Ιουστίνος Επιτομή Φιλιππικών Ιστοριών
Στο παρόν βιβλίο ο ιστορικός Ιουστίνος αναφέρεται στην επιτομή του έργου του Πομπήιου Τρόγου «Φιλιππικές Ιστορίες» το οποίο εγράφη από τον τελευταίο κατά τον 1ο αι. π.Χ.
Ο Ιουστίνος προέβη σε μια ανθολογία εδαφίων από το χαμένο έργο των 44 βιβλίων του Πομπήιου Τρόγου το οποίο αναφέρεται στην παγκόσμια ιστορία του τότε γνωστού κόσμου. Οι αρχαίοι λαοί όπως Σκύθες, Μήδοι, Πέρσες, Καρχηδόνιοι και κατά κύριο λόγο Έλληνες αποτελούν πόλο έλξης του ενδιαφέροντός του. Κατά κύριο λόγο εστιάζεται στους Μακεδόνες από την δημιουργία του κράτους τους μέχρι και τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εγκωμιάζει δε τους τελευταίους Μακεδόνες βασιλείς Φίλιππο Ε’ και Περσέα που αντιστάθηκαν μέχρις εσχάτων στην ρωμαϊκή κατακτητική αγριότητα. Αναλίσκεται σε περιγραφή γεγονότων και προσώπων δίνοντας μία άλλη διάσταση στην μέχρι τούδε καθιερωμένη ιστορία στρατιωτικών επιχειρήσεων. Οι Ρωμαίοι κατέχουν ελάχιστο ρόλο στην εξιστόρησή του τοποθετώντας μια σύντομη μυθολογική περιγραφή της κτίσεως της Ρώμης και κλείνει με την αναφορά του στην Ισπανία. Το έργο είναι μνημειώδες και αποτελεί πηγή πολύτιμων πληροφοριών.
Ισλαμικοί εσπερινοί
Ο Λευτέρης Πανούσης επιστρέφει μέσα από τις εκδόσεις μας, στο ίδιο θέμα, μένοντας όμως έξω από τα στενά γεωγραφικά όρια μιας συνοικίας, όπως το Γκύζη. Η Ανατολή έρχεται σε σύγκρουση με τη Δύση εκμεταλλευόμενη την ανεκτικότητα και την παθητικότητα των ευρωπαϊκών λαών.
Το ιδιαίτερα καυστικό χιούμορ του συγγραφέα και η σκληρή του έκφραση, όπου αυτή χρειάζεται, χωρίς καμία πρόθεση να καταχραστεί λαϊκιστικές και χυδαίες εκφράσεις που ιντριγκάρουν ή σοκάρουν τον αναγνώστη, καταδεικνύει σε βάθος την ισλαμική κουλτούρα. Γιατί η αλήθεια έχει το δικό της λεξιλόγιο. Ο κίνδυνος και ο τρόμος δεν περιγράφονται με μαλθακότητα, με ποίηση ρομαντική ή φιλειρηνικές κορώνες παιδικής αθωότητας. Η Ευρώπη είναι γριά, τα παιδιαρίσματα δεν της πρέπουν.
Για αυτό ο συγγραφέας Πανούσης γράφει με τον σωστό τρόπο, με σκληρότητα. Η πραγματικότητα, εκτός απροόπτου, θα είναι πολύ πιο σκληρή από την πένα του. Ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία και ελευθερία θα αντικατασταθούν από τον λόγο του Προφήτη. Όλα αυτά όμως θα τον έχουν προσκαλέσει στη γηραιά ήπειρο, οι υπέρμαχοι όλων αυτών των ψευδοαξιών θα του έχουν ανοίξει τον δρόμο, προστατεύοντας τους πιστούς του. Αυτοί όμως δεν προτίθενται να επιδείξουν καμία αβρότητα στη φιλόξενη γριά, την Ευρώπη του ελληνορωμαϊκού και χριστιανικού πολιτισμού.
Ισραήλ πριν από πενήντα χρόνια και κάτι
Σας προσκαλώ σε ένα ταξίδι στο χρόνο. Ένα ταξίδι που ξετυλίγεται πενήντα και κάτι (50+) χρόνια πριν, τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1968, και που αναδύεται μέσα από το σπάσιμο μιας κάψουλας μνήμης, χαμένης και ξεχασμένης για πολύ-πολύ καιρό στα σκοτεινά συρτάρια ενός διαμερίσματος, μαζί με άλλα ετερόκλητα αντικείμενα.
Είναι το νεανικό μου ημερολόγιο του ταξιδιού μου στο Ισραήλ, στο οποίο επιλέχτηκα να πάω ως μέλος της ελληνικής ομάδας που συμμετείχε στην Διεθνή Πόλη Νέων, αυτήν που διοργάνωσε το Ισραήλ το 1968 με αφορμή την συμπλήρωση 20 ετών από την ίδρυση του κράτους του.
Το ημερολόγιο δημοσιεύεται ακριβώς όπως γράφηκε, μέσα από τα μάτια και την αντιληπτικότητα ενός εικοσάχρονου τότε νέου. Οι εγγραφές γίνονταν χειρόγραφα κάθε βράδυ, στην πόλη που τύχαινε να ήμασταν εκείνο το βράδυ, κατά τρόπο λιτό («χρή λέγειν τα καίρια»).
Είναι αυθόρμητα γραμμένο, και έχει την δική του αξία της καταγραφής των εντυπώσεων και κρίσεων (άλλων σωστών και άλλων λανθασμένων, όπως κατέδειξε μετά από τα πολλά χρόνια η ζωή) γύρω από τα θεώμενα,
τα λεγόμενα και τα δρώμενα σε μία αινιγματική, ακόμα και σήμερα, χώρα, πριν από 50+ χρόνια. Όλες οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το ημερολόγιο είναι εκείνης της εποχής.
Χρίστος Γούδης
Ιστορία της νεότερης Ελλάδας – Από την πτώση στην ανεξαρτησία
Η Ελλάδα αναδύεται ύστερα από μακρές και υπόγειες διεργασίες ως «αναγεννώμενος φοίνιξ» από την τέφρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και αποκτά υπόσταση και μορφή μέσα από τα ολοκαυτώματα των αγωνιζομένων για την ελευθερία τους Ελλήνων.
«Πώς» και «γιατί» είναι τα ερωτήματα που αναλύονται και προσεγγίζονται στο έργο που θα διαβάσει ο αναγνώστης. Είναι τα «πώς» και τα «γιατί» ενός θαύματος, του σύγχρονου ελληνικού θαύματος, στο οποίο οφείλουν να ανάγονται όλοι οι σημερινοί Έλληνες σε αναζήτηση των ριζών τους. Και από το οποίο μπορούν να αντλούν διδάγματα μεγαλοσύνης και αισιοδοξίας για την πορεία τους στο μέλλον, χωρίς κομπασμούς, χωρίς αλαζονεία, χωρίς υπερφίαλους εθνικισμούς, αλλά με αξιοπρέπεια, με ευλάβεια και με σεβασμό προς τα κελεύσματα των νεκρών, των πεσόντων ηρωικά «υπέρ πίστεως και πατρίδος», όλων αυτών που με τη θυσία τους διαμόρφωσαν τη νεότερη ελληνική ιδιοπροσωπία μας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τη λιτή ρήση του Ίωνος Δραγούμη: «Τα έθνη δεν αξίζουν μόνο με το να μένουν έθνη, αν δεν είναι συνάμα και ζύμη για τη δημιουργία πολιτισμών και ξεχωριστών ανθρώπων».
Ιστορία της Ρωσίας
Ο ιστορικός Paul Bushkovitch ανασυνθέτει σε μια εύληπτη αφήγηση τη μακρά και περίπλοκη ιστορία της Ρωσίας, από τη μεσαιωνική περίοδο έως τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Ο συγγραφέας αποφεύγοντας ατεκμηρίωτες γενικεύσεις, ανασκευάζει μύθους και λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με τους Ρώσους και τη Ρωσία και μας προσφέρει μια περιεκτική ιστορία, γραμμένη με νηφαλιότητα και κριτική ματιά. Το βιβλίο χαρτογραφεί την πολιτική ιστορία της χώρας, παρακολουθώντας παράλληλα τις κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές εξελίξεις που χαρακτηρίζουν την ανάδυση της Ρωσίας, τη μεταμόρφωσή της από ένα πριγκιπάτο της ανατολικής Ευρώπης σε μια αυτοκρατορία που απλωνόταν σ’ ολόκληρη την Ευρασία και, τέλος, τη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης, ενός χωρίς προηγούμενο κοινωνικού πειράματος μεγάλου βεληνεκούς. Έτσι, δίπλα στην πολιτική και στην οικονομία παρουσιάζονται ισόβαθμα οι τέχνες, τα γράμματα και οι επιστήμες, με ιδιαίτερη έμφαση στην έκρηξη δημιουργικότητας που σημειώθηκε κατά τη νεότερη εποχή. Παράλληλα, ο συγγραφέας εστιάζει στο συνεχώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό βάρος της χώρας και στην παρουσία της ως υπερδύναμης που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του status quo στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η ΡΩΣΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΡΩΣΙΑ
ΜΟΣΧΑ, ΝΟΒΓΚΟΡΟΝΤ, ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΓΓΟΛΟΙ
Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ
ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΓΕΡΣΗ
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ
ΟΙ ΔΥΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΕΣ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
Η ΡΩΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
ΤΟ ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑΣ
ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑ
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ
ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΙΑ ΣΤΟΝ ΕΚΚΟΛΑΠΤΟΜΕΝΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Η ΡΩΣΙΑ ΩΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑΣ
ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
ΟΙΚΟΔΟΜΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ
ΠΟΛΕΜΟΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Ο ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΣΣΔ
Ιστορίες του Χωροχρόνου
Ο χρόνος εξαρτάται από τον παρατηρητή μάς αναφέρει η θεωρία της σχετικότητας, όμως δε μας εξηγεί τον ακριβή τρόπο αυτής της εξάρτησης.
Πώς αντιλαμβάνεται τον χωροχρόνο μια μύγα που μόλις γεννήθηκε, μια τίγρης φυλακισμένη σε έναν ζωολογικό κήπο, ένας πωλητής παλαιών αντικειμένων ανοίγοντας το μαγαζί του, ένας βατραχάνθρωπος κατά τη λεγόμενη διαβολοβδομάδα, ένας αναρχικός την ώρα που η κατάληψη -αλλά κι η ίδια του η ιδεοληψία- τίθεται υπό αμφισβήτηση;
Η βίωση τού Χωροχρόνου είναι καθαρά υποκειμενική αντίληψη.
Μέσα από τα μάτια των διαφορετικών χαρακτήρων χτίζω μια εναλλακτική πραγματικότητα, όπου όλες οι ιστορίες συμβαίνουν ταυτόχρονα, αλλά ενδεχομένως σε διαφορετική χωροχρονική συνοχή – εντέλει όλοι αυτοί βρίσκονται στο ίδιο καράβι που είναι μια σουρεαλιστική απεικόνιση τής Ελλάδας.
Τι θέλω να πω με ό,τι γράφω; Αυτό είναι στη διάθεση τού αναγνώστη να ανακαλύψει τι πραγματικά συμβαίνει και πώς όλοι αυτοί οι ήρωες μπορούν να συνυπάρξουν.
Καλή ανάγνωση.
Ιφιγένεια εν Ταύροις
«Ζωή δεν είναι μόνο ν’ ανασαίνης. Ζωή είν’ αυτή, που στο ιερό θλιμμένη περνώ, σα γύρω από τον τάφο του ίσκιος;»
«Δεν είμαι ιέρεια, του Αγαμέμνονα είμαι κόρη μόνο. Της άγνωστης το λόγο τιμούσες, να προστάξης με βία θέλεις του βασιλιά την κόρη; Όχι! Ν’ ακούω από μικρή έχω μάθει, τους γονιούς μου στο πρώτο, μια θεά έπειτα, και πάντα πιο ελεύτερη αισθανόμουν την ψυχή μου με την υποταγή. Στο σκληρό λόγο, στην άγρια απόφαση όμως ενός άντρα να υποταχτώ ούτε κει ούτε δω έχω μάθει. »
Ιωάννης Α, Καποδίστριας Η γένεση του ελληνικού κράτους
“Η ζωή του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν από τα θέματα που δε με τραβούσαν. Είχαν ασχοληθεί τόσοι πολλοί και είχαν δημοσιευτεί τόσα πολλά γύρω από τη δραστηριότητα του Κερκυραίου πολιτικού, ώστε πίστευα ότι τίποτα το καινούργιο δεν μπορούσε να ειπωθεί γι’ αυτόν. Ξαφνικά θυμήθηκα κάτι που είχε γράψει ο γνωστός Άγγλος ιστορικός A. J. P. Taylor, πριν αρκετά χρόνια, σχολιάζοντας το βιβλίο του John Plamenatz για το γερμανικό μαρξισμό και το ρωσικό κομμουνισμό, ότι καμιά σοβαρή ιστορική εργασία δεν μπορούσε να γίνει πριν από το 1850, όταν άρχισε να υπάρχει εξακριβωμένη στατιστική. Και πρόσθετε: «Ήταν όμως τόσο ελαττωματική και η στατιστική, που μερικοί απέκλεισαν τη δυνατότητα μιας αναμφίλεκτης ιστορίας πριν από την έκρηξη του δευτέρου μεγάλου πολέμου» (A. J. P. Taylor, «Europe: Grandeur and Decline» Penguin Books, 1967, σελ. 135). Η παρατήρηση αυτή μ’ έκαμε ν’ αναθεωρήσω τις απόψεις μου και να πλησιάσω το θέμα της ζωής του Καποδίστρια με περισσότερη αισιοδοξία. Ομολογώ ότι δεν απογοητεύθηκα από την έρευνα που έκαμα, που μου έδειξε ότι πολλά από τα δημοσιευμένα ήταν ανακριβή και ότι πολλές πλευρές της ζωής του Κύβερνου, όπως τον ονομάτισε ο Κωστής Παλαμάς, έμεναν άγνωστες. Και αποφάσισα να προχωρήσω. Αν έκαμα καλά ή κακά θα κρίνουν οι αναγνώστες.”
Ιωάννου Συκουτρή Εκλογή έργων
Όλο το έργο του Ιωάννη Συκουτρή σε έναν τόμο από τις εκδόσεις «Κάκτος».
Σημείωμα στην παρούσα έκδοση
Η εισαγωγή του υπομνήματος προς την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθηνών
ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑΙ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΙΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Υπάρχουν εποχαί, κατά τας οποίας η διανόησις εκτελεί έργον οπισθοφύλακος. Ακολουθεί εκείνη το ρεύμα της ζωής και επηρεάζετ’ απ’ αυτό. Εκείνο που της δίδει τότε τον χαρακτήρα διανοήσεως και την ξεχωρίζει από την απλήν προβολήν επί του πεδίου των εννοιών και των καλλιτεχνικών εικόνων της καθημερινής ζωής εις την βάρβαρον και άμορφον υλικότητά της – και αυτό είναι δια πολλούς η σκέψις – είναι ότι υψώνεται υπέρ το ρεύμα, δια να επισκοπήση την κατεύθυνσίν του και να το καταδικάση – τόσον μόνον. Κατά βάθος ευρίσκεται εις το περιθώριον της ζωής, εφ’ όσον, ανίκανος να την αλλάξη ή να την εξυψώσει, αρνείται και να την υπηρετήση. Την ζωήν τότε κατευθύνει (εις ό, τι πνευματικόν θέλει να έχη) όχι ο διανοούμενος, αλλ’ ο δημοσιογράφος, όχι ο υπεύθυνος ηγέτης του έθνους, αλλ’ ο επιτήδειος υπηρέτης του όχλου. Αυτός χαρίζει όχι μόνον πολιτικήν επιρροήν και υλικήν επικράτησιν· αυτός παρεμβάλλεται σήμερον ως ο απαραίτητος μεσάζων μεταξύ της διανοήσεως και της ζωής» […]
Αλλά πρέπει να το πάρωμεν απόφασιν: Ευρέθημεν εις εποχήν, που ημπορεί να έχη όλας τα αρετάς· ηρωικότητα όμως δεν έχει, και χωρίς ηρωικότητα τίποτε δεν κατακτάται, – πολύ ολιγώτερον το παρελθόν. (ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ίων Δραγούμης, ο ασυμβίβαστος
Άνθρωπος ορμητικός, γοητευτικός και ιδιόρρυθμος, επιφανές μέλος της ελίτ, διπλωμάτης, ήρωας ενός εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (του Μακεδονικού), πολιτικός, διανοούμενος, ο Ίων Δραγούμης συγκαταλέγεται μεταξύ των ηγετών του αντιβενιζελισμού κατά τον Εθνικό Διχασμό. Δολοφονήθηκε από βενιζελικούς την επομένη της απόπειρας δολοφονίας κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι.
Στη συγκεκριμένη βιογραφία γίνεται προσπάθεια να αποδοθεί η σκέψη του πολιτικού χωρίς τις διάφορες ιδεολογικές παραμορφώσεις και στρεβλώσεις που επικρατούν, έξω από έναν ορισμένο ρομαντισμό που τον περιβάλλει.
Ο Ίων Δραγούμης παραμένει ο πρώτος Έλληνας διανοούμενος τέτοιου διαμετρήματος που έθετε με σοβαρούς και επεξεργασμένους όρους το μέγα ερώτημα: πώς ένα μικρό έθνος της Γηραιάς Ηπείρου μπορεί να γίνει και να είναι ένας ισότιμος συνομιλητής των ευρωπαϊκών κέντρων. […] Χάρη στη μελέτη του Μάζη […] ο Ίων Δραγούμης ζει για ακόμα μια φορά. Κυρίως όμως θεωρώ ότι αποκαθίσταται ανάμεσα στους μείζονες Έλληνες διανοούμενους των αρχών του 20ού αιώνα, πέρα από μύθους, είτε αγιοποίησής του είτε καταδίκης του στο μαύρο σκοτάδι της λήθης. Διότι τα πρόσωπα και οι κοσμοθεωρήσεις τους μπορεί ασφαλώς μέσα στην ελεύθερη αγορά ιδεών να εργαλειοποιούνται πολιτικά κατά το δοκούν, από τη μια ή την άλλη πλευρά, αλλά ένα από τα καθήκοντα της ψύχραιμης ιστοριογραφίας είναι να παλεύουν να τα ξαναφέρουν μπροστά μας στη σχετικότητα της εποχής κατά την οποία έζησαν και στοχάστηκαν.
Από τον πρόλογο του Δημήτρη Σωτηρόπουλου