητική, και η αύρα αυτή να εμποδίσει κάθε ορθολογική προσέγγιση του φαινομένου τους.
Μπορούμε ίσως να διακρίνουμε εδώ τη χρησιμότητα του ιστορικού: ο ιστορικός αφαιρεί τα προσωπεία και σβήνει τα κεριά της λατρείας. Ενάντια στον μύθο του θανάτου, βλέπει τη γιατρειά μόνο στον θάνατο του μύθου.
Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος 1936-1939
Μολονότι έχουν περάσει τόσα χρόνια, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος παραμένει μία από τις σύγχρονες συγκρούσεις που προκαλεί πλήθος αντιπαραθέσεων, ενώ τα φαντάσματα εκείνων των χρόνων εξακολουθούν να μας στοιχειώνουν. Πολύ συχνά, περιγράφεται ως διαμάχη ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά, αλλά αυτή είναι μια παραπλανητική απλούστευση.
Ο Antony Beevor δεν χαρτογραφεί μόνο την πορεία του πολέμου υπό το φως νέων πληροφοριών, αλλά διαφωτίζει τις παθιασμένες εσωτερικές συγκρούσεις στους κόλπους των δύο αντίπαλων στρατοπέδων. Ορισμένοι υποστηρικτές της Δημοκρατίας πιστεύουν, ότι μια νίκη της αριστεράς στην Ισπανία θα είχε κατατροπώσει το φασισμό και θα είχε σώσει την Ευρώπη από τη φρίκη που έμελλε να βιώσει τα αμέσως επόμενα χρόνια. Από την άλλη πλευρά πάλι, οι εθνικιστές υποστηρίζουν, ότι ο εμφύλιος ήταν στην ουσία το προοίμιο του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στο δυτικό πολιτισμό και τη σοβιετική δικτατορία. Από πολλούς μάλιστα θεωρείται ως ο πρώτος γύρος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σχεδόν ένας πόλεμος δι’ αντιπροσώπων με ναζιστική, φασιστική και σοβιετική παρέμβαση. Στην ουσία, το πρώτο θύμα του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου υπήρξε η αλήθεια.
Ο κόσμος ως αποκάλυψη – Η μυστική διδασκαλία του Ισλάμ
Στὸ Ἰσλὰμ ὁ κόσμος θεωρεῖται ὡς σκόπιμη ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, ὡς ἔνδυμα σκοπίμως φορεμένο, σὰν ἀποτέλεσμα κάποιων ἐνσυνείδητων θεϊκῶν προσαρμογῶν. Δηλαδὴ ὁ ἀπρόσιτος Θεός, ὁ «κεκρυμμένος θησαυρός», ὁ Ἄναρχος καὶ Ἀπεριόριστος, προσαρμόζεται συγκαταβατικῶς στοὺς ὅρους καὶ τίς συνθῆκες τοῦ πεπερασμένου, λαμβάνοντας μορφὲς καὶ τρόπους προσιτοὺς στὶς ἀνθρώπινες διανοητικὲς ἱκανότητες, προσιτοὺς στὶς συνθῆκες τοῦ πεπερασμένου. Μιὰ τέτοια ἀντίληψη ἀξιοσημείωτης λεπτότητος καὶ εὐστροφίας περὶ τῆς σχέσεως μεταξὺ Θεοῦ καὶ κόσμου προσιδιάζει τοὐλάχιστον στὸ κλίμα του Ἰσλάμ, ἀκριβῶς ἐπειδὴ ἡ σκέψη του εἶναι βαθιὰ πεπεισμένη γιὰ τὴν γενικευμένη παρουσία τοῦ θαύματος. Ἔτσι ὁ Θεός, σὰν αὐτουργὸς τῶν θαυμάτων, πραγματοποιεῖ τελικὰ καὶ τὸ μεγαλύτερο θαῦμα, δηλαδὴ γίνεται Αὐτὸς ὁ ἴδιος προσιτός, στὶς συνθῆκες τοῦ πεπερασμένου, ἐνῷ ἡ Ὕπαρξη του παραμένει φύσει ἀπρόσιτος.
Ὁ κόσμος ἐμφανίζεται ὡς ἕνας «χιτῶνας» τοῦ Θεοῦ, ὄχι σὰν ἕνα ἁπλὸ ἀπατηλὸ καὶ ἄσκοπο, ἕνα ἀνόητο παιχνίδι, ἀλλὰ ὡς ἕνα «ἔνδυμα», ὡς μιὰ πλήρης νοήματος σκόπιμη πράξη. Ὁ Θεὸς ἐπιθυμεῖ νὰ γίνει ὁρατός, προσιτός, σὲ αὐτὴ τὴν ὁδὸ τῶν τελικῶν πράξεων, ἀλλὰ ὅπως οἱ ἴδιες οἱ τελικὲς πράξεις ἀνήκουν σὲ ἕναν κόσμο, θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ἰσχυρισθεῖ ὅτι ὁ Θεὸς δημιουργεῖ τὸν κόσμο, μόνο καὶ μόνο, ἐπειδὴ θέλει νὰ ἐμφανισθεῖ, νὰ ἀποκαλυφθεῖ, ἀκριβῶς μέσῳ τῶν γεγονότων τὰ ὁποῖα Αὐτὸς δημιουργεῖ. Ὑπάρχει ἐδῶ μιὰ ἀρχικὴ πρόθεση τοῦ Θεοῦ, νὰ φανερωθεῖ σὲ τελικὲς γήινες συνθῆκες. Αὐτὴ ἡ καθολική, ἡ συμπαντικὴ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ περιγράφει ἕναν σκοπὸ τῆς Θεότητος, ἀπὸ τὸν ὁποῖον συνεπάγεται ὅτι ὁ κόσμος, μολονότι εἶναι μόνο ἕνα ἔνδυμα, ὡστόσο λαμβάνει στὴν ἰσλαμικὴ φιλοσοφία τὸν χαρακτῆρα, μιᾶς καθιερώσεως. Ὁ κόσμος δὲν εἶναι στερεῖται νοήματος, σὰν μιὰ αὐταπάτη ἢ σὰν μιὰ ὑποβιβασμένη ὕπαρξη, ὅπως εἶναι στὸν Βραχμανισμὸ καὶ στὸν Νεοπλατωνισμό, ἀλλὰ εἶναι πλήρης ἔκφραση, βεβαιωτικὴ μιᾶς κάποιας θεϊκῆς προθέσεως. Τὸ Ἰσλὰμ κλίνει περισσότερο στὸ νὰ χαρεῖ καὶ νὰ ἀπολαύσει τὸν κόσμο καὶ δὲν καλλιεργεῖ τὴν ἀσκητικὴ περιφρόνηση τῆς ζωῆς.
Ἀκόμα καὶ τά μοναχικὰ τάγματα ποὺ ἐμφανίστηκαν στὸ Ἰσλὰμ δὲν ἀπαίτησαν φυγὴ ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ διάλυση τῆς οἰκογενείας. Τόσο οἱ Σούφι ὅσο καὶ οἱ Δερβίσηδες, ποὺ μέσα ἀπὸ τὸν χορό, τίς συνεχεῖς περιστροφὲς καὶ τίς φωνὲς ἔφταναν στὴν μυστικιστικὴ ἔκσταση, ζοῦσαν μέσα στὸν κόσμο. Ἀκολουθοῦσαν μόνο κάποιους ἰδιαίτερους κανόνες ποὺ τοὺς ἐπέβαλλάν πενία, ὑπακοὴ καὶ ἁγνότητα.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εἰσαγωγή
Οἱ Ἄραβες
Γέννηση καὶ νεανικὰ χρόνια τοῦ Μωάμεθ
Ὁ πρῶτος γάμος τοῦ Μωάμεθ
Οἱ Ἀποκαλύψεις του – Τὸ ἱερὸ Κοράνιο
Κρίσις καὶ μετὰ θάνατον ζωή
Τὸ θαῦμα στὴ διδασκαλία τοῦ Μωάμεθ
Καταγωγὴ τοῦ μυστικισμοῦ στὸ Ἰσλάμ
Οἱ πρῶτοι μαθητὲς καὶ ἀντίπαλοι τοῦ Μωάμεθ
Ἐγίρα
Ὁ πρῶτος ἱερὸς πόλεμος
Προσπάθειες ἐξαπλώσεως τοῦ Ἰσλάμ
Πρώτη σύγκρουση μὲ τὸν βυζαντινὸ αὐτοκρατορικὸ στρατό
Κατάληψη τῆς Μέκκας καὶ θάνατος τοῦ Προφήτη
Τὰ μετὰ τὸν Μωάμεθ
Οἱ σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μὲ τὸ Ἰσλάμ
Βιβλιογραφία
ΑΣΣΑΣΙΝΟΙ
Ἡ γέννηση καὶ ἡ ἐξέλιξη τοῦ Ἰσλαμικοῦ ἐξτρεμισμοῦ
Χρονολόγιο
Οἱ δύο γάτες
Ἀραβικὸ παραμύθι
Ο Μαρσελλίνο συναντά τον Χριστό
Σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Τσοπάνη Δρος Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Θρησκειών
Ἡ νουβέλα «Marcelino, Pan y Vino» ἡ ὁποία γράφτηκε τὸ 1952 ἀπὸ τὸν Ἱσπανὸ συγγραφέα José María Sánchez-Silva, βασίζεται σὲ ἕναν μεσαιωνικὸ ἱσπανικὸ θρῦλο καὶ ἀφηγεῖται τὴν ἱστορία ἑνὸς ὀρφανοῦ ἀγοριοῦ ποὺ συνάντησε τόν Θεό. Ἡ ἱστορία τοῦ Μαρσελλίνο δὲν εἶναι τίποτε περισσότερο ἀπὸ ἕναν ὕμνο στὴν παιδικὴ ἀθωότητα. Μέσα ἀπὸ τίς σελίδες της ὁ συγγραφέας παρουσιάζει τὴν ἄδολη πίστη ποὺ κάνει τὴ ζωὴ ἐνδιαφέρουσα, ἀπρόβλεπτη καὶ γεμάτη χαρά, μιὰ ζωὴ στὴν ὁποία ἡ πραγματικότητα εἶναι ἕνα διαρκὲς θαῦμα. Στὴν ἱστορία τοῦ Μαρσελλίνο ψηλαφεῖται ἀνάγλυφα μιὰ πανάρχαια ἀλήθεια ποὺ διδάσκει ὅτι ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἔσβησε ποτὲ τὴ δίψα της στὴν πηγὴ τῆς Λογικῆς καὶ τῆς Φιλοσοφίας ἀλλὰ σὲ ἐκείνην τῆς Μεταφυσικῆς. Γιὰ νὰ ζήσει ὁ κόσμος χρειάζεται τὴν ἁγιότητα.
Ο Μίρτσεα Ελιάντε κι η Σιδηρά Φρουρά
Μετάφραση: Κωνσταντίνος Τσοπάνης Δρ Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Θρησκειών
«Μετά ο Stefan άκουσε μια κραυγή, ένα άγριο στρίγκλισμα πληγωμένου θηρίου: ≪Πυροβόλησαν τον Capitan!≫ Δεν ακούσθηκε τότε ούτε αναπνοή σε ολόκληρο το στρατόπεδο. Αυτή η πέτρινη σιωπή φάνηκε πιο τρομερή από κάθε κραυγή. Αμέσως μετά είδα τους πάντες να πέφτουν στα γόνατα, ξεσπώντας σε κλάματα, ολολύζοντας: κάποιοι χτυπούσαν το κεφάλι τους στο χώμα, άλλοι ούρλιαζαν σαν πληγωμένα σκυλιά. Με τα όπλα στα χέρια, οι χωροφύλακες τους επιτηρούσαν. Ο Stefan έκανε τον σταυρό του και πήγε να κοιμηθεί, χωρίς σκέψεις.≫ Έτσι περιγράφει ο Mircea Eliade την είδηση για τη δολοφονία του Capitan Codreanu, την οποία πληροφορήθηκε ευρισκόμενος έγκλειστος στο στρατόπεδο της Miercurea Ciuc. Αυτή θα ήταν και η στάση που θα τηρούσε τα υπόλοιπα χρόνια έναντι της Σιδηράς Φρουράς με την οποία είχε κατέλθει στις εκλογές κι είχε εκλεγεί βουλευτής. Οι σύμμαχοι της Σιδηράς Φρουράς είχαν ηττηθεί στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και ο Mircea Eliade ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει τη ζωή του διαγράφοντας το υπερεθνικιστικό του παρελθόν. Μέχρι ενός σημείου τα κατάφερε, αλλά όχι μέχρι τέλους, αφού πάντα ανήκουμε στους τόπους που μας γέννησαν, όσο μακριά κι αν φύγουμε, και πάντα κουβαλάμε μαζί όλα όσα κάποτε πιστέψαμε ότι αφήσαμε πίσω μας…»
Ο νεοελληνικός διαφωτισμός
Η φιλοσοφική παραγωγή του νεοελληνικού Διαφωτισμού, το ίδιο όπως και οι υπόλοιπες θεωρητικές και ιδεολογικές του εκφάνσεις, τεκμηριώνει ιδιόμορφα τον τρόπο, με τον οποίο ένα τμήμα του τοτινού ελληνισμού πήρε συνείδηση του εαυτού του, ζητώντας να ανδρωθεί και να καθορίσει αυτόβουλα τις τύχες του. Αυτό αρχικά γίνεται μέσω της προσπάθειας να μετακενωθούν τα ευρωπαϊκά “Φώτα” στον ελληνόφωνο χώρο. Η φιλοσοφική μελέτη του νεοελληνικού Διαφωτισμού δείχνει ποιες μορφές πήρε η προσπάθεια αυτή, αλλά και σε τι εμπόδια πρόσκοψε.
Έχει λοιπόν όχι μόνο θεωρητικό, αλλά και -ακόμη περισσότερο- ιστορικό ενδιαφέρον. Σε τούτο τον τόμο επιχειρείται μια σφαιρική παρουσίαση των θεμελιωδών φιλοσοφικών ιδεών του νεοελληνικού Διαφωτισμού, τόσο στην ενότητα όσο και στον εσώτερο διαφωτισμό τους, ενώ παράλληλα οι ιδέες αυτές τοποθετούνται στο ευρωπαϊκό τους πλαίσιο. Έτσι ανοίγονται νέες προοπτικές ερμηνείας και κατανόησης ενός σύνθετου φαινομένου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
– Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
– Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ
– ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΥΛΙΣΜΟΥ
– Ο ΨΑΛΙΔΑΣ, Ο ΠΑΜΠΛΕΚΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
– ΤΟ ΗΛΙΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΛΗΘΥΣ ΤΩΝ ΚΟΣΜΩΝ
– ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΥ
– ΤΟ ΗΘΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
– Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΤΕΣΙΑΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
– Ο ΚΟΡΑΗΣ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
– Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΛΕΣΒΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΥ
– Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΩΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΝΝΟΙΩΝ
Ο νέος εθνικο-λαϊκισμός
“Πέρα από την αποφασιστική συνεισφορά του Π.-Α. Ταγκιέφ στην κατανόηση του νέου ακροδεξιού λαϊκισμού, το παρόν δοκίμιο μας βοηθά να κατανοήσουμε και την “αυθόρμητη” κινητοποίηση των (Ελλήνων) “Αγανακτισμένων” ως μιζεραμπιλιστικής κινητοποίησης. Για τον Ταγκιέφ, δεν μπορούμε μόνον μέσω της ερμηνευτικής κατηγορίας του λαϊκισμού να καταλάβουμε επαρκώς το εν λόγω φαινόμενο. Χρειάζεται η προσφυγή στην κατηγορία της “θυματοποίησης”, η επικέντρωση του αναλυτικού μας ενδιαφέροντος στην “επίδειξη” της συμπόνιας και της απροϋπόθετης εξύμνησης των “αθώων θυμάτων”, χρειάζεται να δούμε την εν λόγω κινητοποίηση απογοητευμένων και απελπισμένων μερίδων των λαϊκών και μεσαίων τάξεων που κατέρχονται της κοινωνικής κλίμακας ως αυτή που είναι: θρηνητική, κορεσμένη από δίκαια ή άδικα “παράπονα των θυμάτων”, αλλά και από “μίσος” κατά των “αποπάνω”, των “διεφθαρμένων” (“όλοι σάπιοι”, “όλοι ίδιοι”), της “κλεπτοκρατίας”, χωρίς πραγματική εξεγερσιακή δυναμική”. (Ανδρέας Πανταζόπουλος)
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Ανδρέας Πανταζόπουλος
Εισαγωγή του συγγραφέα
“Άκρα Δεξιά” και “λαϊκισμός”: Κοινοί τόποι και εσφαλμένες προβολές
Δημοκρατία, δημαγωγία, ευρωπαϊκοί νεολαϊκισμοί
Παρακμή της ευρωπαϊστικής ουτοπίας, άνοδος των λαϊκιστικών προσδοκιών
Ορίζοντας τον λαϊκισμό
Ποικιλίες λαϊκισμού
Από τους λαϊκισμούς διαμαρτυρίας και τους ταυτοτικούς λαϊκισμούς στους δεξιούς νεολαϊκισμούς
Δεξιοί και αριστεροί λαϊκισμοί
Η λαϊκιστική αυταπάτη
“Πραγματικά ερωτήματα, κακές απαντήσεις”;
Αγανάκτηση, μιζεραμπιλισμός και λαϊκισμός
Λαϊκιστική Ευρώπη ή Ευρώπη της άκρας δεξιάς;
Ενώπιον της ανόδου των νέων λαϊκιστικών δεξιών στην Ευρώπη, τι να κάνουμε;
Συνοπτική Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Όρων