Η μαύρη βίβλος του κομμουνισμού
Η έκδοση στη Γαλλία της Μαύρης Βίβλου προκάλεσε, όπως είναι γνωστό, σάλο. Ακόμα και εκεί, ένα μεγάλο κομμάτι της προοδευτικής διανόησης καταδίκασε το έργο. Ισχυρίστηκε […] ότι οι ερευνητές που προχώρησαν στη σύνταξη αυτού του έργου ήταν φανατικοί αντίπαλοι της Αριστεράς· και όμως η προέλευση των περισσοτέρων είναι η ίδια με εκείνη των επικριτών τους. Ισχυρίστηκε ότι το τελικό άθροισμα των θυμάτων του κομμουνισμού περιλαμβάνει σε σημαντικό ποσοστό θύματα που ο θάνατός τους οφείλεται σε άλλα αίτια, όπως η πείνα που ακολούθησε την Οκτωβριανή Επανάσταση· αλλά και αυτό δεν φαίνεται παρά κατά ένα τμήμα ακριβές: οι πολιτικές που οδηγούν στην πείνα δεν είναι ποτέ “θεόπεμπτες”.
Το εξακρίβωσαν όλοι αυτό και, πιο πρόσφατα, στη “σοσιαλιστική” Αιθιοπία του Μενγκίστου, στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου, στην Κορέα του Κιμ Ιλ Σουνγκ. Ισχυρίστηκαν οι επικριτές της Μαύρης Βίβλου ότι το έργο έχει στόχο να εξισώσει ανιστόρητα και ανήθικα το “έργο” των ναζί και των φασιστών με τον απολογισμό της Οκτωβριανής Επανάστασης […] Και όμως, παρά την αντιπαράθεση των αριθμών, αναγκαία ως ένα σημείο για την κατανόηση των πραγμάτων και των γεγονότων, παρά τη σύγκριση των εξουσιών, ιδεολογική ταύτιση δεν γίνεται.
Διότι το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: πώς ένα όραμα απελευθέρωσης του ανθρώπου και παγκόσμιας αδελφοσύνης οδήγησε, αμέσως μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, σε ένα συγκεντρωτικό καθεστώς κρατικής παντοδυναμίας και κατατρομοκράτησης κάθε διαφορετικής πολιτικά ή εθνικά κοινότητας; Θα προσθέσω το εξής: αν αυτό το ερώτημα δεν απασχολεί κάθε άνθρωπο, πώς είναι δυνατόν να υπάρξουν δημοκρατικές κοινωνίες; […]
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Μαύρη Βίβλος θα προκαλέσει εδώ πιο πολύ από ό,τι αλλού. Τόσο το καλύτερο. Πρέπει επιτέλους, τώρα που έχουμε πια στερεή δημοκρατία, χωρίς ξερονήσια και Ασφάλειες, που εμπόδιζαν ηθικά την αντιπαράθεση με τα τότε θύματα, να υπάρξει και στη χώρα μας ουσιαστική αποσταλινοποίηση, πράγμα που δεν αφορά μόνον την κομμουνιστική “Αριστερά” αλλά σαφώς και ένα μεγάλο τμήμα της ρωσόπληκτης κοινής γνώμης, που δεν “θυμάται” καν ότι η μεγάλη ποντιακή ελληνική κοινότητα της ΕΣΣΔ εξορίστηκε και αυτή συλλογικά από τη “λαϊκή προλεταριακή” εξουσία, κάτω από δραματικές συνθήκες.
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ. Η νέμεση της Ιστορίας (Δημήτρης Δημητράκος)
Έγκλημα και ιδεολογικοποίηση της πραγματικότητας
Πολιτική ήττα ή ηθική χρεοκοπία του κομμουνισμού;
Βολονταρισμός και εξουσιαστική ακράτεια
Η ανάγκη διανοητικής μετάλλαξης
Η αιτιακή σχέση μεταξύ κομμουνισμού και εγκλήματος
Ο αντίλογος: μεθοδολογικά και ουσιολογικά επιχειρήματα
Η σύγκριση μεταξύ κομμουνισμού και ναζισμού/φασισμού
Επανάσταση, δημοκρατία και ολοκληρωτισμός
Ανθρωπισμός και τρομοκρατία
Ουτοπία και ολοκληρωτισμός
Λενινισμός, σταλινισμός και ιακωβινισμός
“Za tchto? – “Για ποιο λόγο;”
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Τα εγκλήματα του κομμουνισμού (Stephane Courtois)
1ο ΜΕΡΟΣ: ΕΝΑ ΚΡΑΤΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΟΥ
-Πράξεις βίας, καταστολής, τρομοκρατίας στη Σοβιετική Ένωση (Nicolas Werth)
Παράδοξα και παρεξηγήσεις του Οκτωβρίου
Το “οπλισμένο χέρι της δικτατορίας του προλεταριάτου”
Η Κόκκινη Τρομοκρατία
Ο “βρόμικος πόλεμος”
Από το Ταμπόβ στον μεγάλο λιμό
Από την ανακωχή στη “μεγάλη στροφή”
Αναγκαστική κολεκτιβοποίηση και αποκουλακοποίηση
Ο μεγάλος λιμός
Τα “κοινωνικώς ξένα στοιχεία” και οι κύκλοι της καταστολής
Οι Μεγάλοι Διωγμοί (1936-1938)
Η αυτοκρατορία των στρατοπέδων
Η άλλη πλευρά της νίκης
Απόγειο και κρίση του Γκουλάγκ
Η τελευταία συνωμοσία
Η έξοδος από τον σταλινισμό
2ο ΜΕΡΟΣ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ κ’ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ (Stephane Courtois, Jean-Louis Panne, Ήλιος Γιαννακάκης, Remi Kauffer)
-Η Κομιντέρν εν δράσει (Stephane Courtois και Jean-Louis Panne)
Η επανάσταση στην Ευρώπη – Κομιντέρν και εμφύλιος πόλεμος – Δικτατορία, ποινικοποίηση των αντιφρονούντων και διώξεις στους κόλπους της Κομιντέρν – Η τρομοκρατία πλήττει την Κομιντέρν – Η τρομοκρατία στους κόλπους των κομμουνιστικών κομμάτων – Το κυνήγι των “τροτσκιστών” – Αντιφασίστες και ξένοι επαναστάτες θύματα της τρομοκρατίας στην ΕΣΣΔ – Εμφύλιος πόλεμος και πόλεμος για την εθνική απελευθέρωση
-Οι Έλληνες θύματα του κομμουνισμού (Ήλιος Γιαννακάκης)
Η σοβιετική όψη της καταστολής – Οι Μεγάλοι Διωγμοί των ετών 1936-1938 – Η τρομοκρατία των ετών 1941-1949 – “Γιατί με σκοτώνεις, σύντροφε;” – Οι δραπέτες των φυλακών Συγγρού – Τα όργανα καταστολής του ΚΚΕ – Οι μέθοδοι καταστολής του ΚΚΕ – Η μαύρη δεκαετία: 1950-1960
-Η σκιά της NKVD στην Ισπανία (Stephane Courtois και Jean-Louis Panne)
Η γραμμή πλεύσης των κομμουνιστών – “Σύμβουλοι” και πράκτορες – “Μετά τις συκοφαντίες… οι σφαίρες στον τράχηλο”, Βίκτορ Σερζ – Μάιος 1937 και διάλυση του POUM – Η NKVD εν δράσει – Μια “δίκη της Μόσχας” στη Βαρκελώνη – Στις Διεθνείς Ταξιαρχίες – Η εξορία και ο θάνατος στην “πατρίδα των προλεταρίων”
-Κομμουνισμός και τρομοκρατία (Remi Kauffer)
3ο ΜΕΡΟΣ: Η ΑΛΛΗ ΕΥΡΩΠΗ ΘΥΜΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ (Andrzej Paczkowski και Karel Bartosek)
-Πολωνία, το “έθνος-εχθρός” (Andrzej Paczkowski)
ΟΙ ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΩΝΩΝ – Η υπόθεση της POW (Πολωνική Στρατιωτική Οργάνωση) και η “πολωνική επιχείρηση” της NKVD (1933-1938) – Κατύν, φυλακές και εκτοπίσεις (1939-1941) – NKVD εναντίον Armia Krajowa (Εθνικός Στρατός) – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΟΛΩΝΙΑ 1944-1989: ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – Η κατάκτηση του Κράτους ή η μαζική τρομοκρατία (1944-1947) – Η κοινωνία ως στόχος κατάκτησης ή η γενικευμένη τρομοκρατία (1948-1956) – Ο υπαρκτός σοσιαλισμός ή το σύστημα των επιλεκτικών διώξεων (1956-1981) – Η κατάσταση πολιορκίας. Μια απόπειρα γενικευμένων διώξεων – Από την ανακωχή στη συνθηκολόγηση, ή η αναστάτωση της εξουσίας (1986-1989)
-Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη (Karel Bartosek)
“Εισαγόμενη” τρομοκρατία; – Οι πολιτικές δίκες κατά των μη κομμουνιστών συμμάχων – Η καταστροφή της κοινωνίας των πολιτών – Ο “απλός λαός” και το σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης – Οι δίκες των κομμουνιστών ηγετών – Από τη “μετα-τρομοκρατία” στον μετακομμουνισμό – Μια σύνθετη διαχείριση του παρελθόντος
4ο ΜΕΡΟΣ: ΑΣΙΑΤΙΚΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΙ: ΜΕΤΑΞΥ “ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ” κ’ ΣΦΑΓΗΣ
Κίνα, Βιετνάμ, Λάος και Καμπότζη (Jean-Louis Margolin)
Βόρειος Κορέα (Pierre Rigoulot)
-Κίνα. Μια μεγάλη πορεία μέσα στη νύχτα
Μια παράδοση βίας; […]
Η παρακμή και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας B’
ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΩΞΕΙΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΙ ΤΟΥ ΝΑ ΚΤΙΣΗ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ: ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙ
Το κορυφαίο έργο του Γίββωνος έρχεται με αυτό τον τόμο να καλύψη μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδο όχι μόνο για την Ρώμη και την Ελλάδα, αλλά για την ιστορία συνολικά της μετέπειτα ανθρωπότητας: την εμφάνιση του Χριστιανισμού και το τέλος του Αρχαίου Κόσμου.
Κατά τον Γίββωνα η Αρχαία Θρησκεία είχε ξεπέσει εκείνη την εποχή και είχε χάσει τον προσανατολισμό της Καθημερινώς σχεδόν προσετίθετο και ένας νέος Θεός ο οποίος προήρχετο από άλλους λαούς. Αντίθετα η μονολιθική νέα μονοθεϊστική θρησκεία βασιζόμενη στον Μωσαϊκό νόμο με λίγο πιο ελεύθερες εκφράσεις ήρθε να αντικαταστήση την θρησκεία των προγόνων, οι οπαδοί της οποίας βλέποντας τον κίνδυνο προσέπαθησαν οι ίδιοι να αντιδράσουν με διαφόρους τρόπους και επίεσαν προς την πλευρά των Ρωμαίων κυβερνώντων να λάβη μέτρα. Εδώ αυτός ο τόμος εξιστορεί αναλυτικά τις κινήσεις του Διοκλητιανού -με τις διώξεις- όσο και άλλων Συναυτοκρατόρων μέχρι που έρχεται η ώρα του Κωνσταντίνου όπου η κατάστασις αλλάζει.
Δεκάδες λεπτομέρειες βασισμένες στις πηγές από έναν ιστορικό που κανένας στην Ελλάδα δεν εξέδωσε επί τόσα χρόνια. Το γιατί απαντάται από το ίδιο το περιεχόμενο του βιβλίου και ειδικώτερα στα κεφάλαια αυτού του τόμου.
Η παρακμή και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Α’
Λόγοι, που ο καθείς μπορεί να φαντασθή ή θα διαπιστώση διαβάζοντας αυτό το έργο, συνετέλεσαν στο να μην εκδοθή αυτό στα Ελληνικά, παρ’ ότι ο πρώτος τόμος του “Η ιστορία της παρακμής και πτώσεως της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας” πρωτοεξεδόθη στην μητρική γλώσσα του συγγραφέως το 1776 και ο τελευταίος τόμος το 1788. Η έκδοσίς μας -η πρώτη που γίνεται στα Ελληνικά- θα αποτελήται από επτά τόμους. Το έργο εξεδόθη σε πλήθος εκδόσεων στα Αγγλικά, οι περισσότερες από τις οποίες ήσαν ελλιπείς, γεγονός που μας επέφερε μεγάλη καθυστέρησι. Για την σημερινή μας έκδοσι χρησιμοποιήσαμε την επτάτομη έκδοσι του 1904, την δίτομη έκδοσι του τέλους του 19ου αιώνος και προς διασταύρωσι των δύο προηγουμένων την τρίτομη Αμερικανική έκδοσι των τελευταίων ετών, χωρίς όμως να χρησιμοποιήσωμε και στις τρεις περιπτώσεις τις σημειώσεις του επιμελητού.
Το έργο μετέφρασε ο Αργύρης Παπαβασιλείου, την επιμέλεια και τις διορθώσεις είχαν η Δήμητρα Αθανασοπούλου και ο Κωνσταντίνος Ποταμιάνος, το προσάρτημα έγραψε ο Κωνσταντίνος Ποταμιάνος και το εξώφυλλο είναι του Κωνσταντίνου Κεχαγιά. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες από τον Νέρβα έως τον Διοκλητιανό
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α’
Η έκτασις και η στρατιωτική ισχύς της Αυτοκρατορίας κατά την περίοδο των Αντωνίνων
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β’
Η ενότης και ευημερία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την εποχή των Αντωνίνων
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ’
Το Πολίτευμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την εποχή των Αντωνίνων
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ’
Οι ωμότητες, η παράνοια και η δολοφονία του Κομμόδου – Εκλογή του Περτίνακος – Οι προσπάθειές του ν’ αναμορφώση το κράτος – Η δολοφονία του από τους Πραιτωριανούς φρουρούς
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε’
Οι Πραιτωριανοί φρουροί πωλούν την Αυτοκρατορία στον Δίδιο Ιουλιανό με δημόσιο πλειστηριασμό – Ο Κλώδιος Αλβίνος στην Βρεττανία, ο Πεσκέννιος Νίγηρ στην Συρία και ο Σεπτίμιος Σεβήρος στην Παννονία στρέφονται κατά των δολοφόνων του Περτίνακος – Εμφύλιοι πόλεμοι και νίκη του Σεβήρου κατά των τριών ανταγωνιστών του – Χαλάρωσις της πειθαρχίας – Νέο δόγμα διακυβερνήσεως
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ’
Θάνατος του Σεβήρου – Τυραννία του Καρακάλλα – Σφετερισμός της εξουσίας από τον Μακρίνο – Η παράνοια του Ηλιογαβάλου – Οι αρετές του Αλεξάνδρου Σεβήρου – Η αυθαιρεσία του στρατού – Γενική κατάστασις των οικονομικών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ’
Άνοδος και τυραννία του Μαξιμίνου – Εξεγέρσεις στην Αφρική και την Ιταλία με πρωτοβουλία της Συγκλήτου – Εμφύλιοι πόλεμοι και γενική αναταραχή – Βίαιος θάνατος του Μαξιμίνου και του υιού του, των Μαξίμου και Βαλβίνου και των τριών Γορδιανών – Σφετερισμός της εξουσίας και εκατονταετείς αγώνες του Φιλίππου
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η’
Το περσικό κράτος μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας από τον Αρταξέρξη
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ’
Η κατάστασις στην Γερμανία μέχρι την εισβολή των βαρβάρων, κατά την εποχή του αυτοκράτορος Δεκίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι’
Οι αυτοκράτορες Δέκιος, Γάλλος, Αιμιλιανός, Βαλεριανός και Γαλλιηνός – Γενική εισβολή των βαρβάρων – Οι τριάκοντα τύραννοι
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ’
Η βασιλεία του Κλαυδίου – Ήττα των Γότθων – Νίκες, θρίαμβος και θάνατος του Αυρηλιανού
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ’
Η διοίκησις του στρατού και της Συγκλήτου μετά τον θάνατο του Αυρηλιανού – Οι βασιλείες των Τακίτου, Πρόβου, Κάρου και των Υιών του
ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ
Η συνθήκη των Βερσαλλιών
Για περισσότερο από μισό αιώνα η λυτρωτική εκδίκηση εναντίον της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας, η οποία αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της Συνθήκης των Βερσαλλιών, θεωρείτο πως δημιούργησε τις συνθήκες που οδήγησαν αναπόφευκτα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λιγότερο αναγνωρισμένος και κατανοητός είναι ο αντίκτυπος που είχε η Συνθήκη σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου -ένας αντίκτυπος που έχει αφήσει τα σημάδια του μέχρι σήμερα στη Μέση Ανατολή, στην Άπω Ανατολή, στα Βαλκάνια, ακόμα και στο Ιράκ.
Στο βιβλίο αυτό ο βετεράνος ξένος ανταποκριτής David A. Andelman ρίχνει μια σύγχρονη ματιά στη Συνθήκη των Βερσαλλιών, μελετώντας την ως την πηγή πολλών κρίσιμων διεθνών ζητημάτων των καιρών μας. Αυτή η αποκαλυπτική ιστορία φέρνει στην επιφάνεια μία περίοδο έξι μηνών, από την οποία μπορούμε να διδαχθούμε πολλά μέχρι και σήμερα.
Ο Andelman στρέφει τον συγγραφικό του προβολέα στα πολλά λάθη που διέπραξαν οι ειρηνοποιοί και τα οποία έμελλε να οδηγήσουν σε μια σειρά από κρίσεις και αιματοχυσίες -από την Αλγερία μέχρι το Κόσοβο-, καθώς και πολέμους -από το Ισραήλ μέχρι το Βιετνάμ. Ο συγγραφέας επικεντρώνει την προσοχή του στα μικρότερα έθνη -τα οποία εκπροσωπούνταν από τους τότε μικρούς παίκτες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπως ο Ho Chi Minh και ο Σαρλ ντε Γκωλ, που έμελλε να εξελιχθούν σε σημαντικούς παράγοντες. Με αυτόν τον τρόπο παρατηρεί πως οι διαβουλεύσεις του Παρισιού επηρέασαν την Ιστορία όχι μόνο του 20ού αλλά και του 21ου αιώνα. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι δυσοίωνο: ο πατερναλισμός, η άγνοια και οι αυτοσκοποί των Μεγάλων Δυνάμεων που λάξευσαν τη Συνθήκη είχαν ολέθριες συνέπειες, οι οποίες όμως είχαν ήδη προβλεφθεί από εκείνη την εποχή. Παρ’ όλα αυτά τα σημερινά αναπτυγμένα έθνη του κόσμου μοιάζουν συχνά να μην έχουν διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος, καθώς επαναλαμβάνουν τις ίδιες πολιτικές.
Ο Andelman περιγράφει επίσης με ζωντανό τρόπο τη λαμπερή και συχνά χαοτική κοινωνική δίνη που πλαισίωσε τις διαπραγματεύσεις: τη στιγμή που η Elsa Maxwell παρέθετε την πρώτη της δεξίωση -στην οποία ο νεαρός Φράνκλιν Nτελάνο Ρούσβελτ φλέρταρε με Παριζιάνες χήρες προς ταπείνωση της συζύγου του, της Eleanor, και πριγκίπισσες χόρευαν μέχρι πρωίας με καλοντυμένους νεαρούς κυρίους υπό τους διεγερτικούς καινούργιους ήχους της αμερικανικής jazz- κάποιοι πολιτικοί, όπως ο Georges Clemenceau και ο David Lloyd George, έσκυβαν πάνω από πελώριους χάρτες, διαιρούσαν εδάφη και εδραίωναν τη θέση των χωρών τους ανάμεσα στις παγκόσμιες δυνάμεις για τις δεκαετίες που θα ακολουθούσαν.
Γεμάτο με παραθέματα από τα ημερολόγια και την αλληλογραφία εκείνων που συμμετείχαν στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης αλλά και μέχρι σήμερα αδημοσίευτες φωτογραφίες, “Η Συνθήκη των Βερσαλλιών” θα αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την Ιστορία του 20ού αιώνα, τον τρόπο που αυτή επηρέασε τα γεγονότα του σήμερα και τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε από εδώ και πέρα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
“Οι ειρηνευτικές συμφωνίες που ακολούθησαν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν επιστρέψει στο προσκήνιο ως ένας από ιούς παράγοντες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο. Τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή, το Ιράκ, η Τουρκία και μια σειρά από χώρες της Αφρικής “χρωστούν” τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα, εν μέρει, σε αυτές τις διαπραγματεύσεις. Ο David Andelman επαναφέρει όλα αυτά στη ζωή: τα ανώτερα ιδανικά, τους ντροπιαστικούς συμβιβασμούς, τις εκπληκτικές προσωπικότητες που συγκεντρώθηκαν το 1919 στο Παρίσι. Και ενώνει τα διπλωματικά παιχνίδια του παρελθόντος με τα προβλήματα του σήμερα, ρίχνοντας φως στην ουσία των σοβαρών ζητημάτων που ταλανίζουν τη δική μας εποχή. Μια πολύτιμη προσθήκη σε αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα” (Richard Holbrooke, Πρέσβης)
Περιεχόμενα
Ευχαριστίες
Πρόλογος: Σημεία καμπής
1. ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ
2. Η ΕΝΑΡΞΗ
3. ΤΟ ΜΑΪΣΤΡΑΛΙ
4. ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ
5. ΕΝΑΣ ΠΕΡΙΕΡΓΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ
6. ΕΝΑ ΖΕΥΓΑΡΙ ΒΑΛΕΔΕΣ
7. ΟΛΟΙ ΣΤΟ ΟΡΙΕΝΤ ΕΞΠΡΕΣ
8. ΜΕΣΑΣΤΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΣΟΥΠΑ
9. Η ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ
10. ΠΟΥ ΚΑΤΕΛΗΞΑΝ ΟΛΟΙ ΑΥΤΟΙ;
Χάρτες
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Ονομάτων
Ιστορία της νεότερης Ελλάδας – Από την πτώση στην ανεξαρτησία
Η Ελλάδα αναδύεται ύστερα από μακρές και υπόγειες διεργασίες ως «αναγεννώμενος φοίνιξ» από την τέφρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και αποκτά υπόσταση και μορφή μέσα από τα ολοκαυτώματα των αγωνιζομένων για την ελευθερία τους Ελλήνων.
«Πώς» και «γιατί» είναι τα ερωτήματα που αναλύονται και προσεγγίζονται στο έργο που θα διαβάσει ο αναγνώστης. Είναι τα «πώς» και τα «γιατί» ενός θαύματος, του σύγχρονου ελληνικού θαύματος, στο οποίο οφείλουν να ανάγονται όλοι οι σημερινοί Έλληνες σε αναζήτηση των ριζών τους. Και από το οποίο μπορούν να αντλούν διδάγματα μεγαλοσύνης και αισιοδοξίας για την πορεία τους στο μέλλον, χωρίς κομπασμούς, χωρίς αλαζονεία, χωρίς υπερφίαλους εθνικισμούς, αλλά με αξιοπρέπεια, με ευλάβεια και με σεβασμό προς τα κελεύσματα των νεκρών, των πεσόντων ηρωικά «υπέρ πίστεως και πατρίδος», όλων αυτών που με τη θυσία τους διαμόρφωσαν τη νεότερη ελληνική ιδιοπροσωπία μας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τη λιτή ρήση του Ίωνος Δραγούμη: «Τα έθνη δεν αξίζουν μόνο με το να μένουν έθνη, αν δεν είναι συνάμα και ζύμη για τη δημιουργία πολιτισμών και ξεχωριστών ανθρώπων».
Ιστορία της Ρωσίας
Ο ιστορικός Paul Bushkovitch ανασυνθέτει σε μια εύληπτη αφήγηση τη μακρά και περίπλοκη ιστορία της Ρωσίας, από τη μεσαιωνική περίοδο έως τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Ο συγγραφέας αποφεύγοντας ατεκμηρίωτες γενικεύσεις, ανασκευάζει μύθους και λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με τους Ρώσους και τη Ρωσία και μας προσφέρει μια περιεκτική ιστορία, γραμμένη με νηφαλιότητα και κριτική ματιά. Το βιβλίο χαρτογραφεί την πολιτική ιστορία της χώρας, παρακολουθώντας παράλληλα τις κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές εξελίξεις που χαρακτηρίζουν την ανάδυση της Ρωσίας, τη μεταμόρφωσή της από ένα πριγκιπάτο της ανατολικής Ευρώπης σε μια αυτοκρατορία που απλωνόταν σ’ ολόκληρη την Ευρασία και, τέλος, τη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης, ενός χωρίς προηγούμενο κοινωνικού πειράματος μεγάλου βεληνεκούς. Έτσι, δίπλα στην πολιτική και στην οικονομία παρουσιάζονται ισόβαθμα οι τέχνες, τα γράμματα και οι επιστήμες, με ιδιαίτερη έμφαση στην έκρηξη δημιουργικότητας που σημειώθηκε κατά τη νεότερη εποχή. Παράλληλα, ο συγγραφέας εστιάζει στο συνεχώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό βάρος της χώρας και στην παρουσία της ως υπερδύναμης που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του status quo στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η ΡΩΣΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΡΩΣΙΑ
ΜΟΣΧΑ, ΝΟΒΓΚΟΡΟΝΤ, ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΓΓΟΛΟΙ
Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ
ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΓΕΡΣΗ
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ
ΟΙ ΔΥΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΕΣ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
Η ΡΩΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
ΤΟ ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑΣ
ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑ
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ
ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΙΑ ΣΤΟΝ ΕΚΚΟΛΑΠΤΟΜΕΝΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Η ΡΩΣΙΑ ΩΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑΣ
ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
ΟΙΚΟΔΟΜΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ
ΠΟΛΕΜΟΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Ο ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΣΣΔ
Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους Τόμος B’
Η “Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους” του Georg Ostrogorsky αναγνωρίστηκε ως βασικό έργο για τη μελέτη της βυζαντινής ιστορίας σχεδόν αμέσως μετά την πρώτη έκδοσή της, και ο συγγραφέας είχε την ευχέρεια να τη βελτιώσει και να την εμπλουτίσει σε μεταγενέστερες εκδόσεις. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το έργο αυτό, που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, συντρόφευε στις σπουδές τους όλους τους βυζαντινολόγους μετά τον πόλεμο, και επομένως μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει επηρεάσει όσο κανένα άλλο τη διεθνή έρευνα για την ιστορία του Βυζαντίου.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει με σαφήνεια και συστηματικότητα τη χιλιόχρονη πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από την άνοδό της έως και την τραγική πτώση της. Αν και η έμφαση δίνεται στην πολιτική ιστορία, υπάρχουν εκτενείς αναφορές σε κοινωνικούς, οικονομικούς, εκκλησιαστικούς και αισθητικούς παράγοντες της ιστορικής εξέλιξης. Ο Ostrogorsky επίσης προβάλλει τους δεσμούς του Βυζαντίου με την κλασική αρχαιότητα, καθώς και τη σχέση της βυζαντινής ιστορίας με τους γειτονικούς πολιτισμούς της Ευρώπης και της Ασίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΤΟΜΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ (711-843)
Πηγές
1. Τα χρόνια του χάους
2. Εικονομαχία και αραβικοί πόλεμοι. Λέων Γ’
3. Εικονομαχία και βουλγαρικοί πόλεμοι. Κωνσταντίνος Ε’
4. Η κάμψη της εικονοκλαστικής κινήσεως και η αναστήλωση των εικόνων
5. Το Βυζάντιο και ο Κάρολος ο Μέγας
6. Οι μεταρρυθμίσεις του Νικηφόρου Α’ και οι εξωτερικοί κίνδυνοι. Βυζάντιο και Κρούμος
7. Η εικονοκλαστική αντίδραση
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ (843-1025)
Πηγές
1. Η ανατολή της νέας εποχής
2. Η περίοδος της κωδικοποιήσεως των νόμων: Βασίλειος Α’ και Λέων ΣΤ’
3. Το Βυζάντιο και ο Συμεών Βουλγαρίας
4. Ο αγώνας της κεντρικής κυβερνήσεως εναντίον των φεουδαρχικών δυνάμεων και η πολιτιστική άνθιση στη Βυζαντινή αυλή: Ρωμανός Λακαπηνός και Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος
5. Η εποχή των κατακτήσεων. Νικηφόρος Φωκάς και Ιωάννης Τζιμισκής
6. Το απόγειο της βυζαντινής δυνάμεως. Βασίλειος Β’
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΩΝ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ (1025-1081)
Πηγές
1. Η διάλυση του κρατικού μηχανισμού
2. Η πολιτική κατάρρευση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΜΕΡΟΣ ΜΕΜΠΤΟ
ΧΑΡΤΕΣ
Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους Τόμος Α’
Η “Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους” του Georg Ostrogorsky αναγνωρίστηκε ως βασικό έργο για τη μελέτη της βυζαντινής ιστορίας σχεδόν αμέσως μετά την πρώτη έκδοσή της, και ο συγγραφέας είχε την ευχέρεια να τη βελτιώσει και να την εμπλουτίσει σε μεταγενέστερες εκδόσεις. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το έργο αυτό, που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, συντρόφευε στις σπουδές τους όλους τους βυζαντινολόγους μετά τον πόλεμο, και επομένως μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει επηρεάσει όσο κανένα άλλο τη διεθνή έρευνα για την ιστορία του Βυζαντίου.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει με σαφήνεια και συστηματικότητα τη χιλιόχρονη πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από την άνοδό της έως και την τραγική πτώση της. Αν και η έμφαση δίνεται στην πολιτική ιστορία, υπάρχουν εκτενείς αναφορές σε κοινωνικούς, οικονομικούς, εκκλησιαστικούς και αισθητικούς παράγοντες της ιστορικής εξέλιξης. Ο Ostrogorsky επίσης προβάλλει τους δεσμούς του Βυζαντίου με την κλασική αρχαιότητα, καθώς και τη σχέση της βυζαντινής ιστορίας με τους γειτονικούς πολιτισμούς της Ευρώπης και της Ασίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ – Ευαγ. Κ. Χρυσός
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ – Ευαγ. Κ. Χρυσός
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ OSTROGORSKY – Φανούλα Παπάζογλου
ΠΡΟΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ – ΤΟ ΠΡΩΙΜΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ (324 – 610)
Πηγές
1. Η Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
2. Η εποχή της μεταναστεύσεως των λαών και των χριστολογικών ερίδων
3. Το ανορθωτικό έργο του Ιουστινιανού και η κατάρρευσή του
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ – Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΠΙΒΙΩΣΕΩΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (610 – 711)
Πηγές
1. Οι πόλεμοι εναντίον των Περσών και των Αβάρων. Το μεταρρυθμιστικό έργο του Ηρακλείου
2. Η περίοδος των αραβικών επιδρομών. Τα τελευταία χρόνια του Ηρακλείου. Κωνστάντιος ο Β’
3. Η σωτηρία της Κωνσταντινουπόλεως και η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων του Ηρακλείου: Κωνσταντίνος Δ’ και Ιουστινιανός Β’
4. Η πτώση της δυναστείας του Ηρακλείου
ΧΑΡΤΗΣ: Η αυτοκρατορία του Ιουστινιανού Α’
Υποσημειώσεις
Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους Τόμος Γ’
Η “Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους” του Georg Ostrogorsky αναγνωρίστηκε ως βασικό έργο για τη μελέτη της βυζαντινής ιστορίας σχεδόν αμέσως μετά την πρώτη έκδοσή της, και ο συγγραφέας είχε την ευχέρεια να τη βελτιώσει και να την εμπλουτίσει σε μεταγενέστερες εκδόσεις. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το έργο αυτό, που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, συντρόφευε στις σπουδές τους όλους τους βυζαντινολόγους μετά τον πόλεμο, και επομένως μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει επηρεάσει όσο κανένα άλλο τη διεθνή έρευνα για την ιστορία του Βυζαντίου.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει με σαφήνεια και συστηματικότητα τη χιλιόχρονη πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από την άνοδό της έως και την τραγική πτώση της. Αν και η έμφαση δίνεται στην πολιτική ιστορία, υπάρχουν εκτενείς αναφορές σε κοινωνικούς, οικονομικούς, εκκλησιαστικούς και αισθητικούς παράγοντες της ιστορικής εξέλιξης. Ο Ostrogorsky επίσης προβάλλει τους δεσμούς του Βυζαντίου με την κλασική αρχαιότητα, καθώς και τη σχέση της βυζαντινής ιστορίας με τους γειτονικούς πολιτισμούς της Ευρώπης και της Ασίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ: ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑΣ (1081-1204)
Πηγές
1. Η παλινόρθωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αλέξιος Α’ Κομνηνός
2. Νέα ανάπτυξη της βυζαντινής κυριαρχίας και οι πρώτες αποτυχίες. Ιωάννης Β’ και Μανουήλ Α’
3. Η αντίδραση του Ανδρόνικου Κομνηνού
4. Η κατάρρευση
ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ: Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΙΝΟΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ (1204-1282)
Πηγές
1. Η διαμόρφωση του νέου κρατικού συστήματος
2. Η άνοδος και η πτώση της Ηπείρου. Ο θρίαμβος της Νίκαιας
3. Τα χρόνια πριν από την παλινόρθωση
4. Η παλινόρθωση της βυζαντινής δυνάμεως: Μιχαήλ Η’
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ: Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ (1282-1453)
Πηγές
1. Το Βυζάντιο ως μικρή δύναμη: Ανδρόνικος Β’
2. Η περίοδος των εμφυλίων πολέμων. Η επικράτηση της Σερβίας στα Βαλκάνια
3. Η κατάκτηση της Βαλκανικής χερσονήσου από τους Οθωμανούς. Το Βυζάντιο ως υποτελής των Τούρκων
4. Η άλωση
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΔΥΝΑΣΤΕΙΩΝ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΗΓΕΜΟΝΩΝ
ΧΑΡΤΕΣ
ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ
Ιωάννης Α, Καποδίστριας Η γένεση του ελληνικού κράτους
“Η ζωή του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν από τα θέματα που δε με τραβούσαν. Είχαν ασχοληθεί τόσοι πολλοί και είχαν δημοσιευτεί τόσα πολλά γύρω από τη δραστηριότητα του Κερκυραίου πολιτικού, ώστε πίστευα ότι τίποτα το καινούργιο δεν μπορούσε να ειπωθεί γι’ αυτόν. Ξαφνικά θυμήθηκα κάτι που είχε γράψει ο γνωστός Άγγλος ιστορικός A. J. P. Taylor, πριν αρκετά χρόνια, σχολιάζοντας το βιβλίο του John Plamenatz για το γερμανικό μαρξισμό και το ρωσικό κομμουνισμό, ότι καμιά σοβαρή ιστορική εργασία δεν μπορούσε να γίνει πριν από το 1850, όταν άρχισε να υπάρχει εξακριβωμένη στατιστική. Και πρόσθετε: «Ήταν όμως τόσο ελαττωματική και η στατιστική, που μερικοί απέκλεισαν τη δυνατότητα μιας αναμφίλεκτης ιστορίας πριν από την έκρηξη του δευτέρου μεγάλου πολέμου» (A. J. P. Taylor, «Europe: Grandeur and Decline» Penguin Books, 1967, σελ. 135). Η παρατήρηση αυτή μ’ έκαμε ν’ αναθεωρήσω τις απόψεις μου και να πλησιάσω το θέμα της ζωής του Καποδίστρια με περισσότερη αισιοδοξία. Ομολογώ ότι δεν απογοητεύθηκα από την έρευνα που έκαμα, που μου έδειξε ότι πολλά από τα δημοσιευμένα ήταν ανακριβή και ότι πολλές πλευρές της ζωής του Κύβερνου, όπως τον ονομάτισε ο Κωστής Παλαμάς, έμεναν άγνωστες. Και αποφάσισα να προχωρήσω. Αν έκαμα καλά ή κακά θα κρίνουν οι αναγνώστες.”