Πολιτειακές και εθνικές αναλύσεις
Σε αυτή τη δεύτερη έκδοση με επιλογές διαλέξεων και κειμένων του καθηγητή Πολιτειολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Δημήτριου Βεζανή, παρουσιάζονται αναλύσεις των ιδεών του μεγάλου φιλοσόφου Αριστοτέλη, όπως αυτές διατυπώθηκαν στο εξαίρετο έργο του με τον τίτλο «Πολιτικά».
Αναλύονται επίσης η δημοκρατία ως πολίτευμα και παρουσιάζονται οι αδυναμίες της και οι τρεις βασικοί της εχθροί. Εξαιρετικά σημαντικός είναι όμως και ο λόγος που εκφώνησε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το 1956, ανήμερα της εορτής των Τριών Ιεραρχών με θέμα την Θρησκεία και το Έθνος. Στον λόγο αυτό εξετάζεται το γιατί η θρησκευτική πίστη και η πίστη στο έθνος μπορούν να συνυπάρχουν, χωρίς η μία να αντιμάχεται την άλλη.
Η αιώνια νεότης των Ελλήνων
Περί διακρίσεως και σχέσεων μεταξύ «Νομικού» και «Νομοθετικού» ορισμού και χαρακτηρισμού
Η διοικητική μας οργάνωσις
Η κρίσις του δημοκρατισμού
Θρησκεία και Έθνος
Η περί διακρίσεως των εξουσιών του Αριστοτέλους
Πολιτικές ιδεολογίες
Γραμμένη μέσα από μια διεθνή προοπτική και εκτεινόμενη από τις παραδοσιακές ιδεολογίες του 19ου αιώνα, όπως ο φιλελευθερισμός, ο συντηρητισμός και ο σοσιαλισμός μέχρι τις πιο σύγχρονες όπως ο φεμινισμός, ο οικολογισμός και το πολιτικό Ισλάμ, προσφέρει μια σαφή έκθεση τόσο της ιστορικής εξέλιξης κάθε ιδεολογίας, όσο και του αντίκτυπου που είχε η καθεμία από αυτές στα σύγχρονα πολιτικά κινήματα, κόμματα και στις σύγχρονες διακυβερνήσεις. Υπογραμμίζονται οι ξεχωριστές ιδέες και αξίες των διαφόρων ιδεολογιών, μαζί με τις ανταγωνιστικές, και ορισμένες φορές αλληλοσυγκρουόμενες παραδόσεις που έχουν δημιουργήσει.
Αυτή η νέα έκδοση περιλαμβάνει νέα πλαίσια, στα οποία αναλύονται οι βασικές αντιθέσεις μέσα στους κόλπους κάθε ιδεολογίας. Επίσης αξιολογεί τις προοπτικές των ιδεολογιών στον 21° αιώνα, ενώ εστιάζει στον αντίκτυπο που δημιουργείται για την πολιτική ιδεολογία και τις βασικές ιδεολογικές παραδόσεις από εξελίξεις όπως η παγκοσμιοποίηση, η πρόοδος της μετανεωτερικότητας και των “μετα-ισμών”, καθώς και οι μεταβολές στην παγκόσμια τάξη, συμπεριλαμβανομένης και της εμφάνισης της παγκόσμιας τρομοκρατίας. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
Περιεχόμενα
Εισαγωγή: Κατανοώντας την ιδεολογία
Φιλελευθερισμός
Συντηρητισμός
Σοσιαλισμός
Εθνικισμός
Αναρχισμός
Φασισμός
Φεμινισμός
Οικολογισμός
Θρησκευτικός φονταμενταλισμός
Επίλογος: Ιδεολογία χωρίς τέλος;
Πώς η Γερμανία κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Τουρκίας
Το παρόν βιβλίο, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1916, κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μόλις έξι χρόνια πριν την Μικρασιατική Καταστροφή. Ο συγγραφέας ως Διευθυντής Γραφείου Τύπου της Υπάτης Αρμοστείας Σμύρνης, γνώστης των γεγονότων από πρώτο χέρι, παρουσιάζει αναλυτικά τον σκοτεινό ρόλο της Γερμανίας στην ενίσχυση τόσο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και αργότερα των Νεοτούρκων με σκοπό τον αφανισμό του ελληνικού στοιχείου από τα τότε εδάφη της τουρκικής επικράτειας. Η καταγραφή των γεγονότων ξεκινάει από το 1867, όταν οι Γερμανοί ιδρύουν γερμανικά σχολεία και τράπεζες στην Τουρκία, συνεχίζεται με τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση του τουρκικού στρατού από Γερμανούς στρατιωτικούς κατά την διάρκεια των Ελληνοτουρκικών Πόλεμων του 1897 και του 1912 για να φτάσει ως τους διωγμούς του ελληνικού πληθυσμού στην Μικρά Ασία και την Θράκη από τους Τούρκους –με την συνδρομή των Γερμανών– κατά το διάστημα 1914-1916.
«Τόν Τοῦρκον, τόν ὁποῖον ἐδίδαξεν ὁ Γερμανός στρατηγός πῶς νά μάχεται στρατηγικώτερον. Ἀλλά μήπως ἠρκέσθησαν οἱ Γερμανοί μόνον εἰς τήν ἐκπαίδευσιν τοῦ Τούρκου; Μήπως αὐτοί δέν τοῦ ἐχορήγησαν τά ὅπλα Μάουζερ καί τά τηλεβόλα Κρούπ, μέ τά ὁποῖα μᾶς ἐπῆραν, κατά τό 1897, τόν Θεσσαλικόν κάμπον καί μᾶς ἐπαρουσίασαν ταπεινούς καί ἐλεεινούς εἰς τόν κόσμον; Μήπως ὁ Ἐτέμ πασσᾶς δέν καθωδηγεῖτο μέ τά Γερμανικά σχέδια καί ὁ ἠρωϊκός μᾶς στόλος, κατά τό 1912, δέν ἐναυμάχησε μέ Τουρκικά πλοῖα, γερμανικῆς προελεύσεως; Ὄχι μόνον νοῦν τούς ἔδωσαν οἱ Γερμανοί ἀλλά καί ὅπλα».
Ρουμπαγιάτ – Ομάρ Καγιάμ
Τα Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ έχουν ύφος διδακτικό και συμβουλευτικό και προτρέπουν τον άνθρωπο να ζει τη στιγμή, δίχως να νοιάζεται για το χθες και το αύριο και τα όσα επιτάσσει η θρησκεία. Πρόκειται για φιλοσοφία της ζωής σε τετράστιχα, μια φιλοσοφία που υμνεί τις ηδονές, τη γυναίκα και τον έρωτα, καθώς και το ποτό της λησμονιάς, τον κόκκινο οίνο. Προς επίρρωση των όσων αναφέρθηκαν, ο στίχος αυτός ίσως είναι ο πλέον αντιπροσωπευτικός της αντίληψης του Καγιάμ για τη ζωή: «Ζήσε το σήμερα αν είσαι λογικός / Ποιος ξέρει αύριο αν θα ‘σαι ζωντανός».
Ο Γκιιάτ αντ-Ντιν Αμπούλ-Φατχ Ουμάρ ιμπν Ιμπραχίμ αλ-Χαγιάμ Νισαπουρί, περισσότερο γνωστός ως Ομάρ Καγιάμ ήταν Πέρσης πολυμαθής, φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος και ποιητής. Είναι ο συγγραφέας του πιο ολοκληρωμένου -πριν τον 19ο αιώνα- βιβλίου Άλγεβρας. Γεννήθηκε το 1021 μ.Χ στο Νισαπούρ και πέθανε στην ίδια πόλητο 1122μ.Χ. Ο Ομάρ Καγιάμ ήταν εξαίρετικος μαθηματικός, φυσικός, αστρολόγος, γιατρός και φιλόσοφος. Έγινε γνωστός στη Δύση τον 18ο αιώνα, όταν ο Έντουρντ Φίτζεραλντ μετέφρασε τα Ρουμπαγιάτ, που σημαίνει τετράστιχα στα περσικά, το 1859.
Στα μυστικά του βάλτου
Η υπόθεση εκτυλίσσεται το 1907, όταν ο Μακεδονικός Αγώνας βρίσκεται στο απόγειό του και οι Έλληνες μακεδονομάχοι, καπετάν Άγρας και καπετάν Νικηφόρος, έχουν εξασφαλίσει σημαντικές επιτυχίες με τις οποίες υποστηρίζονται οι διωκόμενοι ελληνικοί πληθυσμοί. Όμως, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες αποδεικνύονται βίαιοι και σκληροί αντίπαλοι, και οι ηρωικοί Έλληνες αγωνιστές, προερχόμενοι από την ελεύθερη Ελλάδα, μαζί με τους ντόπιους πρέπει να συνεχίσουν να μάχονται για να αντεπεξέλθουν σε έναν δύσκολο και άνισο αγώνα. Μέσα σε αυτά τα ιστορικά γεγονότα και δίπλα στα πραγματικά ιστορικά πρόσωπα μπλέκονται και οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες – κυρίως τα παιδιά, ο Αποστόλης και το τρυφερό «Βουλγαράκι», ο Γιωβάν. Η ιστορία, λοιπόν, και η διαπαιδαγώγηση σε υψηλά ιδανικά –της φιλοπατρίας, του θάρρους, της φιλαλήθειας και της αξιοπρέπειας– αλλά και η κατανόηση της ανθρώπινης φύσης αποτελούν τον καμβά του ξεχωριστού αυτού ιστορικού μυθιστορήματος, που εκδόθηκε το 1937.
Στο μυαλό του Βλαντιμίρ Πούτιν
Περιεχόμενα
Εισαγωγή: Ο Πούτιν και η φιλοσοφία
Ι. Σοβιέτ πριν από οτιδήποτε άλλο
II. Ο Καντ, ο Μέγας Πέτρος και η φιλοσοφία του Τζούντο
III. Η πρώτη φιλοσοφική αγάπη του προέδρου
IV. Η συντηρητική στροφή
V. Η Ρωσική οδός
VI. Το ευρασιατικό όνειρο
VII. Ο Ντοστογιέφσκι και ο Μπερντιάεφ δεν είναι πραγματικοί φίλοι
VIII. Ποια αυτοκρατορία
IX. Μια ιδεολογία για την Ευρώπη και τον κόσμο
Στοχασμοί, πάνω σε ένα ξεχασμένο κείμενο του Μάρτιν Χάιντεγκερ
Γιατί, όπως και με τη βασιλική δρυ, καθώς ξεδιπλώνεται η ζωή μας, χρειάζεται χρόνος, αντοχή και αργός ρυθμός για να πετύχουμε, μια και στόχος και πρόκληση είναι πάντα τα ουράνια και τελικός προορισμός μας το εκεί ψηλά, απ’ όπου κρατά η γενιά μας, πατώντας όμως στέρεα και απλώνοντας ταυτόχρονα πλατιά και βαθιά τις ρίζες μας στη μάνα γη («Γης παις ειμί και ουρανού αστερόεντος, αυτάρ εμοί γένος ουράνιον», Ορφικά).
Συνέντευξη με τον Πούτιν
Ο πολυβραβευμένος Αμερικανός σκηνοθέτης Όλιβερ Στόουν είναι ο μοναδικός άνθρωπος που, για πρώτη φορά στα χρονικά, κατάφερε να εξασφαλίσει ό,τι επιδίωκαν για χρόνια δημοσιογράφοι και ειδησεογραφικά πρακτορεία απ’ όλο τον κόσμο: εκτεταμένη πρόσβαση στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν.
Το βιβλίο “Συνέντευξη με τον Πούτιν” είναι το απάνθισμα των συναντήσεων Πούτιν και Στόουν σ’ ένα διάστημα δύο ετών, από τον Ιούλιο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2017. Είναι η πρώτη φορά που ο Ρώσος ηγέτης μιλά τόσο αποκαλυπτικά -και τόσο πολύ- μ’ έναν “Δυτικό”, εκθέτοντας στο παγκόσμιο κοινό τις απόψεις του και την οπτική του για τα πράγματα.
Κανένα θέμα δεν μένει άθικτο σ’ αυτές τις συνεντεύξεις. Με την ενθάρρυνση του Στόουν, ο Πούτιν μιλά για όλα: τις σχέσεις της Ρωσίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις φήμες για παρέμβαση της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, αλλά και την ανάμειξή της στις εμπόλεμες ζώνες στη Συρία και την Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος ανατρέχει στην περίοδο της ανόδου του στην εξουσία και αναφέρεται λεπτομερώς στη σχέση του με τους Αμερικανούς προέδρους Κλίντον, Μπους, Ομπάμα και Τραμπ. Ο προσωπικός και τολμηρός τόνος της συζήτησης μοιάζει ενίοτε σουρεαλιστικός, ξαφνιάζοντας ανέλπιστα τον αναγνώστη, προκαλώντας τη σκέψη του και όλα όσα θεωρεί δεδομένα για τη διεθνή πολιτική σκηνή.
Συντηρητισμός – Ιστορικό περιεχόμενο και παρακμή
Περιεχόμενα
Ι. Η έννοια του συντηρητισμού
1. Ο συντηρητισμός στο κοινωνικοπολιτικό και πνευματικό φάσμα των νεότερων χρόνων
2. Ο “συντηρητισμός” ως σύγχρονο πολιτικό σύνθημα
II. Το κοινωνικοϊστορικό περιεχόμενο και το σχήμα της σκέψης του αντιαπολυταρχικού συντηρητισμού
1. Προοπτικές
2. Η αντίληψη περί δικαίου της societas civilis και η σύγχρονη έννοια της κυριαρχικής εξουσίας με φόντο την κοσμοθεωρία της
3. Ο αγώνας της societas civilis κατά της σύγχρονης κυριαρχικής εξουσίας
α. Οι ευγενείς, το κράτος και οι αμφιρρέπειες του συντηρητισμού
β. Νόμιμη και μη νόμιμη απολυταρχία
γ. Το δικαίωμα της αντίστασης και ο συντηρητικός ακτιβισμός
δ. Ο κοινωνικοπολιτικός χαρακτήρας του συστήματος των τάξεων
4. Κεντρικά ιδεολογικά μοτίβα του αντιαπολυταρχικού συντηρητισμού
α. Προοπτικές και εννοιολογική ιστορία της “συντήρησης”
β. Η πρωτοκαθεδρία της αυτοφυούς societas έναντι της κυβερνητικής εξουσίας και η θεωρία του συμβολαίου της (όψιμης) Σχολαστικής
γ. Η ενότητα ηθικής και πολιτικής και ο κρατικός λόγος
δ. Η ύβρις του αυτόνομου Λόγου και η επίκληση της παράδοσης και της ιστορίας
ε. Η ομάδα, τα άτομα και η παγκόσμια τάξη
στ. Πρώιμη κριτική του σύγχρονου κράτους και της καπιταλιστικής οικονομίας
5. Ιδιαιτερότητες της αγγλικής εξέλιξης από τη σκοπιά του ανταγωνισμού μεταξύ της παραδοσιακής αντίληψης περί δικαίου και της σύγχρονης ιδέας της κυριαρχικής εξουσίας
III. Ο αντεπαναστατικός συντηρητισμός και η αναδιατύπωση της αντίληψης περί δικαίου της societas civilis μετά το 1789
1. Προοπτικές
2. Η συνείδηση της συνέχειας στους συντηρητικούς ή η επανάσταση ως συνέχιση της απολυταρχίας
3. Δίκαιο, κυριαρχική εξουσία και κρατική ισχύς στη συντηρητική σκέψη μετά το 1789
α. Η απόρριψη της κατασκευασιμότητας του δικαίου και οι συνεπαγωγές της
β. Η απόρριψη της ιδέας της σύγχρονης κυριαρχικής εξουσίας
και το ζήτημα του χωρισμού των εξουσιών
γ. Οι αρμοδιότητες και τα όρια της βασιλικής ή κρατικής εξουσίας
δ. Αντίδραση και δικτατορία
4. Η ιδέα της societas civilis στον αγώνα κατά του σύγχρονου κράτους
α. Οι συντηρητικές έννοιες του κράτους και της κοινωνίας. Η ενότητα ηθικής και πολιτικής και η απόρριψη του κρατικού λόγου
β. Η συντηρητική ιδέα του έθνους
5. Συντηρητισμός και φιλελευθερισμός
α. Η συντηρητική αξιολόγηση του φιλελευθερισμού και των δυνατοτήτων μιας συμμαχίας μαζί του
β. Το αγγλικό πρότυπο: Αλλαγές και αμφισημίες στην αξιολόγησή του
6. Οι κοσμοθεωρητικές παρεκτάσεις της μονιστικής αντίληψης για το κράτος και την κοινωνία
α. Θεολογικά
β. Ανθρωπολογικά
γ. Ιστοριοφιλοσοφικά
7. Συντηρητική κριτική του καπιταλισμού και του πολιτισμού
α. Πολιτική και οικονομία. Η έννοια της ιδιοκτησίας και η επιρρέπεια του καπιταλισμού σε κρίσεις
β. Η ανθρωπολογική και πολιτιστική πτυχή
8. Ο συντηρητισμός, οι διανοούμενοί του και οι ιδέες του Διαφωτισμού
IV. Η διάλυση του συντηρητισμού και η διανομή της κληρονομιάς του
1. Η αφομοίωση των ευγενών από την κοινωνία και η αποδέσμευση των συντηρητικών από το ιδανικό της societas civilis
α. Η εξέλιξη στη Γαλλία
β. Η εξέλιξη στην Αγγλία
γ. Η εξέλιξη στη Γερμανία
δ. Η απορρόφηση του συντηρητισμού από τον φιλελευθερισμό ενόψει του σοσιαλιστικού κινδύνου
2. Οι συντηρητικοί και η κοινωνική πολιτική κατά τον 19ο αιώνα
3. Η αισθητικοποίηση και η διαφορετική ερμηνεία μοτίβων της συντηρητικής σκέψης σε πολιτικά κινήματα διανουμένων
α. Προοπτικές
β. Άγγλοι πρόδρομοι
γ. Action Francaise
δ. “Συντηρητική επανάσταση”
4. Η διάσπαρτη κληρονομιά του συντηρητισμού
α. Η συντεχνιακή ιδέα
β. Η κριτική του πολιτισμού και η “αριστερά”
γ. Η δικτατορία και η “δεξιά”
5. Τελική παρατήρηση
Κατάλογος των αναφερόμενων βιβλίων
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων
Ευρετήριο εννοιών
Σχετικά με τα τρία είδη της νομικής σκέψης
“Η μελέτη για τα τρία είδη της νομικής σκέψης αποτελεί στην σμιτιανή εργογραφία πράγματι την ισχυρότερη ένδειξη όχι μιας καμπής, αλλά ενός διλήμματος και ενός αδιεξόδου για τον συγγραφέα της. Ο Schmitt αναζητά στη σκέψη της συγκεκριμένης τάξης, που πρωτοκαθιερώνει εδώ, μια σύνθεση εγελειανού τύπου, που υπερβαίνει τον θετικισμό ως άθροισμα των αρνητικών στοιχείων της δεοντοκρατίας και της αποφασιοκρατίας, αναζητά δηλαδή μια θετικότητα με νομικοπολιτική ισχύ χωρίς τυχαίες ανάλογα με τη στιγμή αποφάσεις.” (από την Εισαγωγή του Χ. Παπαχαραλάμπους)
