Η ελληνική βασιλεία ως εθνική ιδέα
Ὁ Παῦλος Καρολίδης στὸν λόγο αὐτὸν ποὺ ἐκφώνησε τὸ 1916 στὴν ὀνομαστικὴ γιορτὴ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου τοῦ Στρατηλάτη, στέκεται μακρὰν τοῦ θεσμοῦ τῆς βασιλείας καὶ ἀναλύει τὴν ἱστορία αὐτῆς ὡς ἑλληνικῆς παράδοσης, ὡς ἑλληνικοῦ προτύπου καὶ ἑλληνικῆς ἰδέας ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα, μὲ ἀποκορύφωμα τὸν Μέγα Ἀλέξανδρο, ὡς καὶ τὶς ἔνδοξες μέρες τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας μας μέχρι τὸν ἔνδοξο θάνατο τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ἐμβαθύνει ἐπίσης σὲ ἔννοιες τῆς ἱστορίας τῆς Ρώμης, ὅπως ὁ αὐτοκράτωρ, καὶ μιλᾶ γιὰ τὴ βασιλεία πέραν τοῦ δυτικοῦ προτύπου.
Η ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων
«Ελλιπής έρευνα της αρχαίας ιστορίας σας και πολιτικές σκοπιμότητες διαμόρφωσαν τη θεωρία ότι η Μακεδονία δεν ήταν ποτέ ελληνική χώρα ούτε οι Μακεδόνες γνήσιοι Έλληνες. Μέσω της διδασκαλίας αυτής αφενός μεν στερούσαν από την ελληνική ιστορία πράξεις ενδοξότατες και σπουδαιότατες για ολόκληρη σχεδόν την ανθρωπότητα, αφού αυτές λέγονταν ότι κατορθώθηκαν όχι από Έλληνες αλλά από αλλοφύλους, αφετέρου δε στερούσαν και από εσάς το θάρρος να εξακολουθείτε να αγωνίζεστε με όλη σας τη δύναμη υπέρ της ένδοξής σας χώρας. Γνώριζαν δηλαδή ότι αμέσως μόλις θα γεννιόταν στις ψυχές σας αμφιβολία για το δίκαιο των αγώνων τους οποίους διεξάγετε, θα απείχατε από αυτούς αρνούμενοι να λάβετε ό,τι δεν θα σας ανήκε σύμφωνα με το δίκαιο. […] Στα όσα ακολουθούν, διαψεύδεται ως εντελώς ασύστατη αυτή η θεωρία που διαμορφώθηκε, και μέσω της γλώσσας και πολλών ιστορικών μαρτυριών καταδεικνύεται ως ηλίου φαεινότερο ότι οι Μακεδόνες εξαρχής ανήκαν στους πιο γνήσιους Έλληνες. Έτσι, αφού διαλυθεί η πλάνη, μπορείτε να εξακολουθείτε τον ιερό αγώνα υπέρ πίστεως και πατρίδος, απολύτως πεπεισμένοι ότι ο αγώνας σας αφορά και θα αφορά όχι την αρπαγή ξένων πραγμάτων αλλά τη διάσωση του πιο πολύτιμου πράγματος των ανθρώπων».
Η ερωτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΑΝ τον ερωτισμό με απλότητα και φυσικότητα σαν κάτι αυτονόητο, πράγμα που σε μας σήμερα φαίνεται σχεδόν αδιανόητο. Όπως η λέξη “αμαρτία” είναι ξένη στη γλώσσα των Ελλήνων, έτσι και η ηθικότητά τους ήξερε μόνο την αδικία, την παρανομία και το έγκλημα. Σε κάθε περίπτωση, καθένας είχε το δικαίωμα να διαθέτει το σώμα του όπως ήθελε.
Η ήττα του Μουσολίνι στο ύψωμα 731
Το Ύψωμα 731 ήταν το σκηνικό μιας από τις αγριότερες μάχες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου στην Αλβανία, την οποία παρακολούθησε διά ζώσης και ο ίδιος ο Μουσολίνι. Στις 9 Μαρτίου 1941 οι Ιταλοί εξαπέλυσαν την ανοιξιάτικη επίθεσή τους, με σκοπό να βάλουν τέλος στις επί τέσσερις μήνες ταπεινωτικές υποχωρήσεις του στρατού τους. Στόχος ήταν δύο παράλληλες πεδιάδες όπου έστεκε το Ύψωμα 731, το οποίο και έπρεπε να καταλάβουν από τους Έλληνες πάση θυσία.
Το VIII ιταλικό Σώμα Στρατού, μέρος της 11ης Στρατιάς του Τζελόζο, είχε την αποστολή να καταλάβει το ύψωμα, ανοίγοντας την επίθεση με την 38η Μεραρχία Πεζικού «Πούλιε». Απέναντί τους βρισκόταν η Ελληνική 1η Μεραρχία του Β΄ Σώματος Στρατού, με την 4η και 6η Μεραρχία στα πλάγια.
Επί δεκαεπτά ημέρες, ύστερα από σφοδρό φραγμό πυρός του πυροβολικού, αποτέλεσμα του οποίου ήταν να μειωθεί το ύψος του λόφου κατά έξι μέτρα, οι Ιταλοί ρίχτηκαν με γενναιότητα στους Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι τους αναχαίτισαν προκαλώντας τους τρομακτικές απώλειες. Δόθηκαν μάχες σώμα με σώμα με ξιφολόγχες και οι Έλληνες κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους.
Ο Μουσολίνι ήθελε τη νίκη για να εντυπωσιάσει τον Φύρερ. Αντ’ αυτού η αιματηρή πανωλεθρία του Υψώματος 731 έπαιξε τον ρόλο της στην απόφαση του Χίτλερ να αναβάλει την εισβολή στη Ρωσία κατά τέσσερις εβδομάδες τουλάχιστον, καθυστέρηση που, μαζί με άλλους παράγοντες, συνέβαλε ώστε να του στοιχίσει τελικά την έκβαση του πολέμου
Η ιστορία του φασισμού
Προλογικό σημείωμα στην ελληνική έκδοση
Εικόνες
Πίνακες
Πρόλογος
Εισαγωγή: Φασισμός: Ένας ορισμός Λειτουργίας
Μέρος πρώτο: Ιστορία
1. Ο Πολιτισμικός Μετασχηματισμός του Fin de Siecle
2. Ο Ριζοσπαστικός και Αυταρχικός Εθνικισμός στην Ευρώπη του ύστερου 19ου αιώνα
3. Οι συνέπειες του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου
4. Η άνοδος του Ιταλικού Φασισμού 1919-1929
5. Η ανάπτυξη του μη Φασιστικού Αυταρχισμού στη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη, 1919-1929
6. Ο Γερμανικός Εθνικοσοσιαλισμός
7. Ο Μετασχηματισμός του Ιταλικού Φασισμού, 1929-1939
8. Οι Τέσσερις Κύριες Παραλλαγές του Φασισμού
9. Τα Μικρότερα Κινήματα
10. Φασισμός έξω από την Ευρώπη;
11. Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Αποκορύφωση και Καταστροφή του Φασισμού
Μέρος δεύτερο: Ερμηνεία
12. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις του Φασισμού
13. Μια Γενική Κατηγορία του Φασισμού
14. Φασισμός και Εκμοντερνισμός
15. Στοιχεία μιας Αναδρομικής Θεωρίας του Φασισμού
Επίλογος: Νεοφασισμός: ο Φασισμός του Μέλλοντός μας
Βιβλιογραφία
Η ιστορία των σταυροφοριών (τρίτομο)
Οι σταυροφορίες βρίσκονται στο επίκεντρο της Μεσαιωνικής Ιστορίας είτε τις θεωρούμε τη συγκλονιστικότερη και κατ’ εξοχήν ρομαντική χριστιανική περιπέτεια είτε την τελευταία από τις βαρβαρικές επιδρομές. Πριν αρχίσουν οι σταυροφορίες, το κέντρο του πολιτισμού μας βρισκόταν στο Βυζάντιο και στις χώρες του Αραβικού Χαλιφάτου. Πριν σβήσουν, η ηγεμονία του πολιτισμού είχε περάσει στη Δυτική Ευρώπη. Από τη μεταβίβαση αυτή γεννήθηκε η νεότερη Ιστορία. Για να καταλάβουμε ξεκάθαρα όμως αυτό το ζήτημα, πρέπει να κατανοήσουμε όχι μόνο τις εκάστοτε συνθήκες στη Δυτική Ευρώπη που οδήγησαν στη σταυροφορική παρόρμηση, αλλά – ίσως ακόμη περισσότερο – τις περιστάσεις στην Ανατολή που άνοιξαν το δρόμο στους Σταυροφόρους και ευνόησαν την προέλαση και την αποχώρησή τους. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας όσα συνέβαιναν από τον Ατλαντικό ως τη Μογγολία. Αν δούμε την ιστορία από την πλευρά μόνο των Φράγκων ή μόνο των Αράβων ή ακόμη μόνο από την πλευρά των κυριότερων θυμάτων τους, των χριστιανών της Ανατολής, η σημασία τους θα μας διαφύγει. Γιατί, όπως συμπεραίνει ο Γίββων, η Ιστορία των Σταυροφοριών υπήρξε η Ιστορία μιας Παγκόσμιας Διαμάχης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Α’ Τόμος
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣΥΝΗΣ
ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ
Η ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ
Β’ Τόμος
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΤΟ ΖΕΝΙΘ
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ
Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
Γ’ Τόμος
Η ΤΡΙΤΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ
ΠΑΡΑΣΤΡΑΤΗΜΕΝΕΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΟΙ ΜΟΓΓΟΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΜΕΛΟΥΚΟΙ
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΥΤΡΕΜΕΡ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η κάθοδος των Ρώσων – Εισαγωγή στον κόσμο των Σλάβων
Ἀπὸ τὸν 7ο ὡς τὸν 10ο αἰῶνα, κατὰ τίς μεγάλες σκανδιναβικὲς μεταναστεύσεις, οἱ Βίκινγκς εἰσέβαλαν στὸν χῶρο ὅπου κατοικοῦσαν οἱ Σλάβοι καὶ ἵδρυσαν δύο πολιτικὰ κέντρα, τὸ ἕνα στὸ Νόβγκοροντ καὶ τὸ ἄλλο στὸ Κίεβο. Τὸ 860 ἕνας Βίκινγκ ἡγεμόνας ἵδρυσε ἕνα κράτος μὲ πρωτεύουσα τὸ Νόβγκοροντ. Τὸ 882, ὁ διάδοχός του Ὀλὲγκ κατέλαβε τὸ Κίεβο καὶ ἐγκατέστησε ἐκεῖ τὴν πρωτεύουσά του. Ἀπὸ αὐτὴ τὴ βάση, ὁ μικτὸς σκανδιναβοσλαβικὸς πληθυσμὸς (γνωστὸς καὶ μὲ τὴν ὀνομασία Ρὼς) ἐπιχείρησε ἀρκετὲς ἐκστρατεῖες ἐναντίον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Στὴν ἀρχή, ἡ κυρίαρχη ὁμάδα ἦταν ἡ σκανδιναβική, ἀλλὰ μέχρι τὰ μέσα τοῦ αἰῶνος ἐκσλαβίσθηκε. ὁ Σβιατοσλάβος Α’ τοῦ Κιέβου ἦταν ὁ πρῶτος ἡγεμόνας τῶν Ρὼς μὲ σλαβικὸ ὄνομα. Ἄφ΄ ὅτου, περὶ τὸ 988 ἕνας Ρῶσος ἡγεμόνας ὀνομαζόμενος Βλαδίμηρος προσηλυτίσθηκε στὸν Χριστιανισμό οἱ Σλάβοι τῆς Ρωσίας ἔγιναν ἕνα εἶδος πολιτιστικοῦ κληρονόμου τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ, υἱοθετῶντας τὴ θρησκεία, τὴ θεολογία, κάποιες κοινωνικὲς δομὲς καὶ τὰ κείμενα τῶν Βυζαντινῶν. Ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία, ἡ ὁποία τὴν περίοδο τῆς ἀκμῆς της ἐκτεινόταν ἀπὸ τὸν Εὐφράτη ὡς τὴν Ἱσπανία καὶ ἀπὸ τὸν Νεῖλο ὡς τὸν Δούναβη, χρησιμοποίησε ἕνα καλὰ μελετημένο διπλωματικὸ σχέδιο στὴν περίπτωση τῶν Σλάβων γιὰ νὰ τοὺς προσεγγίσει, νὰ τοὺς ὑποτάξει (ὄχι μόνο πολιτικὰ ἀλλὰ καὶ πολιτισμικὰ) καὶ νὰ τοὺς ἀφομοιώσει ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο. Καί μιὰ αὐτοκρατορία διακρίνεται ἀπὸ ἕνα ἐθνικὸ κράτος, ἀφοῦ ἡ πρώτη ἐπιδιώκει τὴν «ἐνσωμάτωση λαῶν στὸν πολυεθνικὸ αὐτοκρατορικὸ κορμό», ἐνῶ τὸ δεύτερο ἐπιζητά τὴν «ἐξαφάνιση ὁποιασδήποτε ἰδιαιτερότητος». Ἡ ρωσικὴ θρησκεία, ἡ τέχνη, ἡ φιλοσοφία, ἀκόμη καὶ αὐτὴ ἡ λογοτεχνία (π.χ. τὰ ἔργα τοῦ Τσέχωφ ἢ τοῦ Ντοστογιέφσκυ), εἶναι βαθιὰ ἐπηρεασμένα ἀπὸ τὸν βυζαντινὸ πολιτισμό. Αὐτὴ ἡ αἴσθηση τῆς βυζαντινῆς διακριτότητας (ἢ καλύτερα ἰδιαιτερότητας) ἐντυπώθηκε ἐπίσης ἐπάνω στὸν ἴδιο τὸν σλαβικὸ πολιτισμὸ ἕως σήμερα. Οἱ Ρῶσοι, μάλιστα, ἔνιωθαν τόσο ἔντονα αὐτὴ τὴν πολιτιστικὴ σύνδεση μὲ τὴ μεγάλη αὐτοκρατορία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὥστε χωρὶς δεύτερη σκέψη θεώρησαν τοὺς ἑαυτούς τους κληρονόμους τοῦ Βυζαντίου, ὅταν αὐτὸ κατέρρευσε τὸν Μάϊο τοῦ 1453. Οἱ ἴδιοι οἱ Ρῶσοι ἡγεμόνες ὑἱοθέτησαν τὸν τίτλο «Καῖσαρ», τίτλος ποὺ ἀποδιδόταν στοὺς Ρωμαίους καὶ τοὺς Βυζαντινοὺς αὐτοκράτορες καὶ ἀπεκλήθησαν Τσάροι. Ἐτσι ἐνέταξαν τοὺς ἑαυτούς τους σὲ μιὰ πολιτισμικὴ καὶ ἱστορικὴ τροχιὰ ἡ ὁποία ἄρχισε μὲ τὴ Ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία.
Η καταγωγή του Ισραήλ – Μεταξύ εθνικισμού και σοσιαλισμού
Η καταγωγή του Ισραήλ επιχειρεί να ερμηνεύσει τους λόγους διαιώνισης της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, η οποία εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγάλα άλυτα ζητήματα τόσο για την περιοχή μας όσο και παγκοσμίως. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στα εβραϊκά τον Ιούλιο του 1995, και η γαλλική του μετάφραση, που πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή του ίδιου του συγγραφέα και στην οποία στηρίζεται η παρούσα έκδοση, κυκλοφόρησε στις αρχές του επόμενου έτους (1996). Ανάμεσα στις δύο εκδόσεις μεσολάβησε η δολοφονία του ισραηλινού πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, στις 4 Νοεμβρίου του 1995, αποκορύφωμα των ιδεολογικών και πολιτικών συγκρούσεων στο Ισραήλ, οι οποίες ακολούθησαν τις συμφωνίες με τους Παλαιστινίους, γνωστές ως οι Συμφωνίες του Όσλο, το 1993 και το 1995. Η συγγραφή του βιβλίου ολοκληρώθηκε λοιπόν εν μέσω αυτών των οξυμμένων αντιπαραθέσεων, όμως δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως προϊόν αποκλειστικά των εν λόγω περιστάσεων. Και τούτο διότι δεν συνιστά απλώς το αποτέλεσμα μακρόχρονης έρευνας και συστηματικής τεκμηρίωσης, αλλά και καταστάλαγμα της βιωμένης εμπειρίας του συγγραφέα: ένα είδος πικρού απολογισμού, ο οποίος διαπερνά σύνολο το επιστημονικό έργο του Ζέεβ Στέρνχελ.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σημείωση επί των πηγών
Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Σοσιαλισμός, εθνικισμός και εθνικοσοσιαλισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: Το πρωτείο του έθνους: Ο Aharon-David Gordon και το εννοιολογικό πλαίσιο της οικοδόμησης του έθνους
Η απαξίωση της διασποράς
Τι είναι το έθνος;
Εθνικισμός ή σοσιαλισμός: Διορθώνοντας τον άνθρωπο και το έθνος ή διορθώνοντας την κοινωνία;
Το δικαίωμα επί της γης: Η δύναμη της Ιστορίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: Η σοσιαλιστική εμπειρία
Η κληρονομιά της δεύτερης αλιγιά
Τα πρώτα σημάδια διολίσθησης προς τα δεξιά
Η διάλυση του Ποαλέι Τσιόν
Η ίδρυση της Αχντούτ Χααβόντα
Ο εργάτης ως παράγοντας της εθνικής αναγέννησης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: Ο σοσιαλισμός στην υπηρεσία του έθνους: Ο Berl Katznelson και ο κονστρουκτιβιστικός σοσιαλισμός
Μύθος και πραγματικότητα
Πρώτα το έθνος
Από τον σοσιαλιστικό παραγωγισμό στον εθνικοσοσιαλισμό
ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV: Ο σκοπός και τα μέσα: Η ιδεολογία του εργατικού κινήματος και η Χισταντρούτ
Τα θεμέλια της εξουσίας
Ο έλεγχος των κολλεκτίβων
Η διάλυση του Τάγματος Εργασίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ V: Η νίκη του εθνικοσοσιαλισμού: Από την τάξη στο έθνος
Τι είναι η τάξη;
Η συνεργασία με τη μεσαία τάξη
Ο αγώνας για την εργατική εκπαίδευση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI: Η δημοκρατία και η ισότητα σε δοκιμασία
Η ισχύς του μηχανισμού και η ένδεια του πνευματικού βίου
Ολιγαρχία και κομφορμισμός
Η αρχή της ισότητας και η εφαρμογή της
Η χρεοκοπία του μέτρου του οικογενειακού μισθού
Η πάλη των τάξεων στο εσωτερικό της Χισταντρούτ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Δύο τριακονταετίες: Από το εν εξελίξει στο συγκροτημένο κράτος
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ (Χρήστος Χατζηιωσήφ): Βίος και έργο του ιστορικού των πολιτικών ιδεών Ζέεβ Στέρνχελ (1935-2020)
Σημειώσεις
Γλωσσάριο
Ευρετήριο
Sternhell, Zeev
Συγγραφέας
Ο Ζέεβ Στέρνχελ γεννήθηκε στο Przemyl της Πολωνίας το 1935. Εβραϊκής καταγωγής, κατόρθωσε να επιβιώσει από τους ναζιστικούς διωγμούς με τη βοήθεια δύο καθολικών πολωνικών οικογενειών. Με τη λήξη του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, πήγε σε γαλλικό σχολείο και, όπως λέει ο ίδιος, ανακάλυψε με ενθουσιασμό τις αρχές της ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κοσμικού κράτους τις οποίες υπηρετούσε και μετέδιδε με πίστη και αφοσίωση η γαλλική δημόσια εκπαίδευση. Το 1951, σε ηλικία 16 ετών, μετανάστευσε στο Ισραήλ. Εργάστηκε σε κιμπούτς και σπούδασε ιστορία και πολιτικές επιστήμες στο εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Είναι καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ (έδρα Λεόν Μπλουμ). Ενεργό μέλος του ειρηνιστικού κινήματος στο Ισραήλ, ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης “Ειρήνη τώρα”, τακτικός αρθρογράφος της εφημερίδας Haaretz, έχει ταχθεί εναντίον της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ. Το 2008 τιμήθηκε μετο Κρατικό Βραβείο Πολιτικών Επιστημών του Ισραήλ, γεγονός που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις εθνικιστικών και ακροδεξιών κύκλων της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 25 Σεπτεμβρίου 2008 πληγώθηκε ελαφρά από έκρηξη παγιδευμένου μηχανισμού στο σπίτι του. Ο Στέρνχελ, ακούραστος μελετητής του έργου των κλασικών του Διαφωτισμού Βολταίρου, Μοντεσκιέ, Ρουσσώ και Καντ, υποστηρίζει ότι η ιστορία των τελευταίων τριών αιώνων σφραγίζεται από τη συνεχή διαμάχη των οπαδών και των εχθρών του Διαφωτισμού. Υπάρχουν δύο αντίθετοι τρόποι για να κατανοήσει κανείς τη νεωτερικότητα: αυτός που αναζητεί την ατομική ευτυχία, την ελευθερία, την πρόοδο, την ανεκτικότητα, κι εκείνος που εξυμνεί τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και τις αξίες της κοινότητας. Οι οπαδοί του Διαφωτισμού έχουν ως κοινό σκοπό την απελευθέρωση του ατόμου από τους καταναγκασμούς της ιστορίας και τα δεσμά της παράδοσης. Ο άνθρωπος, ως ορθολογικό ον, ελεύθερο και αυτόνομο, δεν έχει πλέον ανάγκη ούτε την ιστορία, ούτε τη θρησκεία, ούτε την κηδεμονία. Οι εχθροί του Διαφωτισμού, από τον Herber έως τον Huntington, εξυμνούν την ιστορία, την κουλτούρα, τη γλώσσα, στρέφονται εναντίον της ιδέας της αυτονομίας του ατόμου, εναντίον της καθολικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν η διαφωτισμένη νεωτερικότητα είναι εκείνη του φιλελευθερισμού που οδηγεί στη δημοκρατία, η άλλη νεωτερικότητα, που εμφανίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα, παίρνει τη μορφή της επαναστατικής, εθνικιστικής, κοινοτιστικής Δεξιάς, που είναι ορκισμένος εχθρός των οικουμενικών αξιών. Κυριότερα έργα του: – “Maurice Barres et le nationalisme francais”, 1972. – “La Droite revolutionnaire, 1885-1914. Les origines francaises du fascisme”, 1981. – “Ni droite ni gauche. L’ ideologie fasciste en France”, 1983. – “Naissance de l’ ideologie fasciste” (με τους Mario Sznajder και Maia Asheri), 1989. – “L’ Eternel Retour. Contre la democratie, l’ ideologie de la decadence” (επιμ.), 1994. – “Aux origines d’ Israel. Entre nationalisme et socialisme”, 1996.
Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης
Το χρονικό του Βιλλαρδουίνου παρουσιάζει διπλό ενδιαφέρον, από ιστορική και φιλολογική άποψη. Σαν μαρεσάλης της Ρωμανίας, ο Γοδεφρείδος είχε τη δυνατότητα να συμβουλευθεί όλα τα σχετικά με τη Σταυροφορία έγγραφα, και το γεγονός αυτό δίνει μια «επισημότητα» στο χρονικό του. Ο συγγραφέας δεν είναι ένας ιππότης «δεύτερης σειράς» όπως, για παράδειγμα, ο Ροβέρτος του Κλαρί, που κι αυτός καταγράφει τα γεγονότα της ίδιας εκστρατείας· είναι, αντίθετα, και παρών στην πρώτη σειρά της μάχης και των διαπραγματεύσεων, και επίσημος αξιωματούχος από τα χέρια του οποίου περνάνε τα έγγραφα τα σχετικά με οποιοδήποτε στρατιωτικό ή διοικητικό γεγονός. Παρ’ όλο ότι ο Βιλλαρδουίνος έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στα γεγονότα, και μάλιστα από τη δική μας οπτική γωνία ρόλο καθαρά εχθρικό, η διήγησή του χαρακτηρίζεται σε γενικές γραμμές σαν αξιόπιστη. Δεν πρέπει να νομιστεί φυσικά ότι μιλάμε για την επιστημονική αμεροληψία των σημερινών ιστορικών. Τον ΙΓ’ αιώνα η καταγραφή γεγονότων, ακόμα κι όταν ο συγγραφέας προβάλει την προσωπική του κρίση και προσπαθεί να ανιχνεύσει τα αίτια των γεγονότων, δεν έχει και πολλά κοινά γνωρίσματα μ’ αυτό που ονομάζουμε ιστορική συγγραφή σήμερα. Αλλά και ο σημερινός ιστορικός επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως τη μέθοδο που ακολουθεί, τον κοινωνικό του περίγυρο και τον τρόπο επιλογής των γεγονότων, που καθιστούν αδύνατη την απόλυτα αντικειμενική συγγραφή. Πόσο μάλλον λοιπόν ένας χρονικογράφος του Μεσαίωνα, που, εκτός από την κοινωνική του τοποθέτηση και ιδεολογία (ο Βιλλαρδουίνος ανήκε στην τάξη των ευγενών, και σ’ αυτούς απευθύνεται το έργο του), τις αρχές και τα ιδεώδη της εποχής του (τόλμη, ανδρεία, νομιμοφροσύνη, πίστη), ήταν επίσης και πρωταγωνιστής των γεγονότων τα οποία περιγράφει. Αυτό δεν τον εμποδίζει όμως να καταδικάσει τις θηριωδίες και την απληστία των συμπολεμιστών του. Έτσι, ενώ σε γενικές γραμμές αντιμετωπίζει εχθρικά τους Έλληνες αντιπάλους του και δεν του είναι δυνατόν να κατανοήσει την νοοτροπία τους, τόσο διαφορετική από τη δική του, η κρίση του απέναντι στους συμπατριώτες και συμπολεμιστές του είναι συνήθως και αυστηρή και έγκυρη: ενώ επαινεί, κάπως στερεότυπα, είν’ αλήθεια, την ανδρεία και την γενναιοφροσύνη των περισσότερων απ’ αυτούς, δεν διστάζει να κατακρίνει, με αυστηρό πολλές φορές τόνο, ακόμα και τους ισχυρότερους άρχοντες, όταν, κατά τη γνώμη του, αυτοί, είτε από λανθασμένες εκτιμήσεις, είτε από κάποιο ελάττωμα (συνήθως ηθικό κατά το Γοδεφρείδο) διαπράττουν κάτι που βρίσκεται έξω από τα «παραδεδεγμένα» της εποχής με αρνητικά για τη Σταυροφορία αποτελέσματα.
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Ι. Η τακτική του φεουδαρχικού στρατεύματος κατά τον ΙΓο αιώνα
ΙΙ. Ο συγγραφέας και το έργο του
ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΙ
1. Βιλλαρδουίνοι
2. Κόμητες Καμπανίας
3. Κόμητες Φλάνδρας και Αιννώ
4. Άγγελοι
5. Μονφερράτοι
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
Ι. Πρόσωπα
ΙΙ. Τόποι, εθνικότητες
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Η καταστροφή των ελληνικών βιβλιοθηκών – Λεηλάτησις της γνώσεως
Η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας αποτελούσε την μεγαλύτερη κιβωτό γνώσης του αρχαίου κόσμου. Εκεί βρισκόταν ολόκληρη η σοφία, ο πνευματικός θησαυρός, οι επιστήμες και πολλά έργα ανεκτίμητης αξίας. Δυστυχώς, οι επιδρομές των βαρβάρων κατέστρεψαν την βιβλιοθήκη, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Οι αναρίθμητοι πάπυροι, με τα χειρόγραφα μεγάλων σοφών, κατέγραφαν την πορεία του ανθρωπίνου πνεύματος. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι, από την αρχαία ελληνική γνώση σώθηκε μονάχα το 10%. Δηλαδή, από τις 160 τραγωδίες του Σοφοκλή έχουμε σήμερα μόνον τις επτά και αντιλαμβάνεται κανείς την μεγάλη απώλεια. Η τεράστια αυτή βιβλιοθήκη, που χάθηκε μέσα στις φλόγες, άφησε πίσω της ένα λαμπρό παρελθόν, ώστε να θυμίζει ό, τι ωραίο μπορεί να υπάρξει για τον άνθρωπο και λέγεται γνώση. Ό, τι απέμεινε από την μεγάλη εκείνη καταστροφή διδάσκεται σήμερα σε όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια του κόσμου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) ——————————————– Περιεχόμενα Περί βιβλίων πλήθους και βιβλιοθηκών κατασκευής Σκοπήσωμεν τας βίβλους των παλαιών. (“Βιβλιοθήκη”) Ο αφανισμός των Ελληνικών Βιβλιοθηκών Βιβλιοθήκη Αλεξανδρείας (Ειδική Παρένθεσις – Διευκρίνησις. “Ειδωλολάτραι” Εικών, Είδωλον – Νοηματική διαφορά) Βιβλιοθήκη Περγάμου Βιβλιοθήκη Εφέσου Βιβλιοθήκη Αντιοχείας Βιβλιοθήκη Αλικαρνασσού Η βιβλιοβριθής Ελλάς Ιδιωτικές Βιβλιοθήκες Βιβλιοθήκες επί των πλοίων Ελληνικά βιβλία στην Ρώμη Βιβλιοθήκαι Κωνσταντινουπόλεως 29 Μαΐου 1453 Από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννησι Τα Βιβλία της Ιατρικής Σήμερα. Εθνική Βιβλιοθήκη και άλλες Άπαντα είναι των Ελλήνων – Totum Graecorum est Ελληνική Μυθολογία και Παλαιά Διαθήκη Κατακλυσμός Ωγύγου Κατακλυσμός Δαρδάνου Κατακλυσμός Δευκαλίωνος Τα Εθνικά μας Ονόματα Επιστήμη και Πολιτική Ο ουρανός φθέγγεται ελληνιστί Και άλλες ομοιότητες Οι Έλληνες σοφοί, διδάσκαλοι της αληθείας Ο Όμηρος πεπαίδευκε την Οικουμένην Και οι άλλοι Έλληνες ποιηταί ομοίως Περί του “επτά” – 7 Ες έδαφος φέρειν Φανατισμός Αρπαγαί Καλλιτεχνημάτων Μιμηθήτε και μη καταστρέφετε Τι σημαίνει άγαλμα; ΚΑΤΑ ΕΛΛΗΝΩΝ Τα της βιαίας Αλλαγής επακόλουθα Εξελληνίσαμε την βιαία Αλλαγή Επιβίωσις Αρχαίων Συνηθειών Ύμνοι Λατρείας Εορτολόγιον Μεθοδευμένες “δαιμονοποιήσεις” “Τυπικόν” Γάμου “Τυπικόν” Εξοδίου Ακολουθίας “Ήρθανε Χρόνια Δίσεχτα…” ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ (Εκ των απολεσθέντων)